باب ڏهون: ڪئنڊيڊ، ڪيونيگونڊي ۽ ٻڍڙي جو ڪئڊز شهر ۾ پهچڻ، ۽ سامونڊي جهاز ۾ ”نيئن دنيا“ ڏانهن روانو ٿيڻ
ڪيونيگونڊي ائين چئي روئڻ لڳي. ٻڍڙي چيو: اها تہ ڏاڍي خراب ڳالھہ ٿي. منهنجو شڪ انهي بزرگ صورت راهب تي آهي، جيڪو ڪلھہ ’باداجوز‘ واري مسافر خاني ۾ اسان سان گڏ ترسيل هو. ڪنهن تي ناحق الزام هڻڻ نہ کپي، پر مون کي چڱي طرح ياد آهي تہ هو ٻه ڀيرا اسان جي ڪمري ۾ ايو هو، ۽ اسان جي نڪرڻ کان گهڻو اڳ هو اتان روانو ٿي ويو هو.“
ڪئنڊيڊ چوڻ لڳو: ”استاد پئنگلاس مون کي سدائين اهو سمجهائيندو هو تہ دنيا سموريون شيون، سڀني انسانن جي گڏيل ملڪيت آهن، ۽ سڀني کي انهن جي استعمال جو هڪجيترو حق آهي. پر انهي اصول موجب تہ راهب کي کپي ها تہ هو ايترو ثمر اسان لاءِ ڇڏي وڃي ها. جو اسين ان مان رڳو پنهنجو سفر پورو ڪري سگهون ها. ڇا، پياري ڪيونيگونڊي هن اسان لاءِ ڪجهہ بہ نہ ڇڏيو آهي؟“------
”هڪڙي ڪوڏي بہ ڪانہ بچي آهي!“
”پوءِ هاڻي ڇا ٿيندو؟“
ٻڍڙي صلاح ڏني تہ ”هڪڙو گهوڙو وڪڻي ڇڏجي. جيتوڻيڪ مون کي ويهڻ لاءِ هڪڙو ئي ٻُنڊڻ آهي، پر آئون ڪيونيگونڊي سان گڏ، گهوڙي تي سندس پويان چڙهي پونديس. اسان کي ڪنهن بہ ريت ڪئڊز پهچڻ کپي.“
انهي سراءِ ۾ ڪنهن خانقاھہ جو راهب ترسيل هو، جنهن ڪئنڊيڊ کان گهوڙو خريد ڪيو. مجبوري حالت م ڪري، ڪئنڊيڊ کي گهوڙو سستو وڪڻڻو پيو.
آخرڪار، ڪئنڊيڊ، ڪيونيگونڊي ۽ ٻڍڙي مسافري ڪندا، ليوسينا، چيلاس، ۽ ليبريڪسا شهرن مان ٿيندا، اچي ڪئنڊز ۾ پهتا. ان وقت اتي پيراگوئي جي ڪئٿولڪ پادرين کي سکيت ڏيڻ لاءِ جنگي آڙماڙ پئي تيار ڪيو ويو ۽ فوج جي عام ڀرتي شروع هئي. مٿن اها تهمت هئي تہ هنن سئڪرامينٽ شهر جي ڀر واري هڪ قبيلي کي اسپين ۽ پورچوگال جي بادشاهن خلاف بلوي ڪرڻ تي آڀاريو هو. ڪئنڊيڊ فوج ۾ ڀرتي ٿيڻ جو ارادو ڪيو، ۽ انهيءُ مختصر فوج جي ڪمانڊر اڳيان وڃي حاضر ٿيو. کيس بلگيريائي فوج ۾ رهڻ جو اڳ ئي آزمودو هو. تنهنڪري فوجي مشق ۾ سندس ڦڙتي ۽ لياقت کان اهو ڪمانڊر ڏاڍو متاثر ٿيو، ۽ کيس هڪڙي پيادل دستي جو سالار مقرر ڪيائين. انهيءَ عهدي حاصل ڪرڻ کان پوءِ، ڪيونيگونڊي ۽ ٻڍڙيکي ساڻ ڪري، هو جهاز ۾ سوار ٿيو، هن پاڻ سان ٻه خدمتگار بہ کنيا، ۽ اهي ٻئي گهوڙا به، جيڪي اڳي ڪليسا جي وڏي پادري جي ملڪيت هئا.
سمنڊ جي مزيدار مسافري ڪندا، هو اڪثر ڊاڪٽر پئنگلاس ۽ سندس فلسفي بابت ڳالهيون ڪندا رهيا.
ڪئنڊيڊ چيو: ” هاڻي اسين هڪ ٻي دنيا ۾ هلي رهيا آهيون، مون کي پڪ آهي تہ اها اهڙي دنيا هوندي، جتي جي هر شيءِ بهترين هوندي، ڇو تہ مون کي اها ڳالھہ قبول ڪرڻي ٿي پوي تہ اسان جي هن دنيا ۾ ڏاڍيون افسوسناڪ ڳالهيون ٿي رهيون آهن، ۽ اسنا کي هتي جي مادي توڙي اخلاقي ڪمزورين جو ڪڙو تجربو ٿيو آهي.“
ڪيونيگونڊي چيو: ” جيتوڻيڪ مون کي توسان سچي محبت آهي، پر ان لاءِ مون کي هيستائين جيڪي مصيبتون ڀوڳڻيون پيون آهن، تن جي خيال اچڻ سان هيئنر بہ منهنجي دل ٿي ڏڪي.“
ڪئنڊيڊ کيس آٿت ڏيندي چيو: ”گهٻراءِ نہ پياري، هاڻي سڀ ڪجهہ ٺيڪ ٿي ويندو. ڏس، هن دنيا جو سمنڊ يورپ جي سمنڊن کان ڪيتريقدر بهتر آهي، هي وڌيڪ پرسڪون آهي، ۽ هيءَ هوا بہ وڌڪ سازگار آهي. يقين ڄاڻ تہ اها نئين دنيا ئي سڀني دنيائن ۾ بهترين امڪاني دنيا آهي.“
”خدا ڪري تہ ائين ئي هجي!“ ڪيونيگونڊي وراڻيو. ”پر اسان جي دنيا ۾ مون سان اهڙو بدترين سلوڪ ٿيو آهي، جو آءٌ ڪنهن بهترين دنيا جي امڪان کان صفا نااميد ٿي چڪي آهيان.“
]بابت يارهين ۾ والٽيئر ٻڌائي ٿو تہ ڪيئن ٻيو ڀيرو ڪئنڊيڊ کان ڪيونيگونڊي جدا ٿي ويئي، ڪئين هن کي آمريڪا ڏانهن ڀڄي وڃڻو پيو، جتي پنهنجي خادم ڪئڪامبو سان گڏجي هو الڊوراڊو ملڪ ۾ ويو، ڪئين هن کي ان ملڪ مان قيمتي چمڪندڙ هيرا هٿ آيا، جن سان هن جي قسمت وري ڦيرو کاڌو، ڪيئن هن جي فيلسوف مارٽن سان ملاقات ٿي ۽ هن کي پاڻ سان گڏ کنيائين، جيڪو اهڙو ئي نراشاوادي هو جهڙو پئنگلاس آشاوادي هو، ۽ ڪيئن آخرڪار هو، ڪيونيگونڊي جي تلاش ۾، موٽي يورپ آيو.]