خوشونت سنگهہ جون خوشگوار زندگي گهارڻ لاءِ صلاحون
خوشونت صاحب سٺي صحت حاصل کي اوليت ڏئي ٿو. ”جيڪر اوهان سٺي صحت نہ ٿا رکو، تہ پوءِ اوهان ڪڏهن بہ خوش نہ رهي سگهندائو. بيماري کڻي ڪيڏي بہ ننڍي هجي، اها اوهان جي موج يا مستي تي ضرور اثرنداز ٿيندي.
ٻيو تہ اوهان وٽ مناسب بئنڪ بئلنس هجي. اهو کڻي ڪروڙن ۾ نہ هجي، پر ايترو هجي، جو اوهان ان مان آسائشون ماڻي سگهو. توهان وٽ ايتري بچت هجي، جو اوهان ڪڏهن ٻاهر وڃي هوٽل وغيره تي کاڌ پيت ڪري سگهو، فلمون ڏسي سگهو، پهاڙين يا سمنڊ ڪناري وڃي موڪلون گذاري سگهو. پئسن جي کوٽ ڪري ذهني اذيت هڙ پوي ٿي. اوڌر تي گذارو ڪندڙ ماڻهو پنهنجي پاڻ کي ئي نيچ سمجھڻ لڳندو آهي.
ٽين ڳالهه تہ گهر اوهانجو پنهنجو هجي. مسواڙ وارا گهر اوهان کي اهو تحفظ يا آسائش مهيا نہ ٿا ڪري سگهن، جيڪو پنهنجي گهر مان حاصل ٿئي ٿي. جيڪر ان ۾ باغ آهي تہ ان ۾ پنهنجا گل ۽ ٻوٽا پوکيو۽ ڏسو تہ اهي ڪيئن ٿا نسرن. ان سان توهان ۽ انهن وچ ۾ لاڳاپو جڙندو.
چوٿون تہ اوهانجي زال / مڙس يا ساٿي سمجھدار هئڻ گهرجي. جيڪڏهن اوهان وچ ۾ گھڻيون غلط فهميون قائم آهن، تہ اوهان جي زندگي زهر ٿيو وڃي. هروقت جھيڙي ۾ مشغول رهڻ کان بهتر آهي تہ هڪ ٻئي کي هميشه لاءِ الوداع ڪري ڇڏجي.
پنجون تہ جنهن شخص زندگي ۾ اوهان کان وڌيڪ عهدو ماڻيو آهي، وڌيڪ پئسو ڪمايو آهي يا شهرت حاصل ڪئي آهي، تنهن سان ريس يا حسد نہ ڪريو. ريس اوهان جي صلاحيتن کي زنگي ٿي. انهي ڪري ٻين سان ڀيٽ ڪرڻ کان پاسو ڪريو.
ڇهون تہ ماڻهن کي پاڻ تي حاوي ڪري اجائي يٽ شٽ ۾ نہ پئجي وڃو. جڏهن اوهان انهن مان واندا ٿيندا، تيستائين اوهان ٿڪجي پيا هوندا يا يخي هڻندڙن جي زهر ۾ وٺجي ويا هوندا.
ستون پاڻ کي آسودو رکڻ لاءِ ڪا نہ ڪا مشغولي يا هابي – باغباني، اڀياس، لکڻ، مصوري، موسيقي ٻڌڻ يا وڄائڻ وغيره - اختيار ڪريو. ڪلبن ۾ مفت ۾ پيئڻ يا مشهور شخصيتن سان ملڻ لاءِ وڃڻ وقت جو مجرمانہ زيان آهي. مناسب آهي تہ ڪنهن ڪارائتي ڪم ڪار ۾ حصيدار ٿيو. منهنجا ڪجهه دوست يا خاندان وارا اهڙا آهن، جيڪي سڄو ڏينهن رولو ڪتن کي کاڌو کارائڻ يا دوا ڏيڻ ۾ گهارين ٿا. ڪجھ تہ اهڙا آهن، جيڪي موبائيل شفاخانن ۾ بيمار ماڻهن توڙي جانورن جو مفت ۾ علاج ڪن ٿا.
اٺون تہ هر صبح ۽ شام 15 منٽن تائين ذات جي مشاهدي يا اندر جهاتي ۾ گذاريو. صبح جو پهريان ڏهه منٽ ذهن کي بلڪل سانت ڪريو ۽ پوين پنجن منٽن ۾ انهن ڪمن جي فهرست تيار ڪريو، جيڪي اوهان کي ڪرڻا آهن. شام جو وري پهريان پنج منٽ ذهن کي سانت ڪريو ۽ آخري ڏهن منٽن ۾ ڪيل يا ڪرڻ لاءِ ارادو ڪيل ڪمن جو جائزو وٺو.
نائون پاڻي مان نہ نڪرو يعني ڪاوڙ نہ ڪريو. غصي يا انتقام وٺڻ کان پري ڀڄو. اگر ڪو دوست اوهان سان ڏکيو پيش اچي تہ اڳتي وڌي وڃو.
جڏهن دنيا مان وڃڻ جو وقت ٿئي تہ بغير ڪنهن افسوس يا ڏک جي هليو وڃجي. علامه اقبال پنهنجي هڪ فارسي شعر ۾ ڇا خوب چيو آهي تہ ”تون مون کان مومن جي نشاني ٿو پڇين؟ جڏهن موت اچي ٿو تہ هن جي چپن تي مرڪ هجي ٿي.“