ناول

ڪئنڊيڊ

عظيم فرانسيسي ليکڪ والٽيئر پنھنجي حياتيءَ جو وڏو حصو جيل ۾ يا جلاوطني ۾ گذاريو. ھن جون تحريرون ان وقت جي بادشاھن ۽ مذھبي پيشوائن جي خلاف ۽ نج دليلن ۽ سائنسي فلسفن تي آڌاريل ھيون جنھن ڪري ھو سدائين عتاب جو شڪار رھيو. ”ڪئنڊيڊ“ والٽيئر 1759ع ۾ لکيو، جڏهن پاڻ پنجويھ ورهين جي عمر جو هو.

  • 4.5/5.0
  • 20
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • والٽيئر
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪئنڊيڊ

باب ستون: هڪ ٻڍڙي جو ڪئنڊيڊ کي سنڀالڻ ۽ کيس سندس محبوب سان ملائڻ

ڪئنڊيڊ ۾ حوصل تہ ڪونہ رهيو هو، پر ٻڍڙي جو پيار ۽ همدردي ڏسي، هو سندس پويان هلڻ لڳو. ڪجهہ دير کان پوءِ ٻيئي ڄڻا هڪڙي ڪکائين جهوپڙي ۾ اچي پهتا. ٻڍڙي ڪئنڊيڊ کي پهرين ڦٽن تي لڳائڻ لاءِ ملم جي دٻي ڏني. پوءِ کيس هنڌ وڇائي ڏنائين، ۽ ڪجهہ کائڻ پيئڻ جون شيون سندس اڳيان رکي، ڌوتل ڪپڙن جو وڳو ڏيئي، چوڻ لڳي:”کائي، پي ڪپڙا بدلائي، آرام ڪر. آءٌ وري صبح جو ايندس. آٽوچا جي پاڪدامن ديوي، پاڊوئا جو بزرگ سنت ائنٿوني، ۽ ڪمپوسٽيلا جو درويش جيمس، تنهنجي حفاظت ڪندا.“
ڪئنڊيڊ پنهنجي حال تي اڳ ئي حيران هو ويتر هن ٻڍڙي جي همدردي واري هلت کيس عجب ۾ وجهي ڇڏيو. جئين ئي ٻڍڙي وڃڻ لڳي، تہ هن اڳتي وڌي سندس هٿ چمڻ جي ڪوشش ڪئي، پر ٻڍڙي کيس روڪيندي چيو: ” منهنجي هٿ چمڻ جي ضرورت ڪانهي، توکي هي مهربانيون منهنجي طرفان ناهن. آءٌ سڀاڻي صبح جو وري اينديس، تيستائين تون پٺن تي ملم جي مالش ڪر، ۽ کائي پي آرام ڪر.“
ٿڪ ۽ تڪليف هوندي به، ڪئنڊيڊ ڍءُ ڪري کاڌو ۽ پوءِ سمهي رهيو.
ٻئي ڏينهن صبح جو سوير ٻڍڙي ڪئنڊيڊ لاءِ نيرن کڻي آئي. سندس پٺيءَ جا ڦٽ چڪاسي، انهن تي پنهنجن هٿن سان ملم لڳايائين. ان کان پوءِ هوءَ منجهند جي ماني کڻي آئي، ۽ تنهن کانپوءِ وري رات جي ماني ڏيئي، ڪئنڊيڊ کان موڪلائي ويئي.
ٽيئن ڏينهن بہ ساڳيءَ ريت ٻڍڙي ڪئنڊيڊ جي پٺن تي ملم هنيو. ۽ ٽنهي ويلن جي ماني باقاعدي کيس آڻي ڏني.
آخر ڪئنڊيڊ کان رهيو نہ ٿيو ۽ ٻڍڙي کان پڇيائين؛ ”تون ڪير آهين، ۽ مون تي ايڏي مهرباني ڪهڙي سبب ڪري رهي آهين؟ آءٌ ڪهڙي ريت تنهنجا ٿورا لاهي سگهندس؟
ٻڍڙي ان جو ڪوبہ جواب ڪونہ ڏنائين شام جو هوءَ آئي پر هن ڀيري ڪئنڊيڊ لاءِ رات جي ماني ڪانہ آندائين. اچڻ شرط کيس چيائين: ” اٿي چپ چاپ مون سان گڏجي هل.“
هن ڪئنڊيڊ کي ٻانهن جو سهارو ڏيئي اٿاريو، ۽ ڳوٺ کان ٻه فرلانگ کن پنڌ تائين وٺي اچي هڪ اڪيلي جڳھہ ۾ پهتي، جيڪا چوڌاير واهن ۽ باغن سان گهيريل هئي. ٻڍڙي هڪ ننڍڙي دروازي تي ٺڪ ٺڪ ڪئي، دروازو هڪدم کلي پيو. ٻڍڙي ڪئنڊيڊ کي پوئين ڏاڪڻ رستي هڪ سينگاريل ڪمري اندر وٺي آئي ۽ کيس هڪ نرم ڪوچ تي ويهاري پاڻ ٻاهر هلي وئي ۽ دروازو ٻاهران بند ڪري ڇڏيائين. ڪئنڊيڊ کي ڪابہ ڳالھہ سمجهہ ۾ نٿي آئي. ائين پئي محسوس ڪيائين، ڄڻ ڪو خواب ڏسي رهيو هجي، سچ پچ سندس سموري گذريل زندگي هڪ ڀيانڪ خواب مثل هئي، پر هيءُ گهڙي کيس هڪ سندر سپنو معلوم ٿي رهي هئي.
ٻڍڙي جلدي موٽي آئي. پر هوءَ اڪيلي ڪانہ هئي بلڪ ساڻس گڏ هڪ ٻي نوجوان عورت هئي، جيڪا شاهاڻي قد بت واري ٿي ڏٺي. سندس پوشاڪ سڄي هيرن ۽ جواهرن سان جڙيل هئي. ۽ منهن نقاب سان ڍڪيل هوس. هوءَ جيئن ئي ڪمري ۾ داخل ٿي ۽ ڪئنڊيڊ کي ويجهي ايندي ويئي تيئن سندس پير وڌيڪ ڏڪي رهيا هئا. ٻڍڙي کيس سهارو ڏئي، ڪئنڊيڊ جي اڳيان آڻي بيهاريو ۽ پوءِ ڪئنڊيڊ کي چيائين: ”هن جي منهن تان نقاب هٽاءِ!“
ڪئنڊيڊ هٻڪي هٻڪي ڏڪندڙ هٿن سان ان عورت جي منهن تان نقاب پري ڪيو. اها سندس زندگي جي سڀ کان حيرت انگيز گهڙي هئي. کيس اعتبار ئي نٿي آيو تہ هو ڪو پنهنجي خوابن جي راڻي ڪماري ڪيونيگونڊي کي ڏسي رهيو آهي. پر اها حقيقت هئي--- سندس محبوبہ سندس سامهون بيٺي هئي. هن جو دماغ چڪرائجي ويو، همت جواب ڏئي ويس ۽ هڪڙو لفظ بہ زبان مان اڪلي نہ سگهيس، بيحال ٿي ڪيونيگونڊي جي قدمن ۾ ڪري پيو. ڪيونيگونڊي تي بہ اهڙو ئي اثر ٿيو، ۽ هوءِ بيهوش ٿي صوفي تي ڪري پئي. ٻڍڙي هڪدم ٻنهي جي منهن تي گلاب جي پاڻي جا ڇنڊا هنيا، ۽ کين هوش ۾ آڻڻ جي ڪوشش ڪئي.
آخر جڏهن ٻنهي کي هوش آيو، تڏهن هڪٻئي سان ڳالهائڻ لڳا. پهرين تہ ٿڌن ساهن ۽ لڙڪن جو سلسلو هليو، پوءِ ڀڳل ٽٽل فقرا، ۽ تنهن کان پوءِ اڌروا سوال جواب شروع ٿيا.
ٻڍڙي جڏهن کين بهتر حالت ۾ ڏٺو، تڏهن آهستي آهستي گفتگو ڪرڻ جي هدايت ڪري کين اڪيلو ڇڏي، ٻاهر هلي وئي.
ڪئنڊيڊ رڙ ڪندي چيو: ”يا خدا! آءٌ ڇا ڏسي رهيو آهيان!، منهنجون اکيون مون کي دوکو نہ نٿيون ڏين؟ ڇا، آئون ڪيونيگونڊي کي زنده ۽ پنهنجي سامهون ڏسي رهيو آهيان؟ سو بہ پورچوگال ۾! تڏهن استاد پئنگلاس مون کي غلط ٻڌايو هو؟ تنهن جي معنيٰ تہ نڪا تنهنجي عصمت دري ٿي، ۽ نہ تنهنجو پيٽ ڦاڙيو ويو؟“
”بيشڪ، اهو سڀ سچ آيه پر اهي ٻيئ ڳالهيون ھميشہ موت جو ڪارڻ نٿيون بنجن.“
”ڇا تنهنجي پي ۽ماءُ کي بہ قتل ڪيو ويو هو؟“
”ها، اهو بلڪل سچ آهي.“ ڪيونيگونڊي روئڻ لڳي.
”۽ تنهنجو ڀاءُ“
”ان کي بہ قتل ڪيو ويو.“
”پر تون هتي پورچوگال ۾ ڪيئن اچي پهتين؟ توکي ڪئين خبر پئي تہ آءٌ هتي آهيان؟ ۽ تو مون کي هتي گهرائڻ جو بندوبست ڪئين ڪيو؟“
”آئون توکي اهي سموريون ڳالهيون ٻڌائيندس، پر تون ٻڌاءِ تہ ان ڏينهن کان وٺي، جڏهن تو مون کي پيار جي پهرين پاڪيزه چمي ڏني، ۽ جڏهن توکي لتون هڻي محلات مان ڪڍيو ويو، توتي اڄ تائين ڪهڙيون حالتون گذريون؟“
ڪئنڊيڊ لاءِ پنهنجي محبوب جي فرمائش، حڪم ۽ قانون جي برابر هئي. ان ڪري جيتوڻيڪ هو اڃا حيرت جي ڪن ۾ غرق هو، سندس طبيت ناساز هئي ۽ پٺي جي سور سبب ڳالهائڻ ۾ تڪيلف پئي ٿيس تنهن هوندي بہ ڪيونيگونڊي کان جدا ٿيڻ واري وقت کان وٺي هن جيڪي ڪجهہ ڏٺو ۽ سٺو هو، تنهن جو ذري پرزي جو احوال کيس ڪري ٻڌايائين. ڪيونيگونڊي جي نرم دل تي ڪئنڊيڊ جي آپدائن جو گهڻو اثر ٿيو، ۽ جڏهن ڊاڪٽر پئنگلاس ۽ نيڪدل پادري جي موت جو واقعو ٻڌائين، تہ سندس اکيون ڳوڙهن سان ڀرجي ويون، ۽ هوءَ آسمان ڏانهن شڪايت جي نگاھہ سان نهارڻ لڳي.
تنهن کان پوءِ ڪيونيگونڊي پنهنجي ماجرا ٻڌائڻ شروع ڪئي. ڪئنڊيڊ سمورو وقت ڪيونيگونڊي ۾ اکيون کپائي هن جو هڪ هڪ لفظ پوري ڌيان سان ٻڌندو رهيو.