9
جمال ڀاءُ ساوڻ کي گھر ايندي ڏسي خوش ته ٿيو پر شرمساري اڃان باقي ھئي، ڀاءُ سان ڀاڪر پائي مليو ۽ پنھنجو ڪنڌ جھڪائي ڇڏيو.
ساوڻ ڀاءُ کي آٿٿ ڏني، ’’نه ادا اول مان به انھي خيال جو ھيس، تڏھن ته ايڏيون وڇوٽيون وڌيون، پر منصور جي سمجھائڻ کان پوءِ نيٺ مونکي ڳالهه سمجهه آئي ته، ھي نفرتون اجايون آھن. ٻارن جي خطائن تي وڏن کي ناراض ٿيڻ نه گھرجي بلڪ انھن کي معاف ڪرڻ گھرجي.
اھا ئي پنھنجي تھذيب آھي، ھاڻ توھان به سڀ ناراضگيون وساري پنھنجي نياڻي کي معاف ڪيو ۽ ھڪ دفعو ھلي وڃي کيس کان حال احوال وٺي اچو، ڪھڙي خبر نياڻي ڪھڙي حال ۾ ھجي، اهو مناسب ناھي ته توھان ھن سان سڀ رشتا ٽوڙي بلڪل ئي وساري ڇڏيوس.‘‘
ھڪ دفعو ٻيھر ساوڻ پنھنجي ڀاءُ جمال جا ڪلھا ٺپيا
جمال ڀاءُ ساوڻ کي پاٻوھ جي نظر سان تڪيو، ھلندو اچي نم جي ڇانو ۾ کٽن تي ويھاريو، ’’نه ادا! اھا ته توھان جي فراخ دلي آھي جو توھان اھڙيون ڳالھيون ٿا ڪيو، جيڪا نياڻي عزت آبرو جا سڀ ليڪا لتاڙي پنھنجو گھر ڇڏئي اُھا پنھنجي ماءُ پيءُ لاءِ تڏھن ئي مري ويندي آھي، ھو اسان لاءِ مري چڪي آھي! ‘‘
وچ ۾ منصور ڳالھايو، ’’ڇو چاچا ھوءَ عورت آھي انھيءَ ڪري، ھن کي پنھنجي زندگي جو ڪو فيصلي ڪرڻ جو حق ڪونھي.
جڏھن ڪو ڪنھن سان گڏ مري ڪونه ٿو ته پوءِ ان کي ٻئي جي زندگي جا فيصلا ڪرڻ جو ڪھڙو حق آھي! اعتراض ته مونکي ھجڻ گھرجي، ماڻهو آڱريون ته مون تي ٿا کڻن، پر ھن معاشري جي پرواھ ڪنداسين ته، پنھنجا رت جا رشتا وڃائي ويھنداسين!‘‘
مراد کسڪي منصور جي ڀر ۾ ٿي ويٺو.
’’سئوٽ! تون ته آھين آزاد خيال، پر اسان جو معاشرو ائين نه ٿو سوچي، جئين تون ٿو سوچين، ڀلا جي سوچي به، اسان جي عزت موٽي ايندي، ھر گز نه! وڌيڪ بحث ڪرڻ ئي فضول آ.
اديءَ پنھنجو دڳ پاڻ چونڊيو آھي، انھي ڪري مري جيئي اسان مٿان ڪو فرق نه ٿو پوي! ‘‘
’’شاباش سئوٽ! ڪيڏو نه ڪٺور دل جو آھين، ست سال ٿوڙو عرصو ڪونھي، ايڏي عرصي ۾ دشمن به سڀ رنج وساري معاف ڪري ڇڏيندو آھي، ھوءَ ته وري به توھان جو رت آھي، خطا ڪنھن کان ناھي ٿي، ھاڻ ضد ڇڏيو ھڪ دفعو وڃي ملي اچوس.‘‘
جمال ڪنڌ ڌوڻيو، ’’نه پُٽ! اسان ھن لاءِ ھوءَ اسان لاءِ مري چڪي آھي بس!
اجايو زور ڀري وڌيڪ شرمسار نه ڪر، مس وڃي زماني ۾ منھن کڻڻ جھڙا ٿيا آھيون، وري در تي وڃي بي عزتو ٿي موٽڻ جو ڪو ارادو ڪونھي! ‘‘
’’چاچا! ٺيڪ آ توھان معاشري جي پرواھ ڪيو، ھاڻ جي سئوٽ مري به وڃي ته منھن ڏسڻ نه وڃجوس.
بابا کي انھي ڪري وٺي آيم ته، ھاڻ گھڻو ٿيو، ھڪ دفعو ھلي وڃي حال پڇي اچوس پر جي توھان ضد تي اٽڪيل آھيو ته پوءِ مان پاڻ ويندس ۽ توھان تي ميار به نه ڏيندس.‘‘
۽ پوءِ منصور اٿي سگھو گھر کان ٻاھر نڪتو.