مختلف موضوع

عالمي ادب جا اولڙا

ھيءُ ڪتاب عالمي ادب سان لاڳاپيل لکڻين جو مجموعو آھي. انھن مان ڪافي قدر ترجمو ڪيل آھن، ۽ ڪجه حبيب سنائيءَ جا ليک آھن، جيڪي مختلف رسالن ۽ اخباري مئگزين ۾ شايع ٿيا آھن. پھرئين حصي ۾ عالمي اديبن جا انٽرويو ۽ پروفائيل شامل ڪيل آھن، ٻي حصي ۾ چند نوبل پرائيز حاصل ڪندڙ اديبن جو تقريرون يا ليڪچر آھن. ٽئين ۽ آخري حصي ۾ متفرق مضمون آھن، جن مان اڪثريت جو موضوع عالمي ادبي اوارڊ آھن.
  • 4.5/5.0
  • 1444
  • 336
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • حبيب سنائي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book عالمي ادب جا اولڙا

جارج سانڊرز George Saunders

هن سال 2017 جو مئن بڪر انعام آمريڪي ليکڪ جارج سانڊرز کي سندس ناول Lincoln in the Bardo تي مليو آهي. هي ٻيو آمريڪي آهي، جنهن کي هي انعام مليو آهي، ڇو تہ ان کان اڳ هي انعام صرف برطانوي ليکڪن کي ملندو هو.
جارج سانڊرز هن کان اڳ رڳو مختصر ڪهاڻيون يا ٻارن لاءِ ناوليٽ لکيا آهن. هي جيتوڻيڪ هي سندس نائون ڪتاب آهي پر پهريون ناول آهي. هو پنهنجي ذاتي ويب سائيٽ تي رکيل پنهنجي تعارف ۾ پنهنجي حوالي سا ائين ٿو لکي تہ ”آئون امريلو ٽيڪساس ۾ڄائو آهيان، پر وڏو شڪاگو ۾ ٿيو آهيان. ڪولوراڊا اسڪول آو مائنز Colorado School of Mines مان ائڪسپلوريشن جيوفزڪس exploration geophysics ۾ ڊگري حاصل ڪيم. ان زماني ۾ تيل جي صنعت چوٽ چڙهيل هئي، تنهنڪري مون جهڙي کي بہ ڪنهن آئل فيلڊ ۾ آساني سان نوڪري ملي ٿي ويئي. آئون ڊگري وٺڻ کان پوءِ سماٽرا جي آئل فيلڊ ۾ فيلڊ جيوفزيسسٽ geophysicist ٿي ويس. اسان کي ڪئمپ ۾ چار هفتا لڳاتار ڪم ڪرڻو هوندو هو ۽ پوءِ ٻه هفتا موڪل هوندي هئي. اسانجي اها ڪئمپ ٻيلي اندر هوندي هئي، جتي ويجھي ڪنهن شهر کان هيليڪاپٽر ذريعي چاليهن منٽن ۾ پهچبو هو. اتي ئي واندڪائي واري عرصي ڪتاب پڙهڻ لاءِ بئگ ڀري اچبي هئي. پر سال ڏيڍ جي نوڪري ڪرڻ کان پوءِ آئون بيزار ٿي پيس. اسان ڀر واري انهي ندي ۾ ترندا هئاسين، جيڪا ڀولڙن جي فضلي سان گندي ٿيل هوندي هئي. اتي ٻه سو کن باندر تہ پائيپ لائين تي ويٺل نظر ايندا هئا.“
بهرحال هو صاحب اها نوڪري ڇڏي واپس گهر موٽي آيو، جتي پيٽ گذر لاءِ کيس ڪافي ساريون ننڍيون ننڍيون نوڪريون ۽ مزدوريون ڪرڻيون پيون. انهي تجربي کيس بظاهر ٻاجهارو نظر ايندڙ سرمائيداري نظام کي سمجهڻ ۾ مدد ڪئي.
سندس چواڻي تہ هو جيتوڻيڪ ننڍپڻ کان ئي ڪتاب پڙهندو رهيو آهي، پر هو ڪنهن ليکڪ سان ان زماني تائين نہ مليو هو، ان ڪري کيس اها ڳالهه دير سان سمجهه ۾ آئي تہ لکڻ کي بہ زورگار جو ذريعو بنائي سگهجي ٿو.
سال 1986ع ۾ کيس ڪنهن پارٽي ۾ ڪو رسالو نظر آيو، جنهن مان کيس تخليقي ادب ۾ ماسٽرس ڪرڻ واري پروگرام جو پتو پيو. هن ان پروگرام لاءِ درخواست ڏني تہ کيس داخلا ملي. اتي سندس بقول تہ هڪ پاسي ٽوبياس والف Tobias Wolff (آمريڪي ڪهاڻيڪار ۽ ناول نويس) ۽ ڊگلس انگر Douglas Unger (آمريڪي ناول نويس) جهڙن ليکڪن سان گڏ پڙهڻ جو موقعو نصيب ٿيو تہ ٻئي پاسي کيس پنهنجي مستقبل جي زال پالا ريڊڪ Paula Redick سان بہ شناسائي ٿي. 1988 ۾ کيس اها ڊگري حاصل ٿي.
جيئن تہ وٽس پيسن جي کوٽ رهندي هئي، تنهنڪري هن پهرئين ڪنهن فارماسيوٽيڪل ڪمپني ۾ ۽ پوءِ ماحولياتي انجنيئرنگ ڪمپني ۾ ٽيڪنيڪل رائيٽر طور ڪم ڪرڻ شروع ڪيو. 1989 کان 1995 تائين هن ٽي اڌورا ۽ هڪ مڪمل ڪتاب لکيو. 1992 ۾ سندس هڪ مختصر ڪهاڻي رسالي نيويارڪر ۾ شايع ٿي، ائين انهي رسالي سان هن جو طويل ۽ سودمند لاڳاپو شروع ٿيو.
سال 1996ع کان وٺي هن تخليقي ادب پروگرام ۾ پڙهائڻ شروع ڪيو. گڏوگڏ هن نيويارڪر رسالي لاءِ ڪهاڻيون ۽ ٻي رسالي جي ڪيو GQ لاءِ سفري ليک لکڻ شروع ڪيا. سفري ليک صرف ان لاءِ تہ جيئن پوڙهي پڻ جي نتيجي ۾ جيڪا ذهني پستي پلئه پوي ٿي، تنهن کان بچي سگهجي.
هن جا هيستيائين چار ڪهاڻين جا مجموعا، ٽي کن ٻارن جا ناوليٽ، هڪ مضمونن جو مجموعو ۽ تازو سندس پهريون ناول بارڊو (عالم برزخ) ۾ لنڪن Lincoln in the Bardo شايع ٿيو آهي. ان کان علاوه هن ٻه اسڪرين پلي بہ لکيا آهن.
سال 1862ع ۾آمريڪا ۾ ٿيندڙ خانہ جنگي دوران صدر ابراهم لنڪن جو يارهن سالن جو پٽ ولي لنڪن بيماري باعث گذاري ويو، جنهن کي جارجٽائون جي قبرستان ۾ پوريو ويو. ان زماني ۾ اهو هلي ويو تہ رات جي وڳڙي ۾ ابراهم لنڪن قبرستان وڃي پٽ جي تابوت واري بهري ۾ ويهي گريه ڪندو هو.
رومن ڪئٿلڪ عقيدي موجب مئل ماڻهن جا روح پنهنجي ننڍن ننڍن گناهن جو هتي ڪيتو ڏيئي، جنت ۾ وڃڻ لاءِ پاڪ ٿيڻ لاءِ هڪ عبوري جاءِ يا حالت ۾ رهندا آهن، جنهن کي انگريزي ۾ پرگيٽري purgatory چئبو آهي. ٻئي پاسي ٻڌ مت جي ڪن فرقن جو اهو عقيدو آهي تہ مري ويل شخص جو روح پنر جنم وٺڻ تائين ڪنهن جاءِ يا حالت ۾ رهندو آهي. ان کي بارڊو Bardo ڪوٺيندا آهن.
جارج سانڊرز انهن ٻنهي عقيدن کي ملائي، صدر ابراهم لنڪن جي مري ويل پٽ ولي لنڪن جو عالم برزخ ۾ رهائش دوران رونما ٿيندڙ واقعن جو تصوراتي قصو جوڙيو آهي. ان قصي ۾ ولي لنڪن جو روح انهي عبوري دور ۾ ٻين روحن ۽ جنن گڏجي سان جيڪا جدوجهد ڪري ٿو، تنهن کي بيان ڪيو ويو آهي. چيو پيو وڃي هي ناول ۾ بيانيي جو نئون فارم ۽ تجربو آهي.
مئن بڪر جي شارٽ لسٽ ٿيل ڇهن ڪتابن ۾ هڪ ڪتاب پاڪستاني نزاد ليکڪ محسن حامد جو بعنوان اولهه نيڪالي Exit West بہ شامل هو.