ڏاهو ڪانگ
ڪانگ هڪ اهڙو پکي آهي جنھن جي لاءِ چيو ويندو آهي تہ سندس خاصيتون مڪمل طور هن جي اولاد ۾ هونديون آهن ان ڪري چوڻي آهي تہ ”جھڙا ڪانگ تهڙا ٻچا“ ۽ ٻيو تہ هو هوشياري گهڻي ڪرڻ جي چڪر ۾ اڪثر غلط ڪم ڪري ڦاسي بہ پوندو آهي انھيءَ لاءِ بہ سنڌي ٻوليءَ ۾ چوڻي مشھور آهي تہ ”ڏاهو ڪانگ ٻه ٽنگو ڦاسي“ هيءَ ڪھاڻي انھيءَ مٿيئن چوڻيءَ مطابق آهي هي ڪانگ بہ هوشياري ڪري راجو پکيءَ کي صلاح ڏيڻ لڳو تہ ”هيءُ گهر تون الاهي محنت سان پيو ٺاهين ان ڪري انھيءَ کي ٺاهي وڪڻ تہ تنھنجو فائدو ٿئي يا ان کي مسواڙ تي ڏئي“
راجو حيران ٿي ويو تہ وڪڻڻ، اجورو ۽ مسواڙ اهي ڪھڙا لفظ آهن!! هن تہ ڪڏهن بہ ڪونہ ٻڌا هئا. ڪانگ چيس ”منھنجو مقصد آهي تہ تون پکين لاءِ گهر ٺاهي بدلي ۾ توکي هو پنير ۽ توت ڏين مون کي خبر آهي تہ توکي ٻئي شيون وڻنديون آهن“. راجوءَ چيو” پر پکي اهي ڪٿان کڻي ايندا؟“ ڪانگ ورندي ڏنس جهنگ کان ٻاهر هڪ ڳوٺ آهي اُتي ماڻهو پنير بہ ٺاهيندا آهن تہ اُتي ئي ويجها توت جا وڻ بہ آهن پکين کي رڳو انھيءَ ڳوٺ ۾ وڃڻو پوندو ۽ مالڪن کان اک بچائي پنھنجي چهنب ۾ تنھنجي لاءِ کاڌو کڻي اچڻو آهي ۽ گڏ منھنجو حصو بہ ٿيندو جو مشورو مون ڏنو آهي“ راجوءَ ها ڪئي، ٻنھي گڏجي پکين ۾ مشھور ڪيو تہ، ”آکيرو انھيءَ کي ملندو جيڪو اهي شيون کڻي ايندو“. هڪ طوطي کي آکيرو پسندو اچي ويو، هو ساڻن ڳالھائي هڪدم اڏامي ويو ۽ شام تائين ٻئي شيون راجوءَ ۽ ڏاهي ڪانگ کي آڻي ڏنائين. جن ٻنھي گڏجي کاڌيون، اڳين ڏينھن راجو پکي ٻئي وڻ تي نئون آکيرو پنھنجي چهنب سان کوٽڻ لڳو ۽ ان ريت ڪڏهن طوطي کي تہ ڪڏهن بلبل کي تہ ڪڏهن ڪبوتر کي هُو گهر ٺاهي ڏيندو رهيو ۽ مزي سان توت ۽ پنير کائي پيٽ ڀريائين.
هڪ ڏينھن هڪ جهرڪي وٽس آئي ۽ آرامدہ گهر ٺاهڻ جي فرمائش ڪيائين ڪانگ کيس دڙڪا ڏيندي چيو تہ ”توت ۽ پنير کڻي ايندينءِ پوءِ گهر ملندو“. هوءَ بيمار ۽ ڪمزور هئي پر وري بہ ها ڪيائين گهڻيءَ محنت کان پوءِ جهرڪي چند توت کڻي آئي کيس پنير ڪٿان بہ ڪونہ مليو. ڪانگ سندس توت پري اُڇليندي ڪاوڙ ڪئي تہ بنا پنير جي توکي گهر بلڪل ڪونہ ملندو جهرڪيءَ هن کي جام منٿون ڪيون پر ڪانءُ بلڪل راضي نہ ٿيو، جڏهن وڃڻ لڳي تڏهن راجو پکيءَ کيس سڏ ڪري چيو تہ، ”وڃ بلڪل نہ مون تولاءِ آرامدہ گهر ٺاهيو آهي، تون انھيءَ ۾ رهي سگهين ٿي“ ڪانگ رڙ ڪري چوڻ لڳو تہ، پاڻ جي وچ ۾ فيصلو ٿيو هو تہ ڪو بہ گهر بنا اجوري جي ڪونہ ڏينداسين“ راجوءَ چيس تہ، ”گهر آئون ٿو ٺاهيان تون ڪير ٿيندو آهين. دخل اندازي ڪرڻ وارو؟“ هاڻي ڪانءُ جنھن مفت بہ پئي کاڌو، خوشامد ۽ چاپلوسيءَ تي لھي آيو ۽ راجوءَ کي چيائين”ناراض نہ ٿي هيءَ جهرڪي ڪمزور ۽ بيمار آهي انھيءَ کي ڀلي گهر ڏئي باقي ٻين پکين کي اجوري تي ڏينداسين“ راجو چوڻ لڳو، ”نہ بلڪل نھ! تون هڪ بي رحم ۽ لالچي پکي آهين، پنھنجي شڪل کڻي هتان هليو وڃ. آئيندہ لاءِ مون وٽ نہ اچجانءِ ۽ جيئن منھنجي چهنب مضبوط آهي تيئن منھنجا فيصلا بہ مضبوط آهن. هاڻي تون وڃي سگهين ٿو“
ڪانگ بڇڙو منھن ڪري” ڪان ڪان“ ڪرڻ لڳو ۽ جهرڪيءَ خوش ٿي راجو پکيءَ کي جام ساريون دعائون ڏنيون.