11
تڏهن ڪومل پنهنجي ڪَزن جي شادي جي ڪري هلي نه سگهي هئي.... وينا ۽ سندس ٻيون سهيليون اسان سان ننگر گهمڻ هليون هيون... ڪمپني سٺي رهي هئي... خوب انجواءِ ڪيو هيوسين.... اسين هڪڙي ئي گاڏيءَ ۾ ويٺا هئاسين...
اسلام ڪوٽ کانپوءِ گوڙيءَ جي مندر، ڀالوا، ويراواهه جي مندرن ۽ اتي ڪجلاسر ۽ پاري نگر جي آثارن کي ڏسي، گهمي ۽ پوءِ اڳتي ننگرپارڪر ويا هئاسين....
ڀالوا ۾ مارئيءَ جي کوهه تي وينا کي سڄي ڪهاڻي ٻڌائي هئم... هن به سنڌيءَ جي نصاب ۾ مارئي تي سبق جو ٻڌايو هو... وينا جي سهيلين کي شاهه جا بيت اهي ڏکيا لڳندا هئا... اهي هر هر مارئيءَ جي کنڀجڻ تي وات تي هٿ رکي، وينا سان ڊپ جو اظهار ڪري رهيون هيون. مارئيءَ جو اهو بيت وينا جي ڪاليج واري رجسٽر تي به لکي ڏنو هئم:
واجهائي وطن کي، جي آءٌ هِت مُياس،
ته گورَ منهنجي سومرا! ڪج پنوهارن پاس،
ڏِج ڏاڏاڻي ڏيهه جِي، منجهان ولڙين واس،
مُيائي جياس، جي وڃي مڙهه ملير ڏي!
اسين ڀالوا ڳوٺ وچان ٿيندا مارئي جون ڳالهيون ڪندا مينَ روڊ تي چڙهياسين. گرمي به هئي ته هلڪي هلڪي ڦڙ ڦڙ به وسي رهي هئي... منجهند کان ٿورو اڳ ڊرائيور ٻڌايو ته ويراواهه اچي ويو آهي. اسين اتي گاڏين مان لٿاسين. هاءِ اسڪول ويجهو وڻن جي ڇانوَ ۾ گاڏيون بيهاري اسان مندر ۽ پاري نگر جا پڊ گهمياسين.
وينا، پاري نگر جي مندرن ۾ هٿ جوڙي پوڄا ڪئي هئي... مون کي پاڻ سان گڏ بيهي هٿ جوڙڻ جو چيائين...
مون کيس ٻڌايو هو ته، ”سڏونت ۽ سارنگا به هتي ائين ئي پيار ڪيو هئائون... ائين ئي گڏجي پوڄا ڪندا هئا... ۽ انهن مندرن ۾ ئي سندن ملڻ جلڻ ٿيندو هو...“
پوءِ هن کي جڏهن انهن جي پيار ڪهاڻيءَ جي اختتام جي خبر پئي ته مون ڏٺو پئي ته گاڏيءَ ۾ ويهڻ مهل سندس ڳلن تان لڙڪ لڙي آيا هئا ...
وينا جي هڪ سهيليءَ جا ڪجل سارنگا وانگر ڪارا هئا. مون وينا کي ڪجلاسر جي ڪهاڻي ٻڌائيندي هن طرف اشارو ڪندي چيو هيو ته ”ههڙيون سندريون صبح جو سوير اچي هن تلاءَ ۾ منهن ڌوئينديون هيون ۽ پنهنجن نرم هٿڙن سان اکيون اگهي پاڻيءَ ۾ ڪجل ڇاڻينديون هيون“. هوءَ ڇوڪري منهنجي ڳالهه کي مذاق سمجهي رهي هئي. پر سڄِي ڪهاڻي ٻڌڻ بعد هر هر پنهنجي ڪجلارين اکڙين تي فخر محسوس ڪري رهي هئي.
اسان جو قافلو اڳتي وڌيو. اڳئين منزل ڀوڏيسر هئي. ڀوڏيسر تلاءُ ۾ ڪجهه پاڻي پيل هو .... وچ ۾ هڪ وڻ بيٺل هيو... وينا کي اهو منظر گهڻو پسند آيو هو... مون کان بار بار هوءَ اهڙن قديم مندرن، مسجد ۽ تلاءُ جي تاريخ جو پڇي رهي هئي...
مون کيس چيو هو ته ”هتي ڪنهن دور ۾ خوشحاليءَ ۽ ھلچل وارو دؤر ھيو. اهو علائقو ڀدريشر نگري سڏبو هيو... هتان جا ماڻھو خوشحال ھئا“.
چيو هو مانس ته چون ٿا ته، ”جڏهن ھانسي راجا پنهنجي گاديءَ جو ھنڌ پاري ننگر کي مقرر ڪيو هو ته سندس ڀاءُ ڀوڏي اچي ڀوڏيسر کي وسايو هو. ان ئي راڻي ڀوڏي هن جاءِ تي پاڻيءَ لاءِ ھڪ تلاءُ ٺھرايو، جيڪو سندس نالي پويان ڀوڏيسر بڻيو آهي. شايد اهو عرصو ڇهين عيسوي صديءَ جو آهي....“
هوءَ چوڻ لڳي ته ”هتي مال ۽ انسان سڀ پاڻي پيئندا آهن!؟...“
ڀرسان بيٺل سندس ساهيڙيءَ ڪنڌ ڌوڻي ها ڪئي هئي....
اسان سڀني اتي هٿ منهن ڌوتا... مسجد ۽ مندر گهمي اسين ننگر پارڪر شهر ويا هئاسين، جتي گهڙيءَ کن آرام ڪيو هيو سين.
وينا کي ڪنڌ ۾ ڪٺمال پاتل ڇوڪرين ۽ ڏاند گاڏيءَ تي ويٺل پوڙهين عورتن جا منظر ڪيڏا پسند آيا هئا. وينا کي سندس سهيليون مستيءَ ۾ مون طرف نهاري تنگ ڪري رهيون هيون. آءٌ پنهنجن دوستن سان گڏجي هٿ پير ڌوئي رهيو هوس. وينا کي اهي نئن مان هلندڙ پاڻيءَ جا ٻڪ ڀري ڇنڊا هڻي سندس ڪپڙا پُسائي رهيون هيون، مون کي مٿن ڪاوڙ اچي رهي هئي.
پوءِ ڪارونجهر جي دامن ۾ نيهن جي شهر نگر جو دورو ڪيوسين. ننگرپارڪر ۾ نالين سان ٺهيل ڇتين کي وينا ۽ سندس سهيلين ڪيڏو اچرج سان ڏٺو هو... هنن هڪ گهر ۾ گهڙي وڃڻ جي خواهش به ڪئي هئي... پر وقت جي ڪميءَ سببان اهي گهر اندر نه وڃي سگهيون هيون. ننگر شهر جي ٻه ٽي مندرن کي ڏسي، اڳتي ڪارونجهر مان ايندڙ نئن وٽان پيادل گهمي چاڪي پاڙي کان واپس اچي بس اسٽيشن تي بيٺل جيپن ۾ چڙهيا هئاسين.... انهي ڀيري ساڙڌري نه وڃي سگهيا هئاسين...
شام ٿي چڪي هئي.... سج ڪارونجهر تان هوريان هوريان پنهنجا پاڇا وڌائي رهيو هو... مور به ڊيلن سان کينچل ڪري رهيا هئا... ڪيترون ڇوڪريون برساتي مند ۾ اچي اتي گڏ ٿيون هيون.
اسان جي واپسي ٿي رهي هئي.. اسين سڀ ڪارونجهر جي پهاڙي سلسلي کي، رڻ مان گاڏين جي جمپن جهولن ۾ جهُلندي، پاڻ کان پري ٿيندو ڏسي رهيا هئاسين. رات جو مانيءَ ويلي اسين واپس پنهنجي گهرن ۾ پهتاسين. وينا ۽ سندس ڪجلارين اکڙين واري سهيليءَ اهو سفر پنن تي به لاٿو هيو. سندن گرامر جي چڪين ۽ ٽيڏي ڦڏي رائيٽنگ تي اسين جام کِليا هئاسين.
ــــ
ٻئي ڏينهن وينا ڪاليج آئي. جڏهن به هُن کي مون سان ضروري ڳالهائڻو هوندو هو، ته هوءَ هڪ مقرر ٿيل ڪنڊ تي ويهي رهندي هئي. خبر هوندي هئس ته ديپ مون کي ڏسندو ته پاڻهي هليو ايندو... مون پري کان کيس گهوري ڏٺو... وينا به منهنجين اکين سان اکيون ملايون ۽ ان ڏينهن هن اکيون اهڙو لاڳيتو ملايون، جو هن ڀيري خود مون کي پنهنجيون نگاهون ڦيرائڻيون پيون...
هُن جو چهرو اڄ ڪجهه وڌيڪ ٻهڪي رهيو هو، خوشي وچان گلاب جي گل جيان ٽڙي پيو هو. مرڪن جون پنکڙيون هن جي گلابي چهري تي پکڙيل هيون، چنڊ جهڙو چهرو چوڏهين جي رات جيان پوري آب تاب سان چمڪيل هو.
”خير ته آهي اڄ ايڏي خوش پئي لڳين، مَمي نئين ڀاءُ جي خوشخبري ڏني اٿئي ڇا؟“ مون مستي مان پڇيو.
”شيطان، شرارت کان باز نه ايندين!“ وينا منهنجي ڪُلهي تي ٿڦڪي هڻندي چيو.
”پوءِ ڇا ٿيو آهي؟ ٻڌاءِ ته سهي، صفا چوڏهين جي چنڊ جيان چمڪي رهين آهين، ڪوئي خاص وجه ان جي؟“ مون ٻيهر پڇيو.
”مٺا ...!! اڄ آءٌ تمام ... تمام گهڻي خوش آهيان.“ وينا منهنجا هٿ پنهنجي هٿن ۾ پڪڙيندي چيو.
”اهو ته تنهنجي چهري مان ئي لڳي پيو ته تون اڄ انتهائي گهڻي خوش آهين، پر انهي خوشي جو راز ته معلوم ٿئي نه ..!! سوير کان رڳو ڳجهارتون پئي ڏئين“ مون کيس زور ڀريندي چيو.
”دانش .... مَمي پپا سان پنهنجي رشتي جي ڳالهه ڪئي ۽ هن کي اسان جو رشتو خوشي خوشي قبول آهي.“ وينا منهنجا هٿ پنهنجي هٿن ۾ جهلي گول گول گهمڻ لڳي.
”اڇا .... !!“ مون حيرت مان پڇيو؟
”ها ... مٺا ... ها .... ۽ پپا تنهنجي گهروارن سان پنهنجي رشتي لاءِ جلد ئي ڳالهائيندو.“ وينا خوشي مان جهومندي چيو.
”گُڊ ....!!“ اهو ته خوشي جي ڳالهه آهي، مون کيس چيو.
”ها جاني .... آءِ لَو يو ... آءِ لَو يو .... ممممم ههههههه ااااا“
”لو يو ٽو جاني .....“ مون سندس چهرو پنهنجي هٿن ۾ ڀريندي چيو.
پر من ئي من سوچيو ته ڇا منهنجي گهر وارا اهو رشتو قبول ڪندا؟ ۽ جي نه ڪندا ته ان جو رَدعمل ڇا هوندو؟
وينا ته بلڪل ئي نفيس ۽ نازڪ احساسن واري عجيب ڇوڪري، جڏهن کيس اصل ماجرا جي خبر پيئي ته هوءَ مون سان مِلي هڪ ٿي نه سگهندي. هوءَ جيڪي سپنا سيني ۾ سانڍي ويٺي آهي اهي سپنا ڪڏهن به حقيقت جو روپ ڌاري نه سگهندا ته نه ڄاڻ هُو ڪجهه ڪري نه وٺي....! اهو اڻ ڏٺو خوف مستقبل قريب ۾ هڪ طوفان جو روپ اختيار ڪرڻ وارو هو.
اهو خيال ايندي جسم ٿرڪي پيو پر يڪدم چهري جا تاثر مٽائيندي چهري تي مرڪ آڻيندي اسان ٻيئي فرسٽ فلور طرف ڪلاس ڏي وڃڻ لڳاسين.
ــ
آءٌ پريڪٽيڪل جي تاريخ پڇي ڪيميسٽري ليب مان ٻاهر اچي رهيو هوس، ته سامهون ڪاريڊيور ۾ سونم اچي رهي هئي. آءٌ پريشان ٿي پيس ته هيءَ بيهي مون سان مذاق مستي ڪندي پوءِ جيڪر وينا ڏٺو ته قيامت اچي ويندي. سو دل ۾ پڪو پهه ڪيم ته هن وٽ بلڪل نه بيهندس ۽ سڌو ڪلاس طرف نڪري ايندس.
سونم جيئن ئي ويجهو پهتي ته ڏٺم سندس چهرو مرجهايل هو، اکڙيون نيم آليون. جيڪا ڇوڪريءَ هر وقت مذاق، مستي ۾ مگن هوندي هئي تنهنجي طبيعت مان لڳو پئي ڄڻ اداسي جا ڪڪر ڇانيل هئا.
”ديپ توسان هڪ ضروري ڳالهه ڪرڻي آهي.“ سونم منهنجي ويجهو ايندي ئي چيو.
آءٌ سمجهي ويس ته متان انهي ۾ به ڪو سندس مستي شامل هوندي، جو هُو ايئن ڊرامي بازي جي به ماهر هئي. سو اهڙي ڪوڙڪي ۾ ڦاسڻ کان بچڻ لاءِ مون فوران چيو. ”سونو پوءِ ملنداسين .... هينئر منهنجو ليڪچر آهي، اٽينڊ ڪرڻ انتهائي ضروري آهي.“
”پليز ديپ .... سِيريَسلي .... مون کي تو کي ڪجهه ٻڌائڻو آهي ....“ هن جي اکين ۾ اداسي جو واسو هو.
”ها ٺيڪ آهي ضرور ٻڌائجان .... ڪاليج آف کان پوءِ گڏ ئي آهيون .... تڏهن ٻڌائجان .... اوڪي .... هينئر هلان ٿو ....“ مون سندس ڳالهه مذاق ۾ ٽاريندي چيو.
”ٿي سگهي ٿو ته آءٌ هاڻي ئي گهر هلي وڃان .... ۽ پوءِ ٿي سگهي ٿو هاڻ توسان نه مِلي سگهان .....“ اها ڳالهه ڪندي سندس نيڻن نير وهي آيا هئا ....
”ڇڏ مذاق کي يار سونو ..... منهنجو هينئر ٽائيم خراب نه ڪر نه .... پليز منهنجو امپارٽنٽ ليڪچر آهي ... پاڻ ملون ٿا پوءِ ....“ مون ٻيهر مزاحيه انداز ۾ جواب ڏيندي چيو.
”ديپ .... منهنجي امڙ کي ڪينسر آهي .... ڊاڪٽرن مڪمل جواب ڏيئي ڇڏيو آهي ....“ سونم سڌو پنهنجي موضوع تي ايندي چيو.
آءٌ جيڪو کائنس موڪلائي اڳتي نڪرڻ لڳو هوس، هڪدم پنڊپهڻ ٿي پيس، پير زمين ۾ کُپي پيا.... قدم ايترا ڀاري ٿي پيا جو اڳتي وڌي نه پيا سگهن ....... صرف ايترو ئي لفظ واتان نڪري سگهيو ..... ”ڇا .....“
”ها ديپ .... آخري اسٽيج تي آهي .... ڊاڪٽرن چيو آهي ته ڏهه ڏينهن رهي .... پندرنهن ڏينهن رهي يا هڪ مهينو ... اهو سندس قسمت آهي .....“ سونم ٽشو پيپر سان ڳلن تي لڙي آيل لڙڪ صاف ڪندي چيو.
”او ماءِ گاڊ .....!!“ مون کان رڙ نڪري پيئي.
”ها ديپ ... ۽ منهنجي امڙ جي خواهش آهي ته هوءَ مرڻ کان پهرين منهنجي شادي ڏسي سگهي .... سو اڳئين هفتي ئي منهنجي شادي آهي ... اڄ ڪاليج ۾ منهنجو آخري ڏينهن آهي. سوچيم توسان ملي وٺان .... توکان ڪيل گناهن جي معافي وٺان.... توکي ڏاڍو تنگ ڪيو ان لاءِ سوري ڪرڻ آئي آهيان ....“ سونم ڳالهه ڪندي اکين جا ڇپر واري ڇڏيا ۽ لڙڪ ريلو ڪندا وهي آيا .....
”اڳئين هفتي ئي شادي .... پر شادي کان پوءِ به پڙهائي ته ڪري سگهين ٿي نه .... ايئن ئي پڙهائي ڪيئن ٿي ڇڏي سگهين ...“ مون کيس پڙهائي جاري رکڻ جي صلاح ڏيندي چيو.
”نه منهنجا ساهرن جو ماحول ڏاڍو سخت آهي .... منهنجو گهوٽ اجازت نه ڏيندو .... ۽ هونئن به منهنجا ساهرا حيدرآباد جا آهن. لازمي هتي پڙهائي جاري نه رکي سگهنديس .....“ هن وراڻي ڏيندي چيو.
”پر سمجهائي سگهجي ٿو ....“ مون ٻيهر کيس چيو.
”اهو ته خير آهي پڙهائي ڪري هاڻي آءٌ ڇا ڪنديس ..... بس امان جو ڏک آهي ... جو ايئن هن عمر ۾ اسان کي ڇڏي ٿي وڃي ...... شايد منهنجي گناهن جو نتيجو آهي جو مون تنهنجي ۽ وينا جي محبت ۾ اچڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ محبت کي واسنا جو رنگ ڏنو ....“ ڪومل مٺيون ڀڪوڙيندي چيو.
مون کي انهي وقت خوش ٿيڻ کپي ها ته منهنجي رستي جو ڪانٽو صاف ٿي ويو. منهنجي ۽ وينا جي محبت جي وچ جي ديوار ختم پئي ٿِي پر ان جي ابتڙ سونم جي امڙ جو ٻڌي مون کي ڏاڍو ڏک رسيو. آءٌ اهل دل هوس سو ايئن ڪنهن جي بيماري، مرڻ ۽ اداسي تي ڪيئن ٿي خوش ٿِي سگهيس .....
”تون دل نه لاهه .... اهو قسمت جو ليک آهي، تو اهڙو ڪوبه گناهه نه ڪيو آهي .... خير آهي جيڪو ڪجهه ٿي ويو سو ٿي ويو ... انهي کي برو سپنو سمجهي وساري ڇڏ .... ۽ شادي کان پوءِ نئين زندگي جي شروعات ڪر ....“ مون سندس هٿ پنهنجي هٿن ۾ جهليندي چيو.
”ٿئنڪ يو سو مچ ديپ .... تون ڪيڏو نه سٺو آهين .... مون توکي ڪيڏو تنگ ڪيو .... هميشه پنهنجو مفاد ڏسي توکي استعمال ڪيو پوءِ به تون سڀ ڪجهه وساري مون کي همٿ ۽ سهارو ڏيئي رهيو آهين واقعي تون مهان آهين .... ۽ وينا ڏاڍي خوشنصيب آهي جنهن کي تو جهڙو پيار ڪندڙ مليو آهي .....“ سونم منهنجو شڪريو ادا ڪندي چيو.
”اڙي نه بابا .... گناهگار آهيون .... مهان صرف مالڪ جي ذات آهي .... پاڻ بس انسان ٿي رهون ته اهو ڪافي آهي ..... خير تون دل نه لاهه، اسين سڀ تون سان گڏ آهيون.“ مون کيس دلداري ڏيندي چيو.
”پليز ديپ .... منهنجون سڀ خطائون مون کي معاف ڪري ڇڏيئيي نه ....“ سونم ٻيهر ڪن پڪڙيندي معصوميت مان چيو.
”اڙي پاگل .... چيم نه .... برو خواب سمجهي وساري ڇڏ .... بس ڳالهه ئي ختم .... سمجهه ته ڪجهه ٿيو به ناهي .... اوڪي ... تون پنهنجي زندگي جي نئين شروعات ڪر ....“ مون مرڪندي سندس نَڪ پٽيندي چيو.
اسان ڳالهائي ئي رهيا هئاسين .... ته ٽهلندي ٽهلندي سامهون وينا ۽ ڪومل به اچي ظاهر ٿيون ..... اسان وٽ پهچندي ئي وينا پڇڻ لڳي .... ”توکي سونم ٻڌايو ته سندس اڳئين هفتي شادي اٿس“
”ها سندس امڙ جي بيماري جو ٻڌي ڏاڍو ڏک رسيو ۽ کيس مجبوري ۾ پڙهائي اڌ ۾ ڇڏي شادي ڪرڻي پئجي رهي آهي ....“ مون کيس جواب ڏيندي چيو.
”چڱو آءٌ هلان ٿي .....“ سونم اسان کان موڪلائي رواني ٿي ويئي.
سونم جي وڃڻ کان پوءِ وينا خوش ٿيندي ڪومل کي تاڙي ملائيندي خوش ٿيندي چيو. ”ٽري جان ڇٽي ..... “
”ڪنهن جي بيماري ۽ مجبوري تي خوش ناهي ٿبو پاگل ..... هن کي هينئر تنهنجي سهاري جي ضرورت آهي“ مون کيس تاڪيد ڪندي چيو.
”توکي ڏاڍي فڪر آهي هن جي .... ايڏو فري ٿيڻ جي ضرورت ڪونهي.....!! آئي ڳالهه سمجهه ۾ ..... سهاري ڏيڻ لاءِ ٻيا ويٺا آهن .... ٽرِي نڀاڳي ڪباب ۾ هڏي ....... جڏهن ڏس ٽنگ اڙايو اسان جي معاملن ۾ اچي شامل ٿيندي هئي ....“ وينا سندس شادي ۽ ڪاليج مان نڪرڻ تي ڏاڍي خوش هئي.
”چڱو .... چڱو .... آءٌ هلان ٿو ڪلاس ڏي .... منهنجو خاص ليڪچر اڌ کان وڌيڪ مِس ٿي ويو .... پوءِ ملون ٿا .... اوڪي باءِ ..... “ آءٌ کائنس موڪلائي ڪلاس طرف نڪري آيس ....
ــــ