گابڙو شاهد

ڳالھہ ڪندا آهن تہ هڪ ننڍي ڳوٺ ۾ هڪڙو عيسائي رهندو هو. جنھن جون ڍڳيون ويجهي جهنگ ۾ چَرَڻ وينديون هيون. هڪ دفعي هڪ بگهڙن جو ٽولو اتان لنگهيو جنھن هڻي ان عيسائيءَ جي ڍڳين جا لاھہ پٽي ڇڏيا سندن ڦَرَ کڻي کائڻ لاءِ هليا ويا. ڍڳيون ۽ باقي بچيل مال رانڀاٽ ڪندو اچي ڳوٺ پھتو. هڪڙو مسلمان ڪاسائي جنھن جي اک عيسائيءَ جي جانورن جي وَلر تي هئي، موقعي جو فائدو وٺي اٽڪل سان هڪ ڍڳي ڪاهي پنھنجي گهر اچي ويو. وٽس هڪڙو ڏاند هو. سو چيائين تہ، ”هاڻي مون وٽ جوڙي ٺهي وئي. عيسائيءَ کي ڪھڙي خبر! هن جو مال تہ گهڻو آهي. هڪ ٻه ننگ نڪتا تہ خير آهي!“ ٻين پاڙي وارن سندس گهر ۾ ڏاند تہ ڏٺو هو پر ڍڳي ڪڏهن ڪونہ ڏٺي هئائون. سمجهي ويا تہ هن ڪا حرڪت ڪئي آهي، پَڪَ ڪا چوري ڪري آيو آهي. هن وٽ تہ ايترو پئسو ئي ڪونھي جو ڍڳي خريد ڪري سگهي. اهو سوچي چپ ٿي ويا تہ مسلمان ڀاءُ آهي. اسين ڇو وچ ۾ پئون پاڻ ڄاڻي ۽ ٻُجهي. ڪاسائيءَ ڍڳيءَ کي کاڌو بہ ڪونہ ڏنو ۽ ڍڳي پنھنجي گابڙي لاءِ بہ دانھون ڪرڻ لڳي. ان مھل ئي اتفاق سان عيسائي هن جي گهر وٽان مٽيو دروازي مان ليئو پائي ڏٺائين. پنھنجي ڍڳي هڪدم سڃاڻي ويو. کيس چيائين تہ، ”هيءَ منھنجي ڍڳي آهي. اڄ بگهڙن منھنجي سڄي ڌڻ جو ٻيڙو ٻوڙي ڇڏيو آهي. هن ڍڳيءَ کي ڳولھي رهيو هئس هاڻي تہ هٿيڪي ملي آهي. مون کي واپس ڪر“، ڪاسائيءَ ورندي ڏنس” توکي ڪھڙو ثبوت آهي تہ هيءَ تنھنجي ڍڳي آهي؟. مون پئسا گڏ ڪري پھرين ڏاند ورتو هو ۽ هاڻي وري پئسا جوڙي هيءَ ڍڳي خريد ڪري آيو آهيان. صبح هن جا ڦر ٿيندا، اڳيان هلي آئون بہ تو وانگر ڌڻ جو مالڪ ٿيندس. ياد رک آئون جڏهن وڏي وَلرَ جو والي ٿيس تڏهن ڪڏهن بہ ڪنھن پاڙيسريءَ تي الزام ڪونہ هڻندس توکي پنھنجي مال ۽ دولت جي مڳي آهي ان ڪري وتين ٿو ٻين تي الزام هڻندو. تنھنجي ڍڳي کائي ويا بگهڙ باقي ڏوهاري ٿيس آئون، وڃي پنھنجو باقي ڌڻ سنڀال متان اهو نہ بگهڙ کائي وڃنيئي“ ان ريت سندن بحث بخيلائيءَ ۾ مٽجڻ لڳو، گهڻو تڪرار ڏسي پاڙي جي ڪنھن چڱي مڙس صلاح ڏني تہ هلو، قاضيءَ وٽ تہ مسئلي جو نبيرو ٿيئي. نيٺ ٻئي شھر جي قاضيءَ وٽ آيا ۽ پنھنجو مسئلو بيان ڪيائون. قاضيءَ عيسائيءَ کي چيو تہ ” جي هيءَ ڍڳي تنھنجي آهي تہ تون ٻه شاهد آڻ، هُو ويو پاڙي مان ٻه پنھنجا ذات ڀائي وٺي آيو جن شاهدي ڏني تہ ”ڳئون برابر انھيءَ جي آهي“ اهي ٻئي شاهد عيسائي هئا ان ڪري قاضي سوچ ۾ پئجي ويو تہ ممڪن آهي هنن پنھنجي هم مذهب جي ڪري ڪوڙ ڳالھايو هجي سو هن مسلمان ڪاسائيءَ کي چيائين تہ، ” ٻه پنھنجا شاهد وٺي اچ“ مسلمان پاڙيسرين کي چيو ”هلو هلي مون پاران شاهدي ڏيو“ هاڻي هنن کي تہ خبر هئي تہ هيءَ ڳئون عيسائيءَ جي ئي آهي سو ڪوڙي شاهدي ڏيڻ ڪھڙيءَ ريت هلن ان ڪري شاهديءَ کان لنوائڻ لڳا. هاڻي تہ ويچارو عيسائي صفا لاچار ٿي پيو جو قاضيءَ چيس تہ ”شاهد جي نٿا اچن تہ پوءِ ڪنھن تي زور تہ نٿو ڀري سگهجي“ عيسائي منھن لاهي ويھي رهيو اچتو ذهن ۾ خيال آيس ۽ قاضيءَ کي چيائين ته”سائين عيسائي شاهدن تي توهان کي اعتبار نٿو اچي ۽ مسلمان شاهد منھنجا پاڙيسري بہ آهن پر شاهد نٿا ٿين هاڻي مون وٽ هڪ ئي شاهد بچيو آهي جو ڪنھن بہ مذهب جو ڪونھي انھيءَ تي ويساھہ اَچيو تہ وٺي اچان“ قاضي حيران ٿي ڏانھس ڏسڻ لڳو ۽ سواليھ نموني سان پڇيائين”سو وري ڪھڙو ؟“ هن چيو تہ ” اهو منھنجو گابو آهي، توهان پنھنجا ٻه ماڻهو ڏيو تہ منھنجي گهران انھيءَ گابي کي وٺي هن ڪاسائيءَ جي گهر وٽ ٿو وڃان جي گابو ڍوڙي وڃي، انھيءَ جو کير پيئڻ لڳي تہ پوءِ سمجهجو اها ڍڳي منھنجي آهي“ قاضيءَ اها ڳالھہ قبول ڪئي سندس ڏنل ٻن ماڻهن جي نگرانيءَ ۾ گابڙي کي ڪاسائيءَ جي گهر آندو ويو جتي ٻاهر پڌر تي اها ڍڳي ٻڌل هئي. جيئن ئي گابڙو اُتي پھتو ڊوڙي وڃي ماءُ جو کير پيئڻ لڳو، ان ريت بي زبان گابڙي جي شاهديءَ پنھنجي مالڪ جي ڳالھہ سچي ثابت ڪئي ۽ عيسائيءَ سان انصاف ٿيو کيس سندس ڍڳي واپس ملي.

ٻاراڻو ادب

پوپٽ ۽ گلاب