سنڌ کي هر شعبي ۾ ماهرن جي ضرورت آهي
اسان وٽ پڙهيل ڳڙهيل شخص خاص طور ۽ سُڄاڻ عام طور گهڻ پاسائين شخصيت جو مالڪ آهي. مثال طور هڪڙو ئي استاد صحافي به آهي ته اديب به آهي ته سياسي، سماجي ۽ ادبي تنظيم جو ڪارڪن به آهي. ادب ۾ به هو شاعر به آهي ته ڪهاڻيڪار ، محقق ۽ نقاد وغيره به آهي.
اسان وٽ اهڙا دانشور به آهن ، جن جي تعليم جو شعبو ۽ پيشو ڀل هڪڙو هُجي پر سياست، ادب، فلسفي، لطيفيات، سائنس وغيره تي دسترس محسوس ڪرائيندا.
اهڙن عالمن مان ڪجهه ته واقعي ڪيترن ئي شعبن ۾ مهارت رکن ٿا پر اڪثر رُڳو حوال ڪري ڄاڻن. تقرير ۽ گفتار جا غازي آهن، جڏهن سندن اندر کوٽبو ته کوکلو ۽ ڇسو نظر ايندو. ٻين جي ڪيل تحقيق ۽ ڪم کي پنهنجو ڪري پيش ڪرڻ سندن وڏي فنڪاري آهي. نتيجي ۾ اسان ڪيترن ئي شعبن ۾ ترقيءَ کان محروم آهيون. اها صورت حال رڳو سنڌ جي ئي ناهي بلڪه پورو پاڪستان ان جي وَر چڙهيل آهي.
جيئن جيئن دنيا ترقي ڪندي پئي وڃي، تيئن تيئن اسپيشلائيزيشن يعني ڪنهن هڪ شعبي/ موضوع جي مهارت رکندڙن ۾ واڌ ۽ انهن جي ضرورت ۾ شدت ايندي پئي وڃي. جيڪڏهن ڪو ميڊيڪل ڊاڪٽر آهي ته ان کي به ميڊيڪل جي ڪنهن هڪ شعبي/ بيماريءَ جي علاج ۾ مهارت حاصل ڪرڻ لاءِ پابند ڪيو وڃي ٿو.
ساڳيءَ ريت ٻين علمن ۾ به ڪو هڪ مضمون چونڊڻو پئي ٿو . ڪاليج ۽ يونيورسٽي سطح تي سنڌيءَ جو ڪو ڪيڏو به قابل استاد هُجي پر اهو سوشل ورڪ يا ٻيا علم نه ٿو پڙهائي سگهي يا ڪو به وڏو سائنسدان اردو مضمون تي تحقيق لاءِ اهل نه ٿو ٿي سگهي.
وري ادب ۾ به شعبن جي ڄاڻ هُجڻ الڳ ڳالهه آهي، انهن تي مهارت رکڻ وري ٻيو معاملو آهي، لازمي ناهي ته ڪو لطيف جو پارکو افسانوي ادب جو عالم به ليکيو وڃي. (سواءِ هڪ ٻن مثالن جي)
سنڌ ۾ گهڻ پاسائين شخصيتن جي گهڻائيءَ سبب ڪجهه مونجهارن ۽ مسئلن به جنم ورتو آهي. اسان جي عام ماڻهوءَ جي توقعات ۾ تمام گهڻو اضافو ٿيو آهي. ڪجهه دوست سمجهن ٿا ته ڪنهن روڊ نه ٺهڻ، ڪنهن اسڪول ۽ اسپتال بند هجڻ جو ذميوار ليکڪ ۽ صحافي آهي. اصل ذميواري ته لاڳاپيل ڌرين جي آهي. ليکڪ ۽ صحافي پنهنجي دائري ۾ رهي آواز اُٿاريندو يا عمل ڪندو.
اها به حقيقت آهي ته اسان جا ڏک ۽ مسئلا به تمام گهڻا آهن. جيڪڏهن ڪو مسيحا واهر ڪري ٿو يا ڪنهن به هڪ مسئلي يا فرد لاءِ آواز اُٿاري ٿو ته سمورا درد مند منجهس اميدون ،آسرا ۽ توقعات رکڻ شروع ڪن ٿا. ڇاڪاڻ ته حڪومت، سياستدانن ۽ ادارن مان عوام مايوس ٿي چڪو آهي. خير اهو هڪ الڳ بحث آهي، اچون ٿا اصل موضوع ڏانهن!
جڏهن گهڻ پاسائين شخصيتن کان پڇاڻي جو وقت ايندو آهي ته هو پاڻ کي ذميواريءَ ۽ جوابداريءَ کان آجي ڪرڻ ۾ اهو چئي ڪامياب ٿي ويندا. آهن ته گهڻا ڪم ڪريون ٿا، تنهن ڪري ڪم جي ڪسائي ڪو مسئلو ناهي
اسان مان ڪيترائي پنهنجا پنهنجا ڪم ڇڏي ٻين جي ڪمن ۾ ٽنگ اڙائڻ ۾ جُنبجي ٿا وڃن. ڪي استاد پڙهائن نه ٿا ، اڪثر سياستدان عوام جي خدمت نه ٿا ڪن، ڪيترائي ڊاڪٽر سرڪاري اسپتال ۾ علاج نه ٿا ڪن، ٿاڻا انصاف نه ٿا ڏين، ڪي سماجي تنظيمون صحيح ڪم نه ٿيون ڪن وغيره وغيره.
اچو ته پنهنجو پنهنجو ڪم سچائيءَ ۽ محنت سان ڪريون. جيڪو جنهن جو ڪم آهي، اُهو ان تي وڌيڪ ڌيان ڌري ۽ پنهنجن ماهرن جو قدر به ڪريون.
ڪنهن کي جيڪڏهن لکڻ اچي ٿو ته ، ان کان اهو ڪم ورتو وڃي. ٻئي کي جيڪڏهن نعرا اچن ٿا ته ان کان نعرن جو ڪم وٺو. جيڪڏهن ڪونعرا نه ٿو هڻي سگهي ته ان کي مجبور نه ڪريو ۽ نه ئي اُن کي غداريءَ جو سرٽيفڪيٽ ڏيو. ٿي سگهي ٿو هُو نعرن کان وڌيڪ سنڌ جي خدمت ڪندو هُجي.
سنڌ کي هر شعبي ۾ ماهرن جي ضرورت آهي، حڪومت توڙي اسان ان سلسلي ۾ عملي اُپاءَ وٺون، ٻيءَ صورت ۾ ڳولهيا نه لڀنداسين .
تنهن ڪري هر ڪنهن کي پنهنجي پنهنجي شعبي جو ذميوار بڻايو ۽ ان کي پنهنجيءَ اصل ذميواريءَ جو احساس ڏياريو! جيڪڏهن هو پنهنجي اصل شعبي ۾ غير ذميوار آهي ته پوءِ اوهان جي ڪاوڙ جائز آهي.
***
18 هين مئي 2019ع