يادگيريون (شورا فقير-1)
بزرگ پيرو فقير شوري جو پوٽو حاجي محمد فقير 1376هه ۾ 68 ورهين جي عمر ۾ فوت ٿيو آهي. کانئن ٻڌم ته، منهنجي ڄمڻ ۽ پيرو فقير عليهم الرحمة جو لاڏاڻو هڪ ئي سال ۾ ٿيو آهي. اهو به کانئن ٻڌم ته، سؤ سال کان ويهارو سال مٿي سندن عمر ٿيندي. پوين سالن ۾ جمعي جي ڏينهن گاڏي ۾ کين ٻاهر آڻيندا هئا. تان ته جمعي نماز ۾ شريڪ ٿين ۽ معتقد سندن زيارت ڪن. باقي نمازون گهر ۾ پڙهند اهئا. سندن پوٽو خليفو خضر فقير عليهم الرحمة وڏي عمر جو ٿي فوت ٿيو آهي. ان کان چڱي طرح معلومات ٿي سگهي ها، پر ان طرف توجهه نه رهيو. فقير صاحبن جي عقيدت مندي، فقير محمد حسن کٽي سان هئي، جنهن جي رهائش حاجي قادر بخش ڇاڱي جي ڳوٺ ۾ هئي. سندن بيعت حضرت راشد صاحب روضي ڌڻي وارن سان هئي.
مشهور آهي ته، حضرت راشد شاهه عليھ الرحمة ڳوٺ کان اتر طرف ڪجهه فاصلي تي جماعت سان وڃي رهيا هئا جڏهن ڳوٺ جي سامهون آيا ته فرمايائون ته، ڏکڻ طرف دين جي خوشبو ٿي اچي، ڪو الله وارو رهاڪو آهي، ان طرف هلو. فقير صاحبن جي گهر جي ٻاهران اچي بيٺا. فقير انهن ڏينهن ۾ نابين ٿي ويو هو. عرض ڪرڻ تي پير صاحب وٽس گهر ۾ آيا. عرض ڪيائين ته، مون پنهنجي رب کان دعا گهري هئي ته آئون سفر جي قابل نه رهيو آهيان، حضرت روضي ڌڻي کي هت آڻ، ته ساڻس بيعت ڪريان. پير سائين فرمايو ته، فقير صاحب تنهنجي دعا ئي اسان کي آندو آهي. ان وقت ساڻن بيعت ٿي. پير سائين کي جيڏانهن وڃڻو هو، روانا ٿي ويا. پيرو فقير عليهم الرحمة هر جمعي ڏينهن ڪاٺين جي ڀري فقير صاحبن جي جاءِ تي پهچائيندو هو. هڪ ڀيري فقير محمد حسن (کٽي) کي جاءِ وارن چيو ته، اڄ پيرو فقير ڪاٺيون ڪاريون آنديون آهن. فرمايائون ته، سندس اولاد به ڪاري رنگ تي ٿيندو. هيئن به ٻڌم ته، محمد حسن فقير هڏيون چوپي اڇليون، اهي کڻي پيرو فقير چوپيون.
هڪ ڀيري خليفي خضر فقير کان پڇيم ته، ڏاڏا تو پيرو فقير ڏٺو هو. ته چيائين مون گهڻو ڏٺو هو. اڃا گهوڙي تي ٻاهر سفر ڪندا هئا، اهو به مون کي ياد آهي. مون کي به ساڻ نيندا هئا. سندن تاڪيدي حڪم هو ته، جتي ڪنهن کٽي جي رهائش هجي، ان ڳوٺ ۾ داخل ٿيڻ کان اڳ مون کي ٻڌائجان ته گهوڙي تان لهي ڳوٺ مان پيادو لنگهان. هڪ ڀيري هڪ ڳوٺ مان لنگهياسون، ان ڳوٺ ۾ هندو کٽي هئا. مون هن ڪري ڪو نه ٻڌايو جو هندو هئا. جڏهن گهر وٽان لنگهيا، دروازي جي آڏو رنگ جو پاڻي ڏسي لهي پيا. فرمايائون ابا! تو مون کي ڪو نه ٻڌايو. استادن جي گهر وٽان سوار ٿي لنگهيا آهيون. مون عرض ڪيو ته، ڏاڏا هي هندو کٽي آهن. فرمايائون ابا! ته به کٽي ته آهن. جيڏو ادب تيڏو نصيب. کين کٽي بزرگ جي صحبت کان سوجهرو نصيب ٿيو ته، پوري قوم لاءِ وٽن انتها درجي جو ادب احترام رهيو. پاڻ پنهنجو اصل وطن ڇا لاءِ ڇڏيائون، ان جو صحيح علم نه هجڻ ڪري، توقف (اها ڳالهه اتي ڇڏڻ) ۾ بهتري ٿو سمجهان. هڪ شادي ڪيائون. جنهن مان پنج پٽ ۽ هڪ نياڻي ٿي. پنج ئي پٽ ساڻس گڏ آرامي آهن. ان جاءِ تي سندن درسگاهه هو. قرآن شريف ۽ ضروريات دين جي پنهنجي سر تعليم ڏيندا هئا. سندن وفات بعد کين اتي ئي دفن ڪيائون. تعليم لاءِ ڀر ۾ ٻي جاءِ متعين ڪيائون. ڪن جو چوڻ آهي ته، ان جاءِ تي دفن بابت سندن وصيت هئي. والله اعلم بالصواب.
مون جو ڪجهه سندن باري ۾ ٻڌو آهي، ان مان معلوم ٿو ٿئي ته، صاحب ڪمال فنا في الشرع هئا. الله تعاليٰ مٿن هميشه پنهنجون رحمتون نازل فرمائي. سندن اولاد ۽ پاڙيسرين کي هدايت تي رکي آمين. اسين به سندن پاڙيسري آهيون اها ئي اميد ٿا رکون.
هتي (مدرسي ۾) رهڻ کان اڳ هڪ ٻه ڀيرو حاضري جو موقعو ميسر ٿيو هو. هتي رهڻ کان بعد تمام گهڻي اچ وڃ رهي. منهنجي هتي اچڻ وقت فقير صاحبن جو جاءِ نشين سندن پوٽو حاجي محمد فقير بن عبدالواحد فقير هو. فقير صاحب جو ٻيو ڀاء حاجي محمد صديق هو جو ساڻس گڏ هو. حاجي محمد فقير کي ٻه پٽ هڪ نياڻي ٿي، جا پنهنجي ڀاء حاجي محمد صديق جي پٽ عبدالله فقير کي پرڻائي ڏنائين. جنهن مان کيس هڪ پٽ ٿيو جنهن جو نالو محمد صديق رکيائون. جنهن اسان وٽ پيءَ عبدالله فقير ۽ مامي حاجي شفيع محمد فقير جي حياتي ۾ ديني علوم جي تڪميل ڪئي. حاجي محمد فقير جا ٻه پٽ شفيع محمد ۽ عبدالرحمان. عبدالرحمان غير شادي شده فو ت ٿي ويو. حاجي شفيع محمد فقير جي شادي، اڪرم فقير ۽ محمد رحيم فقير جي ڀيڻ سان ٿي. جنهن مان کيس احمد فقير ۽ محمد عرف حاجن فقير ٿيا ۽ هڪ نياڻي جا پنهنجي ڀاڻيجي محمد صديق بن عبدالله فقير کي پرڻائي ڏنائين. جنهن مان کيس ٻه پٽ عبدالرحان، عبدالرحيم ۽ هڪ نياڻي ٿي، جنهن جي شادي احمد فقير جي وڏي پٽ جان محمد سان ٿي. عبدالله فقير جي گهرواري مولوي محمد صديق جي والده محترمه فوت ٿي جنازي نماز مون پڙهائي هئي. ڪافي وقت کان پوءِ حاجي محمد فقير سندس شادي حاجي هوندي شوري جي نياڻي سان ڪئي جنهن مان کيس هڪ پٽ عبدالواحد ۽ ٽي نياڻيون ٿيون، جن مان هڪ قادر بخش ولد اڪرم کي، ٻي محمد عرف حاجن ولد حاجي شفيع محمد کي پرڻائي ڏنائين. ٽي جي شادي اڃا ڪا نه ٿي آهي. عبدالواحد جي شادي ٽنڊي الهيار مان لالي سوناري جي ڀيڻ سان ٿي، جنهن مان کيس هڪ پٽ عبدالخالق آهي. مولوي محمد صديق جي پهرين شادي فوت ٿي. ٻي شادي غلام محمد فقير جي نياڻي سان ڪيائين جنهن مان کيس ٻه پٽ، ٽي نياڻيون آهن. احمد ولد شفيع محمد فقير کي پنج پٽ هڪ نياڻي آهي، جا عبدالرحمان بن مولوي محمد صديق جي نالي ٿيل آهي.
خليفي خضر فقير جا پوٽا اڪرم عرف اڪو فقير، محمد رحيم ۽ يوسف ٻئي اولادي چڱي حالت ۾ آهن. غلام محمد فقير ۽ علي محمد فقير ٻئي سڳا ڀائر حسين جا پٽ، ٻئي نماز روزي جا پابند چڱي حالت تي آهن. غلام محمد فقير کي ٻه پٽ حسين، عثمان ۽ ٽي نياڻيون آهن. هڪڙي پنهنجي ڀائيٽي محمد ابراهيم بن علي محمد کي، ٻي مولوي محمد صديق کي، ٽي فيض محمد بن حاجي طالب کي پرڻائي ڏنائين. عثمان جي شادي حاجي طالب جي نياڻي سان ٿي. حاجي طالب جي پيءَ جو نالو محمد علي آهي. مون ڏٺو هو نهايت صالح شخص هو. کيس ٻن شادين مان ٻه پٽ ٿيا. هڪ مان حاجي طالب، ٻي مان محمد هاشم جنهن جي شادي ٻڍاپور مان پنهنجي برادر مان ٿي. پٽ نياڻيون ڇڏي فوت ٿي ويو آهي. ٻار ناناڻن ۾ رهن ٿا سندن زمين وڏيرن وٽ مقاطعي ۾ آهي. حاجي طالب خواهه اڪرم فقير وارن کي ڪجهه نه ڪجهه زمين گذاري جيتري آهي. مالي حالت به چڱي اٿن اڄ جي دؤر ۾ دينداري جي لحاظ کان به چڱا آهن.
مون وڏيرو حاجي محمد مراد ۽ حاجي طيب ڏٺا هئا نماز روزي جا پابند، سندن صورت توڙي سيرت شريعت پاڪ جي موافق هئي. ٻئي بغير اولاد فوت ٿيا. حاجي طيب اڳ فوت ٿيو، حاجي محمد مراد گهڻو پوءِ فوت ٿيو. غالباً سندن ٻيا به چار ڀائر هئا. ميوو، ساماڻو ۽ ٻه ٻيا. اولاد فقط ساماڻي جو آهي. اهيئي سندن وارث ٿيا. ساماڻي جا چار پٽ حاجي دريا خان، حاجي عبدالحڪيم، حاجي عطا محمد، حاجي گل محمد مون گهڻو ڏٺا هئا. دريا خان کي فقط هڪ نياڻي ٿي، جا پنهنجي ڀائٽيي ساماڻي عرف مختيار علي کي پرڻائي ڏنائين.
ايوب خان جي دؤر ۾ يونين ڪائونسل پيرو فقير شورو جو چيئرمين ٿي رهيو. نماز روزي جو پابند، خوش خلق، چڱن اخلاقن وارو هو. وڏيرو حاجي عبدالحڪيم کي اولاد ڪونهي نماز روزي جو پابند، بااخلاق زنده آهي. حاجي عطا محمد هڪ پٽ انور ڇڏي فوت ٿيو. اهو به اولادي آهي. حاجي عطا محمد حج ڪرڻ کان پوءِ تمام ديندار ٿي پيو. رب مٿس رحم ڪري آمين. حاجي گل محمد نهايت ديندار با اخلاق، باهمت، شريعت پاڪ جو ادب ۽ احترام ڪندڙ، سهڻين خوبين وارو هو. اسان وٽ گهڻا فيصلا آندائين ۽ انهن تي عمل ڪرايائين. چار پٽ مختيار علي، سڪندر علي، لياقت علي، جان محمد ۽ نياڻيون ڇڏيائين. پهريان ٽي اولادي آهن. چوٿين جي اڃا شادي ڪا نه ٿي آهي، چڱي حالات ۾ بااخلاق آهن رب کين پنهنجي حفاظت ۾ رکي. آمين.
حاجي الهبخش بن الهڏنو شورو مون گهڻو ڏٺو ويجهڙائي ۾ فو ت ٿيو آهي. سندس عمر اندازاً نوي (90) ورهيه هوندي. باهمت، بااخلاق. اڙين اولين کي ڪم ايندڙ، نماز روزي جو پابند هو. حاجي محمد فقير فيصلن ۾ کيس ويهاريندو هو، ۽ کانئس مشورو وٺندو هو. ٻه پٽ حاجي ڪريمداد، ۽ حاجي محمد يوسف ۽ نياڻيون ڇڏيائين. جن مان هڪڙي جي شادي حاجي گل محمد سان ٿي جنهن مان کيس ڪافي اولاد ٿيو. حاجي ڪريمداد کي هڪ پٽ الهڏنو نالي ٿيو. اوڻيهن سالن جو ٿي ويجهڙائي ۾ فوت ٿيو آهي. ڪراچي ۾ دماغ جي اپريشن ٿيس چند مهينا گهميو ڦريو کيس دوباره ڪراچي اسپتال ۾ داخل ڪيائون واپسي ۾ راهه ۾ فوت ٿيو. حاجي ڪريمداد کي هڪ نياڻي آهي. حاجي محمد يوسف کي اڃا اولاد ڪونهي رب ڏيڻ تي قادر آهي. ٻئي اهل خير ديندار بااخلاق، سٺن لڇڻن وارا آهن. ٻئي حج ۾ حاجي ڪريمداد ۽ مولوي محمد صديق جا رفيق هئا. رفاقت جا چڱا ثابت ٿيا. رب سندن حفاطت فرمائي. آمين.
(فقير منٺار مرحوم جي هڪ ڪاپي تان ورتل يادگيريون. عنوان: شورا فقير صفحه 31 کان 36 تائين)