14
اُھو وقت ياد ناھي رھندو، جڏھن ماڻهو ڪجهه حاصل ڪري وٺندو آھي، پر اُھو وقت ڪڏھن ناھي وسرندو جڏھن ماڻهو گھڻو ڪجهه وڃائي ويھندو آھي ۽ اُھو وقت وري موٽي ڪڏھن ناھي ايندو.
سانجھڙي ڌاري اتفاق سان ان گھٽي مان گذر ٿيو ھو، جتي ھي پنھنجو اڌورو عشق ڇڏي آيو ھو.
گھٽي ۾ ميرانجھڙي بلبن جي روشني ٿي ٻري، اوچتو ھڪ در جي اُوٽ کان ڪامريڊ جي ڪنن تي عورتاڻي آواز جو پڙلاءِ گونجيو.
’’حيدر.....!‘‘
عرصي کان پوءِ من جي مندر ۾ ڄڻ ڪو طوفان آيو ھو. من جي مندر جا سارا گُھنڊ وڄي پيا ھا. ڪامريڊ لوڻو ورائي ڏٺو، ڪا عورت در جي اُوٽ بيٺل ھئي، ڪامريڊ سڃاڻي ڪونه سگهيو. عورت ٻيھر سڏ ڪيو.
’’حيدر.....!‘‘
ڪو سڏ ھو ڄڻ سرحد جي ھُن پار کان ٿي آيو.
ڪامريڊ وڌي اڳتي آيو.
’’جيءُ!‘‘
در جي اُوٽ کان چنڊ گرھڻ وانگي ڪو ھوريان ھوريان چھرو چٽو ٿيو.
کن پل ۾ صدين جا درد ھوبھو سامھون ٿي بيٺا ھا، ھڪ لمحي ۾ اُھو کنڊر جنھن جي بنياد جا کنگهر ڇڻي ڇڻي ڀور ٿي پيا ھجن، ڌڙام سان ڊھي سڄو ڍير ٿي پيو ھو.
در جي اُوٽ بيٺل اُھا عورت ڪا ٻئي نه، محبوبه سسئي ھئي.
دکدائڪ لھجي ۾ سسئي چيو،
’’حيدر! مونکي معاف ڪري ڇڏجان، مون تنھنجي پيار کي ڪونه سڃاتو، ڪيڏي نه اڀاڳڻ آھيان! ڪاش ڪا ٻئي نادان ڇوڪري، مون وانگي پنھنجو پيار سڃاڻي سگھي ڪاش!
مون توکي ڏاڍو اھنج پھچايو، بس مونکي معاف ڪري ڇڏجان، حيدر مونکي معاف ڪري ڇڏجان!‘‘
۽ پوءِ سڏڪا ڀري زاروقطار روئي پئي.
ڪا ساھي ڪامريڊ ڪنڌ جُھڪايو بيٺو رھيو.
دير سان ڳالھايو، ھن جي آواز ۾ صدين جو درد سمايل ھو،.
’’سسئي! مان پنھنجي تقدير سان سدائين جھيڙيندو آيو آھيان، تقدير منھنجي حال تي وڏا وڏا ٽھڪ ڏنا آھن، مون پنھنجي تقدير تي ماتم ڪيو آھي، سچ پڇين ته مان ناڪام شخص آھيان.
ايڏو ته، بدبخت آھيان، جي دنيا جو آخري مرد به ھجان ھا، تڏھن به مون سان ڪا پيار نه ڪري ھا!‘‘
سسئي جي اکين ۾ لُڙڪ تري آيا، ھن ڳالھائڻ جي ڪئي پر ھن جي گلي ۾ ئي سمورا لفظ گُھٽجي ويا.
۽ پوءِ ڪامريڊ ڪنڌ جھڪائي چُپ چاپ اڳتي وڌي ويو
ڀڳل نيڻن سان يڪو سسئي ڪامريڊ کي ويندو ڏسندي رھي.
ھن کي پيءُ جمال جا چيل اُھي لفظ ياد آيا، ’’پنھنجو پنھون سڃاڻ متان وڻن ۾ وتين واڪا ڪندي‘‘
ھن ڄاڻي ورتو ته، ھن جنم ۾ ھن جي پنھون ڪامريڊ جو جنم ورتو ھو
هڪ دفعو ٻيهر ڀنل نيڻ کڻي نهاريو، ڪامريڊ گھڻو ڏور وڃي چڪو هو.
اوچتو گاڏين کي زوردار بريڪون لڳيون، ٽائرن ھيٺان چرڙاٽ نڪري ويا. جھٽ ۾ سڀ بائيڪن تان لانگون ورائي لھي پيا. سٽ ڏئي ڪامريڊ وَرَ مان پسٽل ڪڍيو، سھراب به ريوالور لوڊ ڪري ورتو، ٻئي اڳتي فائرنگ ڪندا تيزي سان وڌڻ لڳا باقي يار به ڏنڊن باٺن سان ھڪلون ڏيندا اڳتي وڌندا رھيا.
سامھون ھوٽل تان به فائرنگ جو سلسلوشروع ٿي ويو، مان وڃي ھڪ مانڊلي جي ڀر ۾ لِڪُيس. ٻنھي طرفن کان گولين جا ڌوڙيا ھا، منھنجا وائيسر بتال ٿي ويا، اوچتو ھڪ گولي منھنجي ڪن کان زرڙاٽ ڪري گذري، گولي مانڊلي جي ٽين واري چادر ۾ لڳي، چادر وڄي وئي، مانڊلي ڇڏي ڀر واري ڀت جي آڙ ۾ وڃي لڪيس، ڪنن تي تاڙيون چڙھي ويون، ڪنن ۾ زوزٽ شروع ٿي ويو، ٻئي ڪن وڄڻ لڳا ھا.
باقي ٻڌڻ ۾ ڪجهه نه ٿي آيو، الاءِ ڪھڙي ڪاني ڪرامتي پير جي ڪرامت سان مري بچيو ھوس، اُوڏي مھل سڀ پير سوريم، دل ۾ ھڙني پيرن جا پَڙ باسيم، سامھون نظر ڪيم، سڄي ھوٽل ۾ ھراس ڦھلجي ويو، ھوٽل تي ويٺل ماڻهو ڀڄ ڊوڙ ۾ لڳي ويا، گلڻ جا يار بينچن ۽ ڪرسين ھيٺان لڪڻ لڳا، ھنن ڏنڊن باٺن جي ريهه لاھي ڏني، ڏنڊن جي زيپٽ ۾ خبر ڪانه ٿي پئي ته، ڪير ڪنھن جي پاسي. شڪر ڪيم ته، وچ ۾ مان ڪونه ھيس، ڀت جي اُوٽ کان لِڪي لِڪي پئي جھاتي پاتم.
گلڻ ڀڄي وڃي گئريج واري دڪان کان ڊامبر ۽ گريس جي ڏٻن پٺيان لڪيو.
ڪامريڊ، گلڻ مٿان سڌا فائر ڪندو اڳتي وڌندو رھيو، گلڻ گريس جي ڊٻن مان ٻاھر نڪتو، تڙ تڪڙ ۾ وڃي گريس جي ڊم ۾ ڪريو. گلڻ سڄو گريس ۾ ٿي ڳڙيو، ٿيڙ ٿاٻا کائي اٿي ڊڪڻ لڳو. ڪامريڊ پٺيان ڊوڙ پاتس گلڻ ٿاٻو کائي ڪريو، ڪامريڊ وڌي مٿان چڙھي آيس، پسٽل مٿان تاڻي ورتو، گلڻ ٺوٺين ڀر پٽ تي سنئون گسڪندو رھيو، ٻئي ھٿ جوڙي منٿون ايلازون ڪرڻ لڳو.
ڪامريڊ جان کان ڪونه ماريس، ٻنھي ٽنگن ۾ چار پنج سڌيون گوليون وھائي ڪڍيس.
سھراب وارن باقي يارن جا ھڻي مٿا ڏاري وڌا ھا، جيڪي اتي ئي پٽ تي پئي ڦٿڪيا ۽ ڪوڪارون دانھون ٿي ڪيون.
ڪامريڊ موٽيو ته مان به ڀت جي اُوٽ کان ھوريان ھوريان ٻاھر نڪري آيس.
ڪامريڊ سھراب سان ڳالھائڻ لڳو.
’’ڪنڃر کي کٽ ڀيڙو ڪري ڇڏيو آھي، باقي عمر ڀلي پنندي گذاري...‘‘
ٻئي پاڻ ۾ ڳالھائڻ لڳا، ٻنھي پاڻ ۾ الاءِ ڇا ٿي ڳالھايو، مون فقط ٻنھين جا چپ چُرندي محسوس ٿي ڪيا، ٻڌڻ ۾ ڪجهه نه ٿي آيو، منھنجي ڪنن ۾ اڃان به، گگھو ٿي وڳو، ڪنن تي تاڙيون چڙھي ويون، آڱر سان پئي ڪن کٽوڙيم. سڀ گڏ ٿيا بائيڪون اسٽراٽ ٿيون، ٽپ ڏئي ڪامريڊ سان بائيڪ تي چڙھي ويٺم، ڪيريئر ۾ صفا ھٿ سُڪ ڪري ڇڏيم سڀ بائيڪون ٻرڙاٽ ڪري موٽڻ لڳيون هيون.