ڳوٺ پيرو فقير شورو هڪ تعارف
ضلع سانگهڙ جي مشهور شهر ۽ تعلقي ٽنڊو آدم مان هڪ مين روڊ جهول، سانگهڙ ڏي وڃي ٿو. انهي مين روڊ کي لڳ پيرو فقير شوري جو ڳوٺ آهي. عام طرح انهي ڳوٺ جي بس اسٽاپ جو نالو ”شورا رستي“ آهي. ڳوٺ پيرو فقير شورو تعلقو ٽنڊو آدم جي هڪ يونين ڪائونسل به آهي ۽ ديهه لوهاڻو ۽ تپو لوهاڻو ۾ واقع آهي. مذڪوره ڳوٺ اتي جي مشهور بزرگ خليفه پيرو فقير شوري جي نالي آهي. هن ڳوٺ جي آدمشماري لڳ ڀڳ چار پنج هزار آهي ۽ منجهس مختلف قومن ۽ ذاتين جا ڇهه سؤ گهر موجود آهن. ڳوٺ جي قدامت اڄ کان ٽي سؤ سال اڳ جي معلوم ٿئي ٿي. هن ڳوٺ ۾ رهندڙ مختلف ذاتيون جهڙوڪ: سيد، شورا، سينهڙا، خاصخيلي، ابڙا، ٿهيم، راڄڙ، لاکا، مڱڻهار، ماڇي، شيخ، مستوئي، مڪراني ۽ هندن ۾ مينگهواڙ ۽ ڪولهي وغيره آهن. جيئن ته مذڪوره ڳوٺ پيرو فقير شوري جي نالي سڏجي ٿو، تنهنڪري ڳوٺ جي سربراهي ۽ وڏيرپ جي پڳ به شورن جي ئي حصي ۾ رهي آهي. هن ڳوٺ جي چڱن مڙسن ۽ نالي وارن نيڪ مردن ۾ حاجي گل محمد شورو وڏي همت ۽ هلندي وارو شخص ٿي گذريو آهي. حاجي گل محمد شورو، موجوده حاجي مختيار شوري جو والد صاحب هو. پاڻ صوم و صلوات جا پابند ۽ شريعت جي فيصلي تي سختي سان عمل ڪرڻ وارو هو. ڳوٺ ۾ ڪو به فيصلو ڪرڻو پيو ته، عالمن ڏي رجوع ڪندو هو، پوءِ جيڪا عالمن طرفان شرعي فتويٰ ملندي هئي تنهن تي فيصلي وارين ٻنهي ڌرين کي عمل ڪرائيندو هو. ڳوٺ وارا به سندس تمام گهڻي عزت ڪندا هئا ۽ سندس چوڻ تي عمل ڪندا هئا. ڪچهرين ۾ اڃا تائين سندس ڪيل ڪيترا فيصلا ٻڌڻ ۾ اچن ٿا. 1982ع ۾ سندس وفات کان پوءِ سندس فرزند پنهنجي وڏن جي اها روايت برقرار رکيو اچي ۽ ڳوٺ وارن لاءِ آئي ويل همدردي ۽ مدد ڪندو رهي ٿو. حقيقت ۾ اهڙا باهمت وڏيرا ڳوٺ لاءِ ڇانوَ ڇپر آهن.
ڳوٺ پيرو فقير شوري جي هڪ معزز شخصيت حاجي محمد يوسف شورو هو. حاجي محمد يوسف، حاجي الهه بخش شورو جو فرزند ۽ محترم حاجي مختيار شورو جو مامو هو. خير خيرات تمام گهڻي ڏيندو هو. مسجدن ۽ مدرسن سان تمام گهڻو تعاون ڪندو هو. هن درگاهه واري مسجد ۾ به تعاون ڪندو هو. پاڻ 30 نومبر 2005ع تي ظهر نماز جي جماعت سانپڙهي فارغ ٿيو، آخري دعا گهرندي وفات ڪيائين. ربّ سائين کيس جنت ۾ جايون عطا ڪري. آمين. سندس وڏو ڀاءَ سائين حاجي ڪريمداد شورو به سخي مرد هو، سخاوت تمام گهڻي ڪندو هو. ملهن جو شوقين هو، ملاکرن ۾ تمام گهڻو ويندو هو. ملهن کي وڏا انعام اڪرام ڏيندو هو. ربّ سائين سندن خير خيرات قبول ڪري. حاجي ڪريمداد جو هڪ پٽ الهڏنو سندس حياتي ۾ وفات ڪري ويو، حاجي محمد يوسف کي به اولاد ڪونه ٿيو. هاڻي سندن جاءِ تي سندن ڀاڻيجو حاجي امتياز علي شورو ڳوٺ وارن غريب مسڪينن کي سنڀاليندو اچي ۽ مدرسن ۾ به تعاون ڪندو رهي ٿو. ڏهاڙي ۾ به تمام سٺي فقير جي مسجد ۾ به تعاون ڪندو رهي ٿو. ڏهاڙي ۾ به تمام سٺي مدد ڪري ٿو ربّ سائين کيس اجر عظيم عطا ڪندو. ٻيا ڳوٺ وارا ۽ پاڙي وارا به حال آهر ڏهاڙي ۾ مدد ڪندا رهن ٿا.
فقير غلام محمد ولد محمد حسين فقير شورو درگاهه واري مسجد جو سينگار هو. پوري پابندي سان پنج وقتي اذان ۽ نماز ۽ تهجد، قرآن شريف جي تلاوت سندس معمول هو. عبادتگذار ٻانهو هو، مسجد سان کيس بيحد محبت هئي.
بزرگ پيرو فقير شوري جي خاندان سان، وڏيري گل محمد ۽ حاجي مختيار شوري جو رشتو ماماڻو آهي. جڏهن ته حاجي مختيار شورو صاحب کي بزرگ پيرو فقير شوري سان ڏاڍي عقيدت آهي ۽ ان جي خاندان کي به قدر ۽ عزت جي نظر سان ڏسي ٿو.
ڳوٺ پيرو فقير شورو جي معززن مان هڪ نالو مولوي محمد صديق شوري جو به آهي. پاڻ مولانا مفتي محمد صديق خاصخيلي عرف فقير منٺار جو شاگرد ۽ سندس مدرسي جو استاد ۽ معاون رفيق هو. مولوي محمد صديق شورو اڄ کان ٻاويهه سال اڳ يعني 1994ع ۾ وفات ڪري ويو آهي البت سندس فرزند مولوي عبدالرحمان شورو موجود آهي جيڪو به استاد فقير منٺار جي خاص شاگردن ۽ سندس مدرسه جي فاضلن مان آهي. هن وقت پيرو فقير شوري جي درگاهه واري مسجد جو پيش امام آهي.
ڳوٺ پيرو فقير شوري ۾ حڪمت ۽ طب جو ماهر جراح حڪيم محمد کٽي سومرو به هو جيڪو ڪجهه اڳي فوت ٿي ويو آهي کيس مرض جي سڃاڻ ۽ علاج ۾ وڏي مهارت هئي. اهڙي طرح ساڳي قاضي کٽي سومرن جي خاندان مان، خان محمد سومري جي والده به ٻارن جي علاج ۽ ڦڪين ستين ۽ ڏس پتن جي ماهر هئي هن ڳوٺ توڙي آس پاس جي ڳوٺن مان ايندڙ مريض ٻارن جو ڪامياب علاج ڪندي هئي، سندس هٿ ۾ ڏاڍي شفا هئي.
حاجي الهه بخش خاصخيلي، مال جي بيمارين جو ماهر معالج هو اڄ به ڪيترا ماڻهو سندس ڪيل علاجن جا واقعا ٻڌائن ٿا مرحوم هن وقت وفات ڪري ويو آهي.
هن ڳوٺ جي مينهين جي واپارين ۾ حاجي گل محمد بروهي جو نالو هڪ ايماندار واپاري طور مشهور آهي. جيڪڏهن ڪنهن ڍور مان وڌيڪ نفعو ٿيندو هئس ته انهي نفعي مان ڪجهه پيسا ڌڻي کي واپس موٽائي ڏيندو هو ۽ چوندو هو ته، اهو تنهنجو حق آهي. جيڪڏهن ڪو ڌڻي وٺڻ کان انڪار به ڪندو هو ته کيس زوري به ڏيئي ڇڏيندو هو. ڳوٺ پيرو فقير شوري جي سڄاڻ ۽ شوقين شخصن ۾ حاجي عبدالله فقير ولد محمد صديق يعني مولوي محمد صديق جو والد صاحب جو نالو به نمايان آهي. پاڻ ڀلن گهوڙن ڌارڻ جو تمام شوقين هو. وٽس هميشه سٺي نسل جا ڀلا گهوڙا هوندا هئا. ڪڏهن ڪڏهن ميلن ملاکڙن ۾ به گهوڙا ڀڄائيندو هو. اهڙي طرح حاجي مختيار شوري جو چاچو حاجي عطا محمد به گهوڙن جو ڏاڍو شوقين ۽ سدائين وٽس ڀلا گهوڙا هوندا هئا. حاجي مختيار صاحب جو مامو حاجي ڪريمداد شورو جيڪڏهن ڳوٺ ۾ ڪنهن جي چوري چڪاري ٿيندي هئي ته ڀاڳين سان تمام گهڻي مدد ڪندو هو. ورهاڙا وٺي پير کڻڻ ۾ وڏي همت وارو هو، پاڻ به پير کڻڻ جو ماهر هوته وري چورن کان چوري واپس ورائڻ ۾ به مڙس ماڻهو هو. کانئس چور پارٽي وارا لهرائيندا هئا.
هن ڳوٺ وارن مان هِن وقت حاجي مختيار شوري جو نالو سماجي توڙي سياسي لحاظ کان ضلع سانگهڙ جي اهم شخصيتن ۾ شمار ٿئي ٿو. کيس ڳوٺ ۾ به وڏي عزت جي نظر سان ڏٺو وڃي ٿو ته آسپاس جا راڄ به سندس وڏو احترام ڪن ٿا. ٽنڊي آدم جي سگهارين ڌرين ۾ سندس وڏي هلندي آهي.
ڳوٺ پيرو فقير شوري جي چڱي خاصي بازار به آهي جتي گهڻو ڪري ضرورت جي هر شيءِ موجود آهي سرڪاري هيلٿ سينٽر ڊاڪٽر ۽ ميڊيڪل اسٽور سميت ڇوڪرن ۽ ڇوڪرين لاءِ ٻه الڳ سرڪاري پرائمري اسڪول ۽ پوسٽ آفيس به آهي. هن ڳوٺ جو پوليس ٿاڻو ٽنڊو آدم آهي. مذهبي تعليمي حوالي سان هتي اهو درگاهه وارو مدرسو آهي جتي ناظره قرآن شريف جي تعليم ڏني وڃي ٿي.