سنڌ شناسي

سنڌ جي ڪوهستان جو تاريخي جائزو

ڪتاب ”سنڌ جي ڪوهستان جو تاريخي جائزو“ اوهان اڳيان حاضر آهي. هي ڪتاب نامياري محقق ۽ شاعر مشڪور ڦلڪاري جي سنڌ جي ڪاڇي ۽ ڪوهستان ۾ وڃي اڙانگن پيچرن تان گذري ، جبل جهاڳي تحقيقي لکڻين تي مشتمل آهي. سندس تحقيق ۾ قديمي ماڳ، شخصيتون، سنڌ جو دنيا جي قديم تهذيبن سان تعلق، زندگي جي ارتقا ، بابت لکين سال پراڻا نشان هٿ ڪرڻ ، هن جي پورهئي جو ڦل آهي . هن جي تحقيق موجب سنڌ جي تهذيب پنج هزار نه، پر گهٽ ۾ گهٽ به 25 هزار سال قديم آهي.
Title Cover of book سنڌ جي ڪوهستان جو تاريخي جائزو

ڪوهستان جا ڪجهه مڻيادارماڻهو

ڪوهستان جتي پنهنجي سيني ۾ تاريخ جا اهم راز سانڍيو اوچي ڳاٽ سان بيٺو آهي. اُتي ڪوهستان پنهنجي ڊگهي تاريخ ۾ ڪيترين ئي انسان دوست، وطن دوست، وفادار، رحمدل ۽ بهادريءَ ۾ پنهنجا مثال قائم ڪندڙ شخصيتن کي جنم ڏنو آهي. افسوس جي ڳالهه آهي، ته ڪوهستان جي اُنهن اهم شخصيتن جي باري ۾ ڪو ڄاڻ ڏيندڙ جامع ڪتاب موجود ناهي. جنهن سبب ڪوهستان جون تمام وڏيون شخصيتون گمناميءَ جو شڪار آهن. هن ڏس ۾ مون کي جيڪڏهن موقعو مليو، ته ڪوهستان جي مختلف دورن جي اهم ماڻهن بابت تفصيلي ۽جامع ڪتاب به لکندس. جن جو احوال ڪوهستاني لوڪ ادب، قديم ڪتابن ۽ تاريخ جي صفحن ۾ ڳولڻ سان ملي سگهي ٿو. انهيءَ کان سواءِ ڪوهستان ۾ گُهمڻ دوران اهڙا ڪيترائي اهم ڪردار ملندا جن تي فخر ڪري سگهجي ٿو. ڪوهستان جي مڻيادار ماڻهن جي مُڪمل تفصيل گڏ ڪرڻ سان ڪيئي ڪتاب لکي سگهجن ٿا. هتي نموني طور ڪجهه ڪوهستان جي سماجي ڪردارن جو مختصر ذڪر ڪجي ٿو، ته جيئن ڪوهستان جي مڻيادار ماڻهن بابت لکڻ جو شوق پيدا ٿئي. حالانڪ ذڪر ڪيل شخصيتن جو به جيڪڏهن جامع نموني تفصيلي احوال لکيو وڃي ، ته به هڪ ڌار وڏو ڪتاب لکجي وڃي .
پر هتي هن ڪتاب جي ٿورن صفحن ۾ انهن شخصيتن جي اهميت جي صرف آگاهي ڏني ويئي آهي . جيئن انهي پاسي لکڻ جو شوق پيدا ٿئي . جيڪڏهن ڪوهستان جا باشعور نوجوان صرف پنهنجي علائقي جي مڻيادار ماڻهن جو احوال لکڻ شروع ڪن، ته هوند ڪوهستان جا ڪيترائي گم ٿيل ڪردار تاريخ جي صفحن ۾ محفوظ ٿي وڃن؛ جن جي احوال کي پڙهي اسانجا ايندڙ نسل پنهنجو ڳاٽ اوچو ڪري سگهن.