انائن جي ڪوڙڪي
”پر امان! ادا حاجن آخر ايئن ڇو ٿي ويو آهي“ دادلي سندس ماءُ کان پڇيو.
”اڄوڪي اولاد کان منهنجي توبهه....!! اولاد ته سکن لاءِ هوندي آهي، اولاد ته پيءُ ماءُ کي خوشيون ڏيندي آهي پر هي حاجن خبر ناهي ڇو اهڙو ٿي ويو آهي. کيس خبر نه ٿي پوي ته هو ڇا ڪري پيو ۽ ڪنهن سان ائين ڪري پيو“. سندس ماءُ جي اکين مان ڳوڙها سندس چهرن تان رستا ٺاهيندا سندس ان وشال جهوليءَ ۾ جذب ٿيڻ لڳا، جنهن جهولي ۾ مٺڙي ٻولي ۽ لولي هوندي آهي، جنهن جهوليءَ ۾ دنيا جون هڙئي مسرتون، خوشيون ۽ شادمانيون رقص ڪنديون آهن، جتي شفقت، تربيت ۽ محبت بي بها ۽ بي انت ملندي آهي، جنهن جهوليءَ ۾ دنيا جي تسڪين، لطف ۽ آرام کان وڌ سڪون ۽ آرام هوندو آهي.
”حليم! چانهه ڪا اهڙي پيار، جو اصل مٿي جو سور جهڪو ٿي وڃي.... “ حاجن حليم کي بئنچ تي ويهندي چيو.
”اڙي حاجن ڀلا، اسان واري چانهه مان توکي ڪڏهن ڪا شڪايت ملي آهي بابلا! چانهه منهنجي جيڪو پهريون چڪر پيئي پوءِ هُو ان جو مشتاق ۽ متوالو ٿي وڃي ٿو“. حليم باهه تي پيل چانهه کي گهمائيندي چيو. ايتري ۾ نظير به اچي ويو.
نظير جيڪو پنهنجي پوري ڳوٺ ۾ اوباش طور سڃاتو وڃي ٿو. هن هوٽل تي ويهي سندس بي انت بيهودگي ۽ بداخلاقي کان علاوه جت ڪٿ پنهنجي بدمعاشي ۽ بي حيائيءَ جي ڳالهين کي ٻڌي هر ڪو کيس گندو ۽ خراب ماڻهو سمجهندو آهي. هي به حاجن وانگر حليم جي هوٽل تي اڌ چانهه تي سڄو ڏينهن گذاريندو آهي ۽ هوٽل ۾ ويهي فرمائشي فلمون هلائي گفتار گندي ڪندو آهي، کيس اهو به ڪونه خيال رهندو آهي ته جڏهن هوٽل ڀرسان ٻارن (عورتن) جو گذرڻ ٿئي ٿو ته وات کي لغام ڏجي. اوچتو ڪنهن جي ٻارن جو اتان گذر ٿيو ته سندس وات مان گگ پئي ڳڙندي آهي. سندس بدمعاشي جي ڪري ڪوئي به پنهنجي واتان ٻڙڪ ٻاهر نه ڪڍندو آهي. ان ڀؤ ۽ خوف کان ته ڪٿي هو سندن ننگ جي ناموس کي نابود نه ڪري....! ڪٿي هي رهزن کين رهڙي نه ڇڏي. گهڻا ته کانئس کسڪي وٽ پيا وٺندا آهن.
”اڙي حلو (حليم) ڇا پيو ڪرين.... چانهه کڻي اچ، اچ پر جلدي.... “ نظير حليم کي حڪيمه انداز ۾ چيو ۽ اچي حاجن سان ويٺو.
”حاجن جاني! ڏي خبر ڇا ٿيو تنهنجي عشق جو....؟“ نظير نرڙ تان ٽوپيءَ کي پوئتي سوري منڇن کي مروڙو ڏيندي چيو.
”يار نظير! چوان ٿو ته ان مکڻ کي موت جي منهن ڪريان. نامراد کي ويهه چڪر چيو آهي ته اها پنهنجي ڌيءَ شهربانو جي ٻانهن مون کي ڏي، پر هو ”نه“ جو ٺپ جواب ڏئي بيٺو آهي“.
”ها يار نظير هن حاجن جو شهربانو کان سواءِ ساهه نڪري پيو. وڏا قرب ڪري هن مولائيءَ کي مکڻ کان يار ٻانهن ڇڏائي ڏئينس!“ حليم چانهه جي چينڪ سان ٻه ڪوپ سندن وچ ۾ پيل ٽيبل تي پاڻيءَ جي جڳ ۽ گلاس سان گڏ رکندي چيو.
”حُڪم آ تنهنجو حاجن! تون گهٻراءِ نه! مکڻ جو پيءُ به توکي شهر بانو ڏيندو پر ٿورو ترس!“ نطير چانهه جو هڪ وڏو ڍُڪ ڀري حاجن کي حوصلو ڏيندي چيو.
ٻئي ڏينهن حاجن جي پهچڻ کان اڳ نظير هوٽل تي سلامي ڀري نظير حليم کي پاڻ ڏانهن سڏ ڪري کيس ڀر ۾ ويهاريو ۽ چيائين ”حليم تو به ڪالهه چيو هو ته حاجن مولائي جو ڪم ڪر. يار مان ته حاجن جو ڪم ڪرائڻ لاءِ تيار آهيان پر حاجن کي هڪڙي منهنجي ڳالهه به مڃڻي پوندي.... “
”اها ڪهڙي وڏا.... “ حليم کانئس پڇيو.
”اها ڳالهه هي آهي ته حاجن جي ڀيڻ جيڪا دادلي آهي، ٻيلي اها ڇوڪري ڏاڍي قهر جي آهي. اُن ڏينهن ماڻس سان هتان لنگهندي ڏٺو هوم. اصل انگ انگ ۾ ڏنگ اٿس. منهنجي دل کي ته دادلي صفا گهايل ڪري ڇڏيو آهي. مان حاجن کي مکڻ کان شهربانو ڪهڙي به ريت ڇڏائي ڏيندس! پر ان شرط تي هو پهريان پنهنجي ڀيڻ دادلي مون کي ڏئي“.
”ڀلي وڏا ڀلي....! توهان به ته حاجن جو ڪم ڪندؤ نه، لازمي حاجن کي به اها قرباني ڏيڻي پوندي“. حليم سندس چاپلوسي ڪندي چيو. اهي ٻئي پاڻ ۾ ڳالهائي ئي رهيا هئا، جو حاجن به کين سلام ڪيو. سلام جو جواب ورائي نظير کيس ويهڻ لاءِ چيو. حاجن اچي ويٺو ته حليم اٿيو. سندن چانهه ٺاهڻ لاءِ.... “
نظير حاجن کي چيو ته حاجن خان ٻڌ! ”تنهنجو ڪم اصل بلڪل اوڪي ٿي ويو آهي. هاڻ تون ڪنهن به قسم جو فڪر نه ڪر. مان مکڻ کي تنهنجي شهر بانو نالي اصل سوگهو ڪيو آهي هنن هڪ ٻه ڏينهن سوچڻ لاءِ چيو آهي.“
”واقعي يار نظير! پوءِ اصل ٺٺ ٿي ويندا. مان مري ويندس نظير دادا شهربانو کانسواءِ....“ اصل مري....“ حاجن ٽيبل تي پيل گلاس کي مٿي کڻي ٽيبل تي زور سان هڻندي چيو.
”تون ڪو وهم ئي نه ڪر. بابلا.... مان جڏهن چوان ٿو نه....! پر حاجن هڪڙي ڳالهه ٻڌ! مان توکي شهربانو حاصل ڪرائي ڏيندس، پر توکي به ڪجهه ڪرڻو پوندو....“
”وڏا جيڪو حڪم ڪر.... چوين ته پهاڙ پرزا ڪري اچان....“ حاجن ڄڻ ته هر قرباني ڏيڻ لاءِ حاضر ٿيندي چيو.
”نه نه پهاڙن کي هڻ کڏ ۾.... پر تون هڪڙو ڪم ڪر....“
”اهو ڪهڙو....؟؟؟“
”يار، تو واري ڀيڻ دادلي ان جو رشتو مون کي کپي....“
حاجن اهو ٻڌي کيس چيو ته اهو وري ڪيئن....؟!
”اهو ائين ٿيندو نه.... جيئن ٻڌايو مان“. ”حاجن گهڻوئي نٽايس پر نظير پنهنجي ڌنڌي ۾ مهارت رکندي کيس مڃرائي پنهنجي ڪِرت ۾ ڪامياب ويو.
حاجن رات جو جيئن ئي گهر آيو ته هو پنهنجي ماءُ سان اها ڳالهه ڪئي. سندس ماءُ اهو ٻڌي ڏڪي وئي ۽ کيس چيائين ته ”حاجن تون هي ڳالهائين ڇا پيو. نادان ته نه آهين، توکي خبر نه آهي ته نظير افعالن جو ڪيترو بڇڙو آهي. پورو ڳوٺ سندس بدمعاشي کان واقف آهي. اهو رهزن آهي. ان جو ڪم ۽ ڌنڌو ئي اهو آهي، توکي خبر ناهي ته اڍائي مهينا اڳ سراج جي ڌيءَ سوناري کي هي ڪيئن سندن گهر ۾ گهڙي، سندس پيءُ ماءُ کي بندوق ڏيکاري، کنڀي ويو هو. ان کان اڳ پاڙي واري نجمه جي نُنهن کي به هن کڻايو هو، هاڻي وري هي درندو منهنجي ڌيءَ دادليءَ لاءِ سنڀريو آهي. مان ڪونه ڏيانس. پنهنجي دادلي، مان تارا ڪڍانس پر ائين ڪونه ڪيان“. حاجن گرجندي چيو ”امان تون ڳالهيون کڻي ڪهڙيون به ڪرين، پر مان دادلي نظير جي حوالي ڪري ڇڏيندس! امان! مان ڪجهه وقت اڳ جڏهن توکي شهربانو جي لاءِ چيو هو، تو چيو هوته جيڪڏهن شهربانو جا پيءُ ماءُ انڪار ڪن ته مان توکي دادلي عيوض ۾ پرڻائيندس.“
”پر ابا مان نظير لاءِ ته نه چيو هو نه.... خدا خدا ڪر پُٽ، ڇو ٿو پنهنجي ڀيڻ کي جيئري جهنم ۾ اُڇلائين.“ سندس ماءُ چيو.
”منهنجو ڇا وڃي ته هوءَ جهنم ۾ وڃي يا جنت ۾ هجي منهنجو انهن ڳالهين سان ڪوبه واسطو ڪونهي. جي عزت سان منهنجي ڳالهه کي نه مڃيندؤ ته مان سندس نطير سان زوري نڪاح ڪرائيندس! ائين چئي حاجن پنهنجي کٽ تي وڇايل بستي تي وڃي سمهي پيو.
صبح ٿي ته حاجن پنهنجي روز جي ڪِرت مطابق هوٽل تي اچي ويٺو، اڄ پڻ کين نظير پاڻ کان اڳ ويٺل نظر آيو. هو نظير سان مليو. خوش خيريت کانپوءِ کانئس پڇيو ته ”ڇا ٿيو ان ڳالهه جو....“ حاجن کيس ٻڌايو ته تون دلجاءِ ڪر. رات مان گهر به چئي ڇڏيو آهي. نظير جي دل ۾ خوشين جا دُهل وڄڻ لڳا، هو دل ئي دل ۾ دادلي کي ڄڻ محسوس ڪري چڪو هو، ڇو ته هو حاجن کيس خاطري ڏني هئي.
اڄ حاجن جيئن ئي گهر آيو ته سندس تارن ۾ تاءُ هو. هن ڏٺو ته دادلي ۽ سندس ماءُ کٽ تي ويٺيون هيون. سندس ماءُ جي هٿ ۾ تسبيح هئي، جا پڙهي رهي هئي. هن گوڙ واري انداز ۾ ماءُ کان پڇيو ته ”ڇا توهان راضي ٿي ويؤ....“ تنهن تي سندس ماءُ کيس چيو ته ”پُٽ حاجن! تون ڀيڻ جو ڀاءُ آهين يا دشمن.... ڇو تون اچي ڪڍ پيو آهين نماڻي دادليءَ جي.... کيس ظالم جي ور چاڙهڻ لاءِ....“
”توهان ڀل راضي نه ٿيو، پر سڀاڻ مان نظير جو نڪاح دادلي سان ڪرائي ڇڏيندس!“
حاجن جو اهو ٻڌي سندس ڀيڻ دادلي پنهنجي پوتي لاهي سندس پيرن تي رکي ۽ هٿ جوڙي کيس چوڻ لڳي: ”ادا حاجن الله جي واسطي! تون ڇا لئه مون سان ائين ڪرين پيو، مون تنهنجو ڪهڙو گناهه ڪيو آهي. ڪهڙي منهنجي غلطي اهي، دادلي جي اکين ۾ آيل لُڙڪن سندس ماءُ جي لُڙڪن کي به ڪونه روڪڻ ڏنو. ٻئي پل سندس ماءُ به هٿ جوڙي ڇڏيا ۽ چيائينس ”ابا هن منهنجي هٿن ڏي ڏس. ٻيلي! ائين نه ڪر پُٽ حاجن! رب جي واسطي هٽي وڃ ان ڳالهه تان. حاجن دادلي جي هٿن سان مضبوط ٿيل پنهنجي پيرن کي ڇڏائي پري ٿي بيٺو ۽ چيائين ته سڀاڻي دادلي جو نڪاح آهي. دادلي ۽ سندس ماءُ سندس بي رحمي تي روئڻ لڳيون ۽ سندس ظلم تي زارو قطار دانهون ڪرڻ لڳيون. دادلي سڄي رات اکيون آسمان ۾ اٽڪائي، ساري رات سورن ۾ گذاري.
صبح ٿيڻ سان دادلي سوچيو ته اڄ کيس اوڙاهه ۾ اُڇلايو ويندو. ان اوڙاهه ۾ اُڇلائڻ وارو ڪو ٻيو نه پر سندس ڀاءُ آهي. بهرحال نظير جو دادلي سان حاجن نڪاح پڙهايو ۽ دادلي کي نظير جي هٿ ۾ ڏنو. سندس ماءُ مٿان آتش فشان ٽُٽي پيو. هوءَ بيهوش ٿي ڪِري پئي. دادلي سندس ماءُ مٿان ڪِري پئي ”امان توکي ڇا ٿي ويو، آئي توکي ڇا ٿي ويو. حاجن سندس ٻانهن کان سٽ ڏئي ماءُ کان پري ڪري نظير جي حوالي ڪري ڇڏيو.
ٻن ڏينهن کان پوءِ هن نظيرکي شهربانو جي لاءِ چيو پر نظير کيس چيو ته ”مکڻ مون کان چڙهيل آهي. ها هنن پنهنجي ڌيءَ جي باري ۾ اهو ٻڌايو آهي ته سندس ڌيءُ ڀاڻيجي کي ڏنل آهي سو مان هاڻي ڇا ٿو ڪري سگهان.“
حاجن تپي باهه ٿي ويو کيس چيائين ته ”تو جو واعدو ڪيو هو ته شهربانو کي وٺي ڏيڻ منهنجو ڪم آهي....پر....
”ها پر مان هاڻي ڇا ٿو ڪري سگهان....“
حاجن سندس اُبتيون ڳالهيون ٻڌي، کيس ختم ڪرڻ لاءِ تيار ٿيو. پر هو کيس ڪري به ڇا ٿي سگهيو. حاجن غصي ۾ آيو. ڏٺائين ته سندس ماءُ ڀت جي ڀرسان پيل کٽ تي ڪنهن تڪليف ٿيڻ ڪري پاسا ورائي رهي هئي. حاجن اڱڻ تي پيل ڇڳل کٽ تي سڀڪجهه وڃائي ويهي رهيو ۽ ورانڊي ۾ رکيل پاڻي جي دلي جي ڀرسان واري جاءِ تي نظر پيس، جتي دادلي پيرن تي ڪِري کيس چيو هو ته ”ادا حاجن، الله جي واسطي، تون ڇا لئه مون سان ائين ڪرين پيو. مون تنهنجو ڪهڙو ڏوهه ڪيو آهي؟ ڪهڙي منهنجي غلطي آهي....“
***