5
مولوي مولڻ اٻوجهه آهي ڳوٺ جي گھٽين ۾ به وتندو آھي ثناءِ پڙھندو
آنکهون ڪا تارا نام محمد
دل ڪا اجالا نام محمد
مٺو پيارو سھڻو نالو آقا جو
مٺو پيارو سھڻو نالو مدني جو
مصطفا جانِ رحمت پي لاکھون سلام
شمعي بزمي ھدايت پي لاکھون سلام
يا
نور والا آيا ھئي نور ليڪي آيا ھئي
ساري عالم مين ي ديکھو ڪيسا نور ڇايا ھي
اصلات وسلام عليڪ يا رسول الله
اصلات وسلام عليڪ يا حبيب الله
بس پنھنجي ڌُن، پنھنجي رِمز ۾ مگن ھوندو آھي پر مولوي منٺار ڪٽر ملو آھي، موقعي جي مناسبت سان ڳالھائيندو آهي. سڄي سال جي ڪاوڙ ماڻھن مان عيد گاهه جي خطبي ۾ ڪڍندو آھي.
مولوي منٺار مون تي زور ڀرڻ لڳو ته، ’’پڪ سڀاڻي نماز پڙھڻ ايندين!‘‘
مون پئي ڪنڌ ڌوڻيو. اوڏي مھل ڪامريڊ بائيڪ کي اچي بريڪ ھنئي.
سڌو مولوي منٺار سان مخاطب ٿيو،
’’ڇو اچي ڇتا ٿيا آھيو، شل نه ڪو غريب اٻوجهه وجهه چڙھيو جان نه ڇڏجوس... ڀلا ڏيو خبر ماڻھن کي نمازي بڻائڻ جو توھان کي ٽارگيٽ مليل آ ڇا!؟ سڃاڻان توھان کي به ۽ توھان جي گاريل مرشد کي به!
وڏو دين جو اچي اُونو لڳو اٿوَ، ڪڏھن ڪنھن غريب کان پڇوَ ته پريشان ته ناھين، ڪا ضرورت ته ڪانه اٿئي، گھر ۾ ڪجهه کائڻ لاءِ اٿئي يا نه!
انسان آهيو ته انسان کان انسان وارا سوال ڪيو. ماڻھن لاءِ خُدا نه بڻجو، خُدا جا ڪم خُدا تي ڇڏي ڏيو.‘‘
مولوي مولڻ ڪن ڪٽا ڪيا. ڏيڍي نظر سان مولوي منٺار کي تڪيو.
مولوي منٺار استغفرالله چئي کسڪ صورت پڙھي، مولوي مولڻ تکو تکو پويان لڳو.
ھي کسڪيا ته ڪامريڊ به بائيڪ کي اسٽراٽ ڪيو.
رستي ۾ ڪامريڊ کان پڇيم، ’’ڪامريڊ مولوي سڳورا وري به عبادت جي ڳالهه پيا ڪن!‘‘
منھنجي ڳالهه پوري ٻڌڻ کان اول چيائين، ’’دلبر ماڻهو عبادت ڪري ٿو پنھنجي خوف جي، نڪي خُدا جي!
خوف فطري عمل آ. خوف ماڻهو ۾ به ھجي ٿو ته پکي پکڻ جانورن ۾ به، ڇو ته ماڻهو سمجهه سان گڏ شعور به رکي ٿو انھي ڪري مختلف قومن مختلف خُدا ٺاھي ڇڏيا آھن.‘‘
پڇيم، ’’ سمجهه ۽ شعور ۾ فرق ڪھڙو آ!؟‘‘
چوڻ لڳو، ’’دلبر تون به ذري گھٽ اديبن وارا سوال ڪرڻ لڳو آھين، چڱو ٻڌ. مثال طور ھڪ باز ڪنھن ڪڪڙ جي ٻچن تي جھڙپ ٿو ھڻي رد عمل ۾ ڪڪڙ ڦورن باز سان وڙھي ٿي پوي... اھا آھي سمجهه !
پر ڪنھن امڪاني حملي کان اول ان جي پلاننگ جوڙڻ، اُهو آھي شعور، انھي ڪري ان جانور يا پکي کي سمجهه ته آھي پر شعور ڪونھي!‘‘
چيم، ’’ڪامريڊ! ائين ته پوءِ تون خُدا کي به مڃين ٿو الاءِ نه!؟‘‘
چوڻ لڳو ، ’’اھڙي خُدا کي مان نه ٿو مڃان جيڪو صرف اميرن جو خُدا آهي ۽ غريب کي ليکي ئي نه ٿو ۽ اھڙن وڏن پيٽن جو خُدا اُھو آھي جيڪو فقط ھنن جا بڀ ٿو ڀري. غريبن جو خدا هيڻو ۽ ڪمزور آهي. اميرن جو خدا طاقت ور آهي .‘‘
چيم، ’’ڪامريڊ! تون ته ناستڪ آهين!‘‘
چيائين، ’’ ناستڪ جو به خُدا آهي!
چيم ’’پر تون ته ڪنھن مذهب کي به ڪونه ٿو مڃين.‘‘
مرڪي پيو چيائين، ’’ڇا خبر، خُدا اُھو ھجي، جيڪو ڪنھن به مذهب سان تعلق نه رکندو ھجي!‘‘
چيم، ’’مذهب انسانيت جو درس ٿو ڏئي.‘‘
چيائين، ’’هاڻ مذهب شر پسند ۽ شيطانن وٽ وڃي بچيو آهي!‘‘
چيم، ’’ڪامريڊ! توسان بحث ڪرڻ فضول آ... مھلاتو ھل ته اسپتال مان سروس بڪ وٺون.‘‘
بائيڪ ٻرڙاٽ ڪري ھلڻ لڳي ھئي. مونکي به الاءِ ڪھڙي ڪاريھر ڏنگيو جو ٻن ڏينھن کان ڪامريڊ سان گڏيو ٿو وتان.
ڪامريڊ بائيڪ موڙي ڌو ڪئي ڪاليج اندر. سوچڻ لڳس، ’’اڄ جي ڪامريڊ جو مسئلو حل نه ٿيو ته پوءِ خُدا ڪري خير!‘‘
ڪامريڊ بائيڪ کي بريڪ هڻي تکا تکا قدم کڻي سڌو پرنسيپل جي آفيس ۾ داخل ٿيو.
پرنسيپل اڳيئي ڪامريڊ کي چيو، ’’ڪامريڊ! تنهنجي ڇوڪرن جي ايڊميشن ڪري ڇڏي آھي.‘‘
ڪامريڊ ڪجهه چوڻ کان بغير تکو تکو ٻاھر نڪتو. ڊوڙي وڃي مان به بائيڪ تي ويٺس. بائيڪ اسٽراٽ ٿي، دل ۾ سوچيم ، ’’اهو آھي پادر کي پاور!‘‘
بائيڪ اسٽراٽ ٿي ڪيريئر ۾ ٻئي هٿ سُڪ ڪري ڇڏيم. ڪامريڊ جي يخي پئي هلي. سڌو رستو پار ڪري اچي سوڙھيون سنگھوڙيون گھٽيون ورتيونسين.
پڇيم’’ ڪامريڊ ڀلا ڪڏھن سڌن رستن سان ڪونه ھلين!‘‘
مُرڪي پيو، ’’سڌي رستي سان ’يار‘ مليا ته وڏي گھر وٺي ھلندا، ھلندين!؟‘‘
چيم ، ’’پوءِ ڪامريڊ اڃان سوڙھيون گھٽيون ڳول.‘‘
بائيڪ وَر وڪڙ کائيندي ڊوڙندي رھي، هڪ گھٽي ۾ ڪامريڊ چاچا ڪريم جي دڪان اڳيان بائيڪ کي بريڪ ڏني. کيسي مان سيڌي سامان جي لکيل چٺ ڪڍي چاچا ڪريم کي ڏني ۽ پوري سامان جو حساب ڪرائي ورتو.
چاچا ڪريم سموري سيڌي جو حساب ٻڌايو. ڪامريڊ چاچا ڪريم کي اوڏي مھل پورا پيسا ڪڍي ڏنا.
چاچا ڪريم کي چيو، ’’چاچا سامان چاچا سومر مُوچي کي ڏجان.‘‘
بائيڪ اسٽراٽ ٿي، سوڙھيون سنگهوڙيون گھٽيون.
بائيڪ کي بريڪ گُڊو ٻالي جي ڪوارٽر اڳيان لڳي.ڪامريڊ ڪوارٽر ۾ داخل ٿيو، وڏا ڀاڪر پيا. ڀنگ ڀٽاري گھوٽجڻ لڳي.
سوچڻ لڳس، ’’ڇھن ستن مھينن ۾ به ايترو ذليل ڪونه ٿيو ھوس، جيترو ڪامريڊ سان گڏ ٻن ڏينھن ۾ ٿيو آھيان.‘‘
گُڊو فرمائش ڪيس ته ڪامريڊ ڪپڙا ڪڏھن ٿو وٺي ڏين ۽ چمپل به ڇڄي پئي آھي.
’’ڪڃر! ڪپڙا وٺنداسين. سينڊل به پيرن جي ماپ ڏئي وٺجان پر فلحال ٻه ٽي ڏينهن صبر ڪر. سڃائي اچي پاسو ورتو آھي.‘‘
گُڊو جو چھرو ٻھڪي پيو ھو، ’’چڱو صبر ٿو ڪيان!‘‘
ڳالھين ڳالھين ۾ ڀنگ ڀٽاري به گهوٽجي وئي.
ساڳيو ورلاپ ’اچي ڀلي ڪري اچي.‘
گلاس ڀريا، گلاس خالي ٿيا.
ذري گھٽ سوا ٻارھن اچي ٿيا ھا، دل ۾ سوچيم اڄ به ڪم ڪونه ٿيو
ڪامريڊ اٿي گُڊو ٻالي کان موڪلايو، بائيڪ اسٽراٽ ٿي ٻئي هٿ ڪيريئر ۾ پٺيان قابو وڌم، ڇو جو ٽُٽل ڦٽل رستن تي بائيڪ ھلندي گھٽ آھي، ست قلي بال وانگيان ٺٻ گھڻا کائيندي آھي.
گھٽي گھٽي ۾ گٽرن جا وات پٽيا پيا آھن، اوچتو ڪريس بائيڪ تان ۽ وڃي ڪنھن گٽر ۾ پيس ته، ٻئي پاڙي جي گٽر مان وڃي ٻاھر نڪرندس.
بائيڪ جا اھي ئي ٻرڙاٽ. سڌو اچي چاچا سومر موچي اڳيان بائيڪ کي بريڪ لڳي. ڪامريڊ چيس ’’چاچا، چاچا ڪريم کي تنھنجو سامان لکرائي ڇڏيو اٿم، پيسا مليل اٿس جيڏي مھل وڃي سامان کڻجانس.‘‘
چاچا سومر ڪامريڊ کي دعائن جا ڊوھ ڏئي ڇڏيا.
بائيڪ اڳتي وڌڻ لڳي. ساڳيا ٻرڙاٽ. ھاڻ لڳ ڀڳ ساڍا ٻارنھن پئي ٿيا، اسپتال جي مين گيٽ کان اندر داخل ٿياسين.
ڪامريڊ بائيڪ کي بيھاري لاڪ ھنيو.تڪڙو تڪڙو اڳتي وڌڻ لڳو، پويان پويان مان بغليون ھڻندو ٿي ھليس.
ڪامريڊ وارڊن مان ٿيندو سڌو مين ھال ۾ پھتو، جتان ھڪ سائيڊ کان ٻاھر طرف رستو ھو، جتي پرائيويٽ ميڊيڪل اسٽورن جي لينڍ/ قطار آھي.ٻيو رستو ايمرجنسي وارڊ ۽ نڪ ڪن اکين جا وارڊ آھن. کاٻي پاسي کان سول سرجن جو روم ۽ ڪلارڪ جي آفيس آهي.
ڪامريڊ ڪلارڪ جي آفيس طرف وڌيو.
سامھون وارڊن واري گلي کان سول سرجن ڊاڪٽر ۽ ڪجهه ڊسپينسر پنھنجي يونيفارم ۾ ٿي آيا.
جئين ڪامريڊ تي نظر پين ته سڀ ھيسجي ويا، ڪجهه ڪجهه ڍرا ٿيا. ڪامريڊ تکو تکو ھلندو وڃي سڀني جي سامھون بيٺو.
سڀ وائڙا ۽ ششدر ٿي ويا.
ڪامريڊ پڇو، ’’ڪاڏي ڌڻ ڪري نڪتا آهيو!؟
گينڊڙي ڊاڪٽر ڦورن جواب ڏنو، ’’صاحب وزٽ تي نڪتو آھي!‘‘
ڪامريڊ گينڊڙي ڊاڪٽر جي ڪرائي ۾ ھٿ وڌو. گينڊڙو ڊاڪٽر گھٻرائجي ويو. ڪامريڊ گينڊڙي ڊاڪٽر جي ڪرائي مروڙي واچ ڏيکاري.
’’ٽائيم ڇا ٿيو آ!؟‘‘ ڪامريڊ پڇيو.
ٽائيم ڏسي گينڊڙي ڊاڪٽر چيو ’’ٻارنھن لڳي اٺٽيهه منٽ‘‘
ڪامريڊ گينڊڙي ڊاڪٽر جي ڪرائي مان هٿ ڪڍيو.
سول سرجن سان مخاطب ٿيو، ’’وزٽ جو ٽائيم سوا اٺ کان نو بجي تائين جو آهي، هي ڪھڙو ٽائيم آهي وزٽ جو!؟‘‘
سول سرجن ڪنفيوز ٿي ويو ڪجهه ڪونه ڳالھايو.
ڪامريڊ باقي ڊاڪٽرن کي ڇنڊ پٽي، ’’توھان ائين ڪيو ، ڪلھن ۾ بندوقون ھڻي سول سرجن صاحب سان وزٽ تي نڪرو، جئين ٻين کي به خبر پوي ته صاحب گارڊن سان گڏ وزٽ تي نڪتل آهي.‘‘
ڪامريڊ سڀني کي اکيون ڏيکاريون، ’’موٽو! سڀ ڪو پنھنجي پنھنجي وارڊ ۾ هلي، هلو تکا ٿيو‘‘
سڀئي پنھنجي پنھنجي وارڊ ڏي کسڪڻ لڳا.
ڪامريڊ ڪلارڪ جي آفيس طرف وڌڻ لڳو، ٻه قدم اڳتي وڌياسين ته ڳوٺائي غلام علي ھٿ ۾ دوائن جي پرچي کنيو ٿي آيو.
ويجھو پھتو ته، ڪامريڊ پڇيس ’’غلام ڪھڙي پرچي ھٿ ۾ کنئي اٿئي!؟‘‘
غلام علي ڪامريڊ کي ڏٺو ڄڻ اُميد جاڳي پيس ته مالڪي ٿيندي، چوڻ لڳو. ’’ڪامريڊ گھر واري بيمار ٿي پئي آھي، ٻن ٽن ڏينهن کان يڪو اسپتال ۾ آھيان، ڀڄي ڀڄي مس داخلا ڪرائي اٿم، سڄي ڏينھن ۾ ڪمپائونڊر ھڪڙي سئي ھڻي ويندو آھي، اول جيڪو ٻُڪ گورين جو ڏنو اٿن اھي گوريون کٽن ڪونه ٿيون، باقي دوا جي پرچي ھٿ ۾ آهي پر سرڪاري اسٽور روم تي دوا ملي ڪونه ٿي، ٻاھرين اسٽورن تي دوا جا چار پنج سئو ٿا چون.‘‘
ڪامريڊ پرچي وٺي اسٽور روم طرف ھلڻ لڳو، پھرين ھڪڙو ھيس ھاڻ ٿياسين ٻه. دل ۾ چيم، مار پوي غلام علي کي ھن جي ضرورت ھئي، مائي ڄڻ مُئي پئي وڃيس، ھلي ٻڌي ھي به پٽڪا، آھي چچ غريب پر اوڏي مھل غلام علي جو گڏجڻ ائين چڙ ڏياريندڙ لڳو ھو، جئين ٻارڙا اُٺن جون قطارون ڏسي اُوٺارين کي چيڙائيندا آهن، اُٺ ته ماما گوگڙو، چڙ ته چچڙ پٽنئي
غلام علي جو بي وقتائتو گڏجڻ مونکي به، چڙ ته چچڙ پٽنئي وانگي چيڙائڻ جھڙو لڳو ھو.
غلام علي ڪامريڊ سان گڏ تکو تکو ھلندي، مونکان پڇيو ’’دلبر تون خير سان اسپتال آيو آهين!؟‘‘
’’نه اسپتال ۾ جيڪو مونکي ٽاڪرو آ، توکي به ڪونھي.‘‘ ڪاوڙ جي دٻيل لھجي ۾ چيم.
نماڻائي مان مون ڏي ڏٺائين، چپ ٿي ويو. وکون ڪجهه تيز وڌايونسين، ڪامريڊ تکو تکو ٿي ھليو.
تکو تکو ھلندين پڇيائين ’’ڪامريڊ گڏ آ ڪم ٿي ويندو!؟‘‘
چيم، ’’ھئو ھل توکي بوسڪي جو پٽڪو ٿو ٻڌرائي!!‘‘
اسٽور روم جي کڙڪي کان ماڻھن جي قطار لڳي پئي ھئي، سڀني جي هٿن ۾ دوائن جون پرچيون ھيون، پر اسٽور روم مان ڪنھن کي به دوا پوري ملي ڪونهي.
ڪامريڊ ھڪ ٻن کي پاسي تي ڪري اسٽور ڪيپر کي پرچي ڏني، اسٽور ڪيپر پرچي تي غور ڪري ڪامريڊ کي چيو. ’’ڪامريڊ! اھا دوا ٻاھران اسٽورن تي ملندي اسان وٽ ناھي.‘‘
ڪامريڊ ڪاوڙ ۾ چيس ’’پوءِ اسٽور ڇا جي لاءِ کولي رکيو اٿوَ،غريب دوا ٻاھران وڃي وٺن ته پوءِ اسٽور کي تالو ڇو نه ٿا ھڻو، بند ڪر اسٽور.‘‘
ڪامريڊ ڪاوڙ ۾ پير جوسينڊل لاھي اُڇلي کڙڪي مان اسٽور ڪيپر کي ھنيو، سينڊل کڙڪي کان اندر وڃي پيو، ماڻھن ڪامريڊ کي وڃي ڀاڪر وڌو. ڇڏ ڇڏائڻ ڪرڻ لڳا، ڌمچر وڌي ويو.
مان ۽ غلام علي ششدر ٿي وياسين، غلام علي مون ڏي تڪڻ لڳو، چيم ’’ترس ڪامريڊ جوڻهين لاءِ بيڊ به وٺي ڏيندو، اي سي روم ۾ جوڻھين ايڊمڊ ھوندي پوءِ اونھارو گذاري سياري ۾ مائي وٺي گھر موٽي اچجان، آئي کان دائي تڪڙي...!!‘‘
غلام علي چُچن اکين سان مونکي تڪڻ لڳو.
ڪامريڊ سڀني کي چيو، ’’ھٿ ڪڍو، ڪھانس ڪونه ٿو، منھنجو اندرسينڊل آهي، رڳوسينڊل وٺي ڏيو.‘‘
اسٽور ڪيپر ڦورن ٻاھرسينڊل اڇليو، ڪامريڊ پير ۾سينڊل وجھي غلام علي کي چيو.
’’پرچي ڪھڙي ڊاڪٽر لکي ڏني اٿئي!؟‘‘
غلام علي ھيڪر مون ڏي ڏٺو پوءِ چيو ، ’’ھل ڏيکاريان ٿو!‘‘
ڪامريڊ اڳيان ٿيو، اسان ٻئي پويان پويان پئي ھلياسين. ھلندي غلام علي موڏي ٽيٽ نظر ڪئي. چيم’’ ترس پٽ! اڃان شروعات آ، ٻئي دفعي پوڙھي مري به پوندئي، اسپتال وٺي ڪونه ايندينس.‘‘
تکا تکا ھلندا آياسين غلام علي ڪامريڊ کي ٻڌايو انھي وارڊ ۾ ٺوڙھو ڊاڪٽر ويٺو آهي.
ڪامريڊ اندر گھڙيو اسان به ڌو ڪئي اندر.
ٺوڙھي ڊاڪٽر کي ڏسي ڪامريڊ پرچي سڌي ڪري پڇيس ’’تو لکي آھي!؟‘‘
عينڪ مان پرچي کي ڏسي ٺوڙھي ڊاڪٽر چيو، ’’ھا‘‘
ڪامريڊ پڇيس، ’’اھا دوا توھان جي اسٽور ۾ آھي!؟‘‘
ٺوڙھو ڊاڪٽر پريشان ٿي ويو ’’نه! دوا پرائيويٽ اسٽورن تي ملندي.‘‘
ڪامريڊ جي بلڊپريشر جو پارو ٻيھر وڌي ويو.
’’ جڏھن توھان جي اسٽور ۾ دوا ڪونھي ته پوءِ اھڙي دوا لکئي ڇو!؟‘‘
’’اسٽور ۾ دوا ڪونھي، وارڊن ۾ پکا ڪونه ٿا ھلن، بيڊ بسترا اھي ئي ساڳيا ڌپ ڪري ويا آهن، مريض پاڻ ته چڱو ڀلو ڪونه ٿو ٿئي، اُلٽو جيڪي چار ملڻ اچن اھي به بيمار، مريض ڊسچارج ٿئي ته هتان ھزار بيماريون اڃان به کنيو وڃي...
وارڊن جي ڀتين جا چاپڙ لٿا پيا آھن، اسپتال ۾ گھڙ ته ڍونڍ جي ڌپ کنيو وڃي، لکن ڪروڙن جي بجيٽ ملي ٿي، سڀ ھڙپ ڪري ٿا وڃو، حرام جون ويٺا پگھارون کائو.....
غريب کي جيڪا دوا لکي ڏني اٿئي، اُھا دوا ڪٿان به ڪري گهرائي ڏينس، جي ھن کي دوا نه ملي ته، سڀاڻي توسان گھٽ نه ڪندس...‘‘
ڪامريڊ غلام علي کي چيو، ’’گنجي کي چئي ڇڏيو آهي دوا نه ملئي ته، سڀاڻي مونکي ٻڌائجان.‘‘
ڪامريڊ ٻاھر نڪتو،ڪنڌ ورائي غلام علي ڏي ڏٺم ڄڻ ڪورٽ ۾ ٽيپ جي سزا لڳي وئي ھجيس.گنجي ڊاڪٽر به ڪاوڙ ۾ غلام علي ڏي پئي ڏٺو، وس پڄيس ھا ته غلام علي کي اتي گھٽو ڏئي ماري وجھيس ھا.
مان تکو تکو ڪامريڊ جي پويان لڳس.
ڪامريڊ وڏيون وڏيون ٻرانگهون کڻندو سڌوڪلارڪ جي آفيس ۾ گهڙيو، جئين ڪامريڊ تي نظر پئي، ڪلارڪ پريشان ٿي ويو.
ڪامريڊ ٻه لفظ ڳالھايا.’’ سروس بڪ ڪٿي آھي؟‘‘
ڪلارڪ ھڪ نظر مون تي وڌي گھٻراھٽ ۾ چيو، ’’ڪامريڊ سروس بڪ فائيلن ۾ گم ٿي ويو آهي ڳولي ٿو وٺان.... ويهه.‘‘
ڪلارڪ فائيلون ڦٿورڻ لڳو، ھڪ ٻه الماڙي ڦٿوڙي سروس بڪ ڪڍي اچي ڪامريڊ کي ھٿ ۾ ڏنائين.
چوڻ لڳو ’’سروس بڪ ٽريزري ۾ جمع ڪرائڻو پوندو، اُھي پينشن تيار ڪندا.‘‘
ڪامريڊ چيو، ’’اُھو به ڪري وٺنداسين.‘‘
ڪامريڊ سروس بڪ منھنجي هٿ ۾ ڏنو، مون سروس بڪ بغل ۾ ھنيو. ڪامريڊ تکو تکو ٻاھر نڪتو، سروس بڪ ملڻ جي خوشي ۾ ذري گھٽ ڪامريڊ سان گڏ گڏ پئي ھليس. اڄ ڄڻ مون خيبر جو قلعو فتح ڪري ورتو ھجي.
تکو تکو هلندي ڪامريڊ جي منھن ۾ تڪي پڇيم ’’ڪامريڊ هلي ھلي منھنجي ته جُتي گسي وئي ھئي، جھٽ ۾ تو سروس بڪ وٺي ورتو؟‘‘
ڪامريڊ چيو، ’’دلبر دنيا ٻن قسمن جي ٻولي سمجھندي اٿئي... ھڪ پيسي جي، ٻيو پادر جي!‘‘
دل ۾ سوچيم ڪاش مان به، ڪامريڊ ھجان ھان!
ڪامريڊ بائيڪ ڪڍي مين گيٽ تي اچي مونکي ڇڏيو. اوڏي مھل سھراب به اچي پھتو چوڻ لڳو، ’’حيدر! مائٽ کي ڇڏ ڳوٺ وڃي ھل ضروري ڪم آھي!‘‘
ڪامريڊ مونکي چيو، ’’دلبر سڀاڻي سروس بڪ کڻي ٽريزري آفيس وڃجان ڪو مسئلو ٿئي ته ٻڌائجان.‘‘
چيم ’’ٺيڪ آ‘‘ مون ڳوٺ جو رُخ ڪيو، ھي به ٻئي روانا ٿيا.