ناول

ڪئنڊيڊ

عظيم فرانسيسي ليکڪ والٽيئر پنھنجي حياتيءَ جو وڏو حصو جيل ۾ يا جلاوطني ۾ گذاريو. ھن جون تحريرون ان وقت جي بادشاھن ۽ مذھبي پيشوائن جي خلاف ۽ نج دليلن ۽ سائنسي فلسفن تي آڌاريل ھيون جنھن ڪري ھو سدائين عتاب جو شڪار رھيو. ”ڪئنڊيڊ“ والٽيئر 1759ع ۾ لکيو، جڏهن پاڻ پنجويھ ورهين جي عمر جو هو.

  • 4.5/5.0
  • 20
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • والٽيئر
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪئنڊيڊ

باب نائون: ڪيونيگونڊيءَ ۽ ڪئنڊيڊ ڪليسائي ڀشپ ۽ يهوديءَ جو اڳتي احوال

بابل جي غلامي واري زماني کان وٺي، ڊان اساچر جهڙو سخت مزاج وارو يهودي ڪونہ پيدا ٿيو. هن جڏهن ڪئنڊيڊ کي ڪيونيگونڊي سان گڏ ويٺل ڏٺو، تڏهن ڪاوڙ ۾ باھہ ٿي ويو، ۽ رڙ ڪري چيائين: ”ذليل ڪتي، ڪليسا جو وڏو ڀشپ تنهنجي لاءِ ڪافي نہ هو، جو هي نئون بدمعاش پاڻ وٽ ويهاري ويٺي آهين!“
ائين چئي، هن هڪدم خنجر ڪڍيو، جيڪو هو سدائين پاڻ سان گڏ کڻندو هو، ۽ اهو سوچڻ بنا تہ اڳلي وٽ بہ ڪو هٿيار آهي يا نہ، ڪئنڊيڊ تيزي سان حملو ڪري ڏنائين. دراصل جڏهن ٻڍڙي ڪئنڊيڊ کي ڪپڙن جو نئون وڳو ڏنو هو. تڏهن ان سان گڏ هڪڙي تيز تلوار بہ کيس ڏني هئائين. ڪئنڊيڊ جيتوڻيڪ نهايت ئي نيڪدل ۽ نرم طبيعت وارو هو، پر موقعي جي نزاڪت کي ڏسندي، هن بہ پنهنجي تلوار ڪڍي، ۽ اکڇنڀ ۾ يهودي جو ڪم پورو ڪري ڇڏيائين. يهودي ڪيونيگونڊي جي پيرن وٽ، فرش تي ڍير ٿي ڪري پيو.
ڪيونيگونڊي تي دهشت ڇانئجي ويئي، ۽ ڊپ وچان رڙ ڪيائين: ”هاڻي ڇا ٿيندو! منهنجي گهر ۾ خون! جيڪڏهن پوليس اچي ويئي تہ اسان ٻنهي جو خير ڪونهي!“
ڪئنڊيڊ چيو: ”جيڪڏهن پئنگلاس حيات هجي ها تہ ههڙي نازڪ وقت ۾ اسان کي ڪا عمدي صلاح ڏئي ها،ڇاڪاڻ تہ هو دنيا جو وڏي ۾ وڏو داناءَ انسان هو. پر جڏهن هو ڪونهي تہ تڏهن اچ تہ هاڻي ٻڍڙي کان ئي ڪو مشورو وٺون.“
ٻڍڙي تمام ڏاهي ۽ تجريبڪار هئي. هن اڃا پنهنجي ڪابہ راءِ ڪانہ ڏني هئي تہ ايتري ۾ ٻئي پاسي کان ڳجهو دروازو کليو. ان وقت اڌ رات جي مهل ٿي هئي، ۽ ڇنڇر جو ڏينهن پورو ٿي چڪو هو، هاڻي ڪليسا جي وڏي ڀشپ جو وارو شروع هو. هو اندر داخل ٿيو، ۽ ڏٺائين تہ ڪئنڊيڊ، جنهن کي هن چهبڪ هڻايا هئا، سو هٿ ۾ اگهاڙي تلوار جهليو بيٺو هو، ۽ فرش تي رت ٻڏل لاش پيو هو، ڪيونيگونڊي سخت گهٻرايل هئي، ۽ ٻڍڙي کين ڪو مشورو ڏيئي رهي هئي.
ڪئنڊيڊ لاءِ اهو بيحد سخت ۽ نازڪ موقعو هو. ڪئين خيال سندس دل ۽ دماغ کي ورائي ويا. کيس فورن ڪنهن فيصلي تي پهچڻو هو. وقت وڃائڻ بنان، هن تيزي سان سوچڻ شروع ڪيو. هن جي خيال ۾ هڪدم هيٺيان دليل اچي ويا: ’جيڪڏهن ڪليسا جو وڏو پادري هن وقت مدد لاءِواڪا ڪندو تہ اسين پڪ سان پڪڙجي پونداسين، پوءِ پڪ سان مون کي باھہ ۾ ساڙيو ويندو، ۽ ڪيونيگونڊي سان بہ اهڙو ئي حال ٿيندو.... اهوئي شخص آهي جنهن جي حڪم سان مون کي چهبڪ لڳا هئا ۽ اهوئي شخص منهنجو رقيب بہ آهي.... تلوار منهنجي هٿ ۾ آهي، ۽ هڪڙي شخص کي قتل ڪري ويٺو آهيان... رت ۾ هٿ اڳي ئي رڱجي چڪا آهن، تڏهن هاڻي پس پيش ڪرڻ فضول آهي... .وڌيڪ ويچارڻ جو وقت ڪونهي......‘.
ڪئنڊيڊ هڪ گهڙي اندر فيصلو ڪري ورتو، ۽ ٻي گهڙي، جيستائين ڪليسائي ڀشپ اڃا حيران ٿي بيٺو ئي هو، تہ تلوار جي هڪ ئي ڌڪ سان هن کي پورو ڪري ڇڏيائين.
ڪيونيگونڊي کان رڙ نڪري ويئي،. ”هي ٻيو خون! هاڻي اسان جو خير ڪونهي. مون اکين سان پيو ڏسجي. پر، ڪئنڊيڊ مون کي حيرت آهي تہ تو جهڙي نرم دل شخص ڪيئن هڪڙي ساعت ۾ ٻن ماڻهن کي قتل ڪري ڇڏيو! تو ۾ اهڙي همت ڪٿان آئي.“
منهنجي پياري، محبت ڪرڻ وارو شخص نتيجي کان بيپرواھہ هوندو آهي---سو بہ جڏهن رقيب سندس اڳيان هجي، ۽ جڏهن کيس بيگناھہ چهبڪن سان ماريو ويو هجي.!“
ٻڍڙي کين بروقت مشورو ڏنو تہ ”طبيلي ۾ ٽي ڀلا عربي گهوڙا ٻڌا بيٺا اهن، سنج ۽ لغام سڀ موجود آهن. اسان کي وقت نہ وڃائڻ کپي، ۽ جلد ئي هتان نڪري ڪئنڊز شهر ڏانهن روانو ٿي وڃڻ کپي. ڪئنڊيڊ تون وڃي گهوڙا سنجي تيار ڪر. ڪيونيگونڊي تون تيستائين پنهنجا هيرا جواهر هٿيڪار ڪر. آءٌ جيتوڻيڪ گهڙي تي هڪ ٻنڊڻ سان ويهي سگهنديس ۽ تڪليف ٿينديم، پر تڏهن بہ اوهان سان گڏ هلنديس. موسم تمام چڱي آهي، ۽ رات جي اونداهي ۾ سفر ڪرڻ اسان لاءِ فائدي وارو ٿيندو.“
ڪئنڊيڊ هڪدم گهوڙا تيار ڪري ورتا، ۽ ٽيئي ڄڻا انهي تي چڙهي اٿي هليا. هو يڪساهي ٽِيھہ ميل پنڌ ڪري ويا. هوڏانهن، سندن وڃڻ کان ٿورو ئي پوءِ، پوليس واردات تي پهچي ويئي. ڪليسا جي وڏي ڀشپ کي احترام سان شاندار ديول ۾ دفن ڪيائون، ۽ ڊان اساچر يهودي جي لاش کي اروڙي تي اڇلي ڇڏيائون. ان وچ ۾ ڪئنڊيڊ ڪيونيگونڊي ۽ ٻڍڙي اواسينا (Avacena) جي ننڍي شهر تائين پهچي ويا، جو سيرا مورينا (Sierra Morena) ٽڪرين جي وچ ۾ آهي اتي هو هڪ مسافر خاني ۾ وڃي ترسيا.