مختلف موضوع

عالمي ادب جا اولڙا

ھيءُ ڪتاب عالمي ادب سان لاڳاپيل لکڻين جو مجموعو آھي. انھن مان ڪافي قدر ترجمو ڪيل آھن، ۽ ڪجه حبيب سنائيءَ جا ليک آھن، جيڪي مختلف رسالن ۽ اخباري مئگزين ۾ شايع ٿيا آھن. پھرئين حصي ۾ عالمي اديبن جا انٽرويو ۽ پروفائيل شامل ڪيل آھن، ٻي حصي ۾ چند نوبل پرائيز حاصل ڪندڙ اديبن جو تقريرون يا ليڪچر آھن. ٽئين ۽ آخري حصي ۾ متفرق مضمون آھن، جن مان اڪثريت جو موضوع عالمي ادبي اوارڊ آھن.
  • 4.5/5.0
  • 1444
  • 336
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • حبيب سنائي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book عالمي ادب جا اولڙا

ڪامن ويلٿ رائيٽرس تنظيم پاران ٿيندڙ مختصر ڪهاڻين جو عالمي مقابلو

ڪامن ويلٿ آو نيشنز پنجاه کان وڌيڪ انهن ملڪن جو رضاڪارانہ ميڙ آهي، جيڪي گهڻو ڪري ٻي عامي جنگ کان اڳ برطانوي سامراج جون بيٺڪون بنيل هئا. ڪامن ويلٿ فائونڊيشن پاران ڪامن ويلٽ رائيٽرس آرگنائيزيشن 2012 ۾ جوڙي وئي تہ جيئن دنيا جي ليکڪن کي اتساهجي ۽ ڳنڍجي. ان تنطيم پاران هرسال مختصر ڪهاڻيون (Short Stories) لکرائڻ جو مقابلو ڪرايو ويندو آهي. جنهن ۾ ڪامن ويلٿ ملڪن ۾ رهندڙن نون توڙي پراڻن ليکڪن کي پنهنجيون اڻڇپيل ۽ ٻن کان پنجن هزار لفظن تي مشتمل ڪهاڻيون موڪلڻن جي اجازت هوندي آهي. ڪامن ويلٿ ملڪن کي پنجن علائقن ايشيا، آفريقا، پيسيفڪ، ڪئناڊا ۽ يورپ، ۽ ڪيريبئين ۾ ورهايو ويو آهي. هرسال هر علائقي مان هڪ کٽندڙ ڪهاڻي چونڊي ويندي آهي، جنهن جي ليکڪ کي 2500 پائونڊ ڏنا ويندا آهن. وري انهن پنجن ڪهاڻين مان هڪ ڪهاڻي گڏيل طور کٽيندڙ ڪهاڻي طور چونڊي ويندي آهي، جنهن جي ليکڪ کي پنج هزار پائونڊ ڏنا ويندا آهن. هن مقابلي ۾ نہ رڳو اصل انگريزي ڪهاڻين کي پر انگريزي ۾ ترجمو ٿيل ڪهاڻين کي بہ شامل ڪيو ويندو آهي. جيڪر ڪا ترجمو ٿيل ڪهاڻي مقابلي ۾ کٽي ٿي تہ ان جي مترجم کي بہ اوترو انعام ملي ٿو. نہ رڳو ايترو پر ڪجهه ٻولين جهڙوڪ بنگالي، سهاولي ٻولين جي ليکڪن کي پنهنجي مادري ٻولين ۾ لکين ڪهاڻيون موڪلڻ جي اجازت آهي.
سال 2016ع جي مختصر ڪهاڻي مقابلي ۾ 47 ملڪن مان 4000 ڪهاڻيون شامل ٿيون. ججن جي پينل ۾ هر علائقي مان هڪ جج شامل هو. هن سال انهي پينل ۾ هيلن حبيلا (افريقا)، فردوس عظيم (ايشيا)، پيري ميجلڪ (ڪئناڊا ۽ يورپ)، اولائيو سينئر (ڪيريبين) ۽ پئٽرڪ هالنڊ (پيسيفڪ) جج طور شامل هئا. انهن مڙني ججن هندستاني ليکڪ پرشار ڪلڪرني جي ڪهاڻي ڳئون ۽ ڪمپني کي گڏيل طور کٽيندڙ ڪهاڻي قرار ڏنو، جيڪا ايشيا جي علائقي مان پهريون نمبر هئي. ان کان علاوه آفريقا جي علائقي مان سائوٿ آفريقا جي فراز محمد جي ڪهاڻي ڪبوتر (Pigeon) کي، پيسيفڪ مان نيوزيلنڊ جي ٽينا ميڪريٽي جي ڪهاڻي ڪارو کير (Black Milk) کي، يوڪي جي سٽيفني سيڊن جي ايل مڇي (Eel) کي، ڪئناڊا ۽ يورپ جي علائقي مان ڪئريبين علائقي مان ٽرنڊ ڊ ۽ ٽباگو جي لينس ڊائورچ جي ايٿلبرٽ ۽ فري چيز کي علائقائي انعام جو مستحق قرار ڏنو ويو.

گڏيل طور پهريون نمبر آيل ڪهاڻي ڳئون ۽ ڪمپني جو ليکڪ پرشار ڪلڪرني Parashar Kulkarni ممبئي ۾ ڄائو ۽ اتان ئي گريجوئيش ڪئي. هاڻي هو ييل اين يو يس ڪاليج Yale NUS College سنگاپور ۾ سوشل سائنسز جو اسسٽنٽ پروفيسر آهي. اصل ۾ اها ڪهاڻي هن جي ناوليٽ جو حصو آهي. ڪهاڻي تي انعام کٽڻ بعد هن چيو تہ هو ڪافي سالن کان لکڻ جي ڪوشش پيو ڪري، ۽ هن انعام هن کي وڌيڪ همٿايو آهي. ايشيا جي علائقي واري جج جو رايو آهي تہ ايشيا مان مليل ڪهاڻيون اعليٰ هيون، جنهن ۾ موضوعن ۽ اسٽائيلن جي نواڻ هئي. مزاح، جنهن کي ڪهاڻي جي ننڍي ڪينواس ۾ چٽڻ ڏکيو هوندو آهي، سو ايشيائي ڪهاڻي جي مکيه سڃاڻپ هو. هن ڪهاڻي ۾ ورهاڱي کان اڳ هڪ ڪمپني جو ذڪر آهي، جنهن پنهنجي چيوگم جي تشهير واري اشتهار ۾ ڳئون کي استعمال ڪيو. ڪهاڻي ۾ ڳئون کي حاصل ڪرڻ واري مرحلي کي دلچسپ انداز ۾ بيانيو ويو آهي. ڪهاڻي ۾ آخر ۾ هڪ پنڊت کي ڪمپني عملدارن مان پنهنجي ذاتي ڪاوڙ ڪڍڻ لاءِ ان اشتهار جي غلط تشريح ذريعي عام ماڻهن کي تشدد تي اڪسائڻ واري عمل کي چٽيو ويو آهي. ان تشدد جي نتيجي ۾ اها ڪمپني بند ٿئي ٿي ۽ عملدار رات وچ شهر ڇڏي پنهنجي جان بچائين ٿا. مذهبي جذبن کي ناڪاري ڪمن لاءِ استعمال کي اسان هن وقت پسي سگهون ٿا.

آفريقا جي علائقي مان انعام حاصل ڪندڙ ڪهاڻي ڪبوتر جو ليکڪ فراز محمد سائوٽ آفريقا جي شهر جوهانسبرگ ۾ ڪلنيڪل سائڪالاجسٽ ۽ انساني حقن جو محقق آهي. هن جا انساني حقن جي حوالي سان ڪافي مضمون ۽ مقالا لکيل آهي. آفريقا جو علائقائي انعام کٽڻ بعد هن چيو تہ هو غير تجربيڪار ليکڪ آهي ۽ اڻ تجربيڪاري سان لاڳاپيل خدشن، خوفن ۽ ڳڻتين سان سدائين مقابلي ۾ آهي. هن انعام هن کي اڳتي وڌڻ جو اتساه ڏنو آهي. هن ڪهاڻي جي شروع ۾ تہ ڪبوتر جو ذڪر آهي، جيڪو ڪهاڻي جي مکيه ڪردار جي گهر جي دري ۾ ديرو ڄمائي ٿو، پر اڳتي هلي ڪهاڻي جي بياني ۾ مکيه ڪردار ۽ سندس پاڙيسري جيسمين جي پنهنجي ذاتي ڏي وٺ جو احوال وڌيڪ آهي.
پيسيفڪ علائقي مان انعامي ڪهاڻي جي ليکڪا نيوزيليند جي ٽينا مئڪريٽي اڳ ۾ ئي مڃيل ڪهاڻيڪار، ناول نگار ۽ مضمون نويس آهي. هن وڪٽوريا يونيوسٽي مان تخليقي لکتن ۾ پي ايڇ ڊي ڪئي آهي. 2014 ۾ سندس ناول Where the Rēkohu Bone Sings ڇپيو آهي، جنهن ۾ نيوزيلنڊ جي اصلي رهاڪن جي درد ڪٿا آهي. هو پاڻ کي بہ انهن اصلي رهواسين جي وارث ٿي ڀانئي. ان ناول کي ڊبلن ادبي انعام جي وڏي فهرست ۾ شامل ڪيو ويو هو. ان کان اڳ 2011 ۾ سندس ڪهاڻين جو مجموعو بہ شايع ٿيو هو، جنهن کي ادبي انعام مليو هو. ڪامن ويلٿ جي علائقائي انعام کٽڻ تي ردعمل ڏيندي چيو تہ سندس هن ننڍڙي ۽ عجيب ڪهاڻي تي انعام هن لاءِ حيرانگي جو سبب آهي. هي ڪهاڻي ۾ هڪ عور جو قصو آهي، جيڪا عالم بالا مان هن دنيا ۾ موڪلي ويئي آهي.

ڪئناڊا ۽ يورپ جي علائقي مان انعام کٽندڙ ڪهاڻي ايل جي ليکڪا اسٽيفني سيڊون هن وقت لنڊن يونيورسٽي مان ڪريئيٽو رائيٽنگ ۾ ماسٽرس ڪري رهي آهي. گڏوگڏ هو هڪ ناول تي ڪم ڪري رهي آهي. هن جو جنم نيوزيلينڊ ۾ ٿيو، جتي هن انگريزي ادب ۾ ڊگري ورتي ۽ پوءِ يونائٽيد ڪنگڊم ۾ لڏي آئي. هن جي هڪ ڪهاڻي اڳ ۾ 2015 ۾ شايع ٿيل آهي. پنهنجي هن ڪهاڻي جي حوالي سان لکيو آهي تہ اها ذاتي ڪهاڻي آهي، پر ان جو موضوع عالمي آهي. هن ڪهاڻي جو مکيه ڪردار اٺن ڏهن سالن جو ٻار آهي، جنهن کي پنهنجا وڏا ڀائر لفٽ نٿا ڪرائين. جيتوڻيڪ هو ئي آهي، جنهن ان ايل مڇي کي ڏٺو ۽ ڀائرن کي پڪڙڻ ۾ مدد ڪرائي، پر پوءِ بہ جڏهن اهي گهر اچي جيڪو احوال ڏين ٿا، تڏهن هن جي حصيداري جو ڪو ذڪر نٿا ڪن.

ڪيريبئين علائقي مان انعام کٽندڙ ڪهاڻي ايٿلبرٽ ۽ مفت چيز Ethelbert and Free Cheese جو ليکڪ لينس ڊائورچ (Lance Dowrich) ٽرنڊڊ ۽ ٽوباگو Trinidad and Tobago جو رهواسي آهي. هو مئٽرڪ کان پوءِ فني اسڪول جو چيف ايگزيڪيٽو ۽ پرنسپل آهي، ساڳئي وقت هو سکيا ۽ ترقي واري شعبي جو پروفيشنل ۽ عوامي تقريرباز بہ آهي. هو پنهنجي ڪهاڻين جو مجموعو سهيڙي رهيو آهي. سندس خيال ۾ سندس ڪهاڻي جو انعام کٽڻ ٽهڪڙن جي سادگي کي ملهائڻ جيان آهي، جيڪا ڳالهه ڪيريبئين علائقي ۾ عام آهي. هن جي ڪهاڻي جو مکيه ڪردار هڪ نوجوان آهي، جنهن کي ننڍپڻ کان نفرت جو نشانو بنايو وڃي ٿو، ايتري تائين جو سندس ڀاء ۽ ٻيا ڀاتي ساڻن سٺو ورتاءَ نٿا ڪن. هو چيز فيڪٽري ۾ ڪم ڪري ٿو، جتي هو فريزر شعبي ۾ ڪافي محنت ڪري ٿو. کيس جڏهن پروموٽ ڪري چيز جي پئڪيجنگ واري شعبي ۾ رکيو وڃي ٿو. اتي بچيل چيز ملازمن کي ڏني ويندي آهي. هو هن مفت واري چيز جي آڌار سماج اندر پنهنجو مقام ٺاهڻ ۽ عورتن کي متاثر ڪرڻ جي ڪوشش وٺي ٿو. جڏهن مفت واري چير جي گهر وڌي ٿي ۽ هو انهي جي پورائي لاءِ اڳتي هلي چوري ڪري ٿو. ۽ آخر ۾ پڪڙجي پوي ٿو ۽ وري پروموشن وڃائي ساڳئي شعبي ۾ وڃي ٿو. هي ڪهاڻي بہ ڪافي دلچسپ آهي.

اهي سڀ ڪهاڻيون www.ganta.com تي رکيل آهن، جيڪو دوست انهن کي پڙهڻ چاهي تہ اها ويب سائيٽ کولي پڙهي سگهي ٿو.