ڪوڙو تون ڪفر سين
اسان جي صدر جنرل مشرف صاحب جي سنڌين تان ڪاوڙ لهڻ جو نانءُ ئي نه ٿي وٺي، کيس جڏهن به ڪو موقعو ملندو آهي ته سنڌين کي نااهل، ناسمجهه، جاهل، ڄٽ ۽ اڌ پڙهيل جا لقب ڏيڻ پنهنجو منصبي فرض سمجهندو آهي، تازو صدر جنرل پرويز مشرف، ملڪ واسين کي ڪيل خطاب ۾ سنڌين کي مخاطب ٿيندي جيڪي ڪلمات ادا ڪيا آهن، انهن مان ته اهو ئي تاثر ملي ٿو ته هو هن جاهل قوم (سنڌين) جي رهبري ۽ رهنمائي لاءِ موڪليو ويو آهي. شايد اهو ان ڪري به هجي جو هو جنهن طبقي سان واسطو رکندڙ آهي، انهيءَ طبقي (فوج) جي هن کان اڳ آيل حڪمران جنرل ضياءُ الحق به پاڪستان جي اقتدار تي قبضو ڪرڻ بعد دعويٰ ڪئي هئي ته کيس هن قوم جي رهنمائي ۽ نجات لاءِ الله تعاليٰ طرفان خاص نمائندو مقرر ڪري موڪليو ويو آهي، جيئن هو هن جاهل قوم کي سنئين دڳ تي آڻي، سندس مشڪلاتون گهٽائي، پرڪائنات جي خلق سندس هٺ ۽ هوڏ کي آزاد فضائن ۾ ساڙي ڀسم ڪري ڇڏيو.
حڪمران چون ٿا ته سنڌ جا ماڻهو بي سمجهه آهن، بي عقل آهن. پر هنن کي اهو نه وسارڻ گهرجي ته سنڌ جا ماڻهو ”چريا کريا“ ضرور آهن، پر سڃاڻن سڀني کي ٿا. سنڌي ماڻهو موجوده پاڪستان جي سيٽ اپ ۾ مڙني قومن کان وڌيڪ ڏاها، باشعور ۽ محب وطن آهن. تاريخ شاهد آهي ته سنڌي ماڻهو ڪڏهن به مذهبي ڪٽرپڻي ۽ فرقيواريت ۾ مبتلا نه رهيا آهن، هنن ڪڏهن به دين ۽ ڌرم جي نالي تي هڪ ٻئي جا ڪنڌ نه ڪٽيا آهن. برصغير جي ورهاڱي وقت به جن ماڻهن لکين بي گناهه مردن، عورتن ۽ ٻارڙن جو قتل عام ڪيو، عورتن جي عصمت دري ڪئي، نا بالغ نياڻين جي معصوم ۽ پاڪ جسمن ۾ وحشت جون سنگينيون ٽنبيون، اهي سنڌي نه هئا پر ان سڄي عمل ۾ اڄ اسان مٿان حڪمراني ڪندڙن جا ابا ڏاڏا ضرور شامل هوندا. اڄ به جيڪڏهن ورهاڱي دوران وهيل رت جو پيرو کڻبو ته سندن ئي نسل جا هٿ رنگيل نظر ايندا. بنگلاديش ۾ 30 لک بي گناهه پاڪستانين جي خون جا ڇنڊا، ڪنهن به سنڌ ڄائي جي منهن ۽ ڇاتي تي نظر نه ايندا.
پاڪستان ٺهڻ کان وٺي اڄ تائين دهشتگردي، مذهبي انتها پسندي ۽ جنونيت سنڌ جي ڪک مان جنم نه ورتو آهي. سنڌ جا حقيقي وارث ٽارچر سيلن جا خالق نه رهيا آهن، هنن مائرن ۽ ڀينرن کي پنهنجن پيارن جا لاش ٻورين ۾ بند ڪري تحفي طور نه ڏنا آهن. خانگي لشڪر ۽ مجاهدن جا ٽولا سنڌ جي سرزمين مان ڦٽي نه نڪتا آهن، پر پنجاب ۽ سنڌ جي گادي واري شهر جون مخصوص آباديون انهن جي نرسري رهيون آهن. اڄ به جنگي جنونين جا اڏا پنجاب جي شهرن ۾ موجود آهن، ٽارچر سيلن جا پيرا انهن جي گهرن ڏانهن وڃن ٿا، جيڪي اڄ پاڻ کي قوم جا قائد قرار ڏيندي ٿڪجن نه ٿا.
سنڌ جي ضمير ۽ خمير ۾ انسانيت سان محبت، ماڻهپو، سهپ، رواداري، ڪهل، رحم ۽ درگذر جا تصور ائين سمايل آهن، جيئن ننڍڙي معصوم ٻارڙي لاءِ ماءُ جي ڇاتي ۾ پاڪ ۽ پويتر کير موجود هوندو آهي. اسان جا حڪمران اڄ دهشتگردي، مذهبي جنونيت ۽ انتها پسندي خلاف آمريڪي ڏوڪڙن عيوض ويڙهه ۾ مصروف آهن، پر سنڌ جي ماڻهن ته ان وقت به جنگي ٽولن ۽ دهشتگرد گروپن جي سرواڻي ۽ واڌ ويجهه جي مخالفت ڪئي هئي، جنهن وقت موجود حڪمران اڳوڻي سوويت يونين جي افغانستان ۾ موجودگي خلاف ”عظيم جهاد“ ۾ مصروف هئا. سنڌ جي مذهبي رواداري ۽ سيڪيولرزم ڪنهن آمريڪي ڊالر جي لالچ يا ميزائيل حملي جي خوف جي محتاج نه رهي آهي. سنڌ ته جنرل ضياءُ الحق جي دور ۾ به طالبان ڪلچر جي واڌ ويجهه جي مخالفت ڪئي هئي، مذهب جي نانءُ تي عوام منجهه وڇوٽيون پيدا ڪرڻ واري عمل کي انسانذات لاءِ زهر قاتل قرار ڏنو هو. پر ان وقت سنڌين کي دهريو، روس ۽ ڀارت جو ايجنٽ قرار ڏئي چٿيو ۽ چيڀاٽيو ويو هو. پر تاريخ ثابت ڪيو ته سنڌ جا ماڻهو باشعور هجڻ ڪري وقت جي حالتن ۽ نزاڪتن کان حڪمرانن کان وڌيڪ باخبر هئا. اسان جيڪا ڳالهه ڪالهه ڪنداسين، حڪمران آمريڪي ڊالر ۽ ميزائل جي خوف کان اڄ ڪرڻ تي مجبور آهن، پوءِ به چيو پيو وڃي ته سنڌ جا ماڻهو ناسمجهه ۽ جاهل آهن.
ملڪ ۾ فوجي آپيشاهين، غير جمهوري فيصلن ۽ انساني حقن جي لتاڙ خلاف سڀ کان وڌيڪ موثر آواز سنڌ مان اٿيو آهي. ملڪ کي جيڪي به جمهوري ۽ انساني حق ٿوري ٿڪي انداز ۾ حاصل ٿيا آهن انهن جي پٺيان سنڌي ماڻهن جو رت ۽ پگهر شامل رهيو آهي. 1983ع ۽ 1986ع جي جمهوري هلچل جي نه فقط سنڌ سرواڻي ڪئي پر پنهنجا ڪونڌر ڪهايا، ڳوٺ ۽ وسنديون برباد ڪرايون. ان کان اڳ اوڀر پاڪستان تي فوجي چڙهائي خلاف اولهه پاڪستان ۾ سڀ کان وڌيڪ احتجاج سنڌ ۾ ئي ٿيو. جيڪڏهن سنڌ جا ماڻهو باشعور نه هجن ها، منجهن سياسي ڏاهپ نه هجي ها ته هو به ٻين قومن ۽ طبقن وانگر طاقتور حڪمرانن جي دلالي ڪندي، اهو سڀ حاصل ڪري وڃن ها، جيڪي ٻيا طبقا ۽ گروپ حاصل نه ڪري سگهيا آهن.
سنڌ ۽ ان جي ڌڻين کي اڄ جيڪي طعنا ۽ مهڻا ملي رهيا آهن، ان جو واحد سبب اهو ئي آهي جو سنڌي ظالم، جابر، قبضا گير نه رهيا آهن. هنن ڪڏهن به طاقت جو سرچشمو بندوق کي قرار نه ڏنو آهي. سنڌ جي 5 هزار سالن جي تاريخ گواهه آهي ته سنڌين پاڙيسري ملڪن ۽ قومن کي تهس نهس ۽ تاراج ڪرڻ لاءِ لشڪر نه جوڙيا آهن، هٿيار گڏ نه ڪيا آهن، پر هنن وسنديون ۽ واهڻ ساڙڻ بدران شهر اڏيا آهن، تهذيبن جو بنياد وڌو آهي، علم ۽ هنر کي پنهنجو هٿيار قرار ڏنو آهي. پر بدقسمتي آهي جو اڄ سنڌ انهن جي راڄ هيٺ اچي وئي آهي، جن جو نه ته ڪو ديس رهيو آهي ۽ نه وري ڪا تهذيب، ثقافت ۽ سڃاڻپ رهي آهي. مغلن، ارغونن ۽ ترخانن جي نسل سان واسطو رکندڙ باقيات پنهنجي ذهنيت ان دراوڙ مٿان مڙهڻ گهري ٿي، جنهن علم ۽ دانش جا مرڪز ساڙي ڀسم ڪرڻ بدران موهن جي دڙي ۽ آمري جي ڪک ۾ امن عالم جا گيت سرجيا، ڪنهن بندوقچي کي سلوٽ ڪرڻ بدران سرنهن جي گلن وچ ۾ ناچ ڪندي سڄي ڪائنات کي نه فقط جهومائي ڇڏيو ۽ پنهنجي رنگ ۾ رنڱي ڇڏيو.
مـــوهــن جي دڙي جــي مٽي مان ٿي ماضــــيءَ جي ڪـــا يـاد اچي،
هـــن ديــــس جـــــا ماڻـــــهـــو ڏاهــا هـــــا جــــن لاءِ جـيئــــي سنــڌ اڃـا.
[b](لکيل ۽ شايع ٿيل: 2004 ع )[/b]