ڪالم / مضمون

چڱي نه خودڪشي هُئي

محب ڀيل جي لکڻين جا موضوع گهڻو ڪري بک، بيروزگاري، بدحاليءَ جو شڪار، ڌرتيءَ ڌڪاڻا ۽ دربدر پورهيت ئي رهيا آهن، جن کي جابر قوتن ظلمتن جو شڪار، بڻائي، سندن جيئڻ جا سڀ جمهوري ۽ انساني حق کسي، ”آپگهات“ لاءِ مجبور ڪيو آهي. خودڪشي هن حسين ڪائنات جو تمام وڏو الميو آهي، ان عمل سان دنيا ۾ ڪيترا گھر اُجڙي تباهه ۽ برباد ٿي ويا آهن، ”خودڪشي“ جا دنيا سميت سنڌ ۾ ڪهڙا ڪارڻ آهن؟ ليکڪ هن ڌرتيءَ تي پنڌ ڪندي جيڪو مشاهدو ڪيو، خودڪشين جا سبب ڳوليا، جائزو ورتو، اهي خيال هن ڪتاب ذريعي توهان تائين پهچائڻ جي حجت ڪري رهيو آهي.
  • 4.5/5.0
  • 2395
  • 637
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • محب ڀيل
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book چڱي نه خودڪشي هُئي

“خودڪشي” حسين ڪائنات جو الميو

“انسان” ڪائنات ۾ ڪروڙين سالن جو ارتقائي پنڌ طئي ڪندو ٿڪجي ساڻو ٿي اچي هن جديد دؤر ۾ پير پاتو اٿس، انساني تاريخ جو اهو اڙانگو ۽ طويل سفر نهايت ئي مشڪل ۽ تڪليفن سان ڀرپور ۽ ٿڪائيندڙ محسوس ٿي رهيو آهي. ان ڊگھي زماني ۾ انسان پنهنجي شروعاتي حياتيءَ کان هيستائينءَ جي گذاريل جيون ساگر جي سمورين سماجي حالتن، ذاتي زندگيءَ جي ڪروڙين مشاهدن، تجربن، حادثن، لقائن، واقعن کي پرکيندو ۽ سمجهندو پنهنجي ايندڙ نسلن جي بچاءَ جي جنگ لڙندو اڳتي وڌندو رهيو آهي. “انسان” پنهنجي نسل جي بچاءَ جي جنگ ۾ جتي ٻين قدرتي آفتن ۽ حادثن ٻوڏن، زلزلن، باهن، شديد گرمين، شديد سردين، خطرناڪ بيمارين، ماتا ۽ سلهه جهڙين وبائن، جانورن جو کاڄ ٿيڻ سميت ٻين ڪيترن ئي سانحن ۾ ڪروڙين انساني جانيون بي وقتائتي موت جو شڪار ٿي ويون. هن ڪائنات ۾ ڪروڙين انسانن جي حياتين جا ڏيئا اُجهڻ جا رڳو اهي قدرتي سبب به نه آهن. هتي ته انسان خود انسان جو ازلي ويري بڻجي ويو، قيمتي انساني “حياتي” جي انت جو وڏو ذميوار به انسان ئي آهي. انسان جنهن کي ڪائنات ۾ “اشرف المخلوقات” جو اُتم درجو حاصل آهي، سو پاڻ به مهذبپڻي جي چوغي ۾ ڪٿي لڪي ڇُپي ته ڪٿي ظاهر ذات، پات، رنگ، ڳورو، ڪارو، نسل، اوچ، نيچ، اڇوت، شوڌر، برهمڻ، ڌرم، مذهب، قوم، ٻولي، لسانيت، ڌرتيءَ، دنگ، گذر جي وسيلن، کاڌ خوراڪ جي ذريعن سميت حسين ڪائنات جو “عظيم ماڻهو” ماڻهپي مان نڪري پنهنجن ڪروڙين ذاتي مفادن جي آڙ ۾ انسان جو قتل عام ڪري انسانيت کي لڄائڻ ۾ ڪا ڪسر ڪونه ڇڏي اٿس. ڌرتيءَ ماتا کي پنهنجي ڀائرن جي رت جو ريج ڏيندو رهيو آهي، آڳاٽي زماني ۾ ڪائنات جي ڪروڙين محنت ڪش پورهيت انسانن پاران گڏ ڪيل اناج، شڪار ڪيل جانور، ۽ ٺاهيل گهرن ۽ محفوظ غارن تي چند هڏ حرام ۽ ڪم چور ماڻهن ڏاڍ مڙسي، جبر ۽ ظلم سان قبضو ڪري مفت خوريءَ ۾ حياتيءَ جون سُک ۽ آسائشون ماڻيندا هئا. ان سڪونت جي ڳولا ۾ انسان ٻي انسان جو انت آڻڻ ۾ دير ئي نه ڪندو رهيو آهي. جيڪڏهن هن دؤر جو شعور اهو مثال خاطر ئي سوچي ته “آڳاٽو انسان غيرتهذيب يافته ۽ غيرمهذب هو، ان ڪري کيس علم، شعور، عقل ۽ احساس نه هئڻ ڪري “عظيم انسانيت” جو قدر نه هو. سندس اکين تي انڌ جون پٽيون پيل هيون، تنهن سبب ان نيم انسان ٻي انسان جو انت آندو پئي.” پر جڏهن آڳاٽو انسان ساڍا چار ارب سال جي جهوني ڪائنات ۾ ڏيڊ ارب سالن کان پنهنجي وجود جي سلامتيءَ سان مهذبپڻي ڏانهن وڌندو اچي، تهذيب يافته بڻيو، هومواريڪٽس، هوموميگنان، هوموسيپين، نيندرٿال مان ارتقا ڪري مڪمل طور علم، عقل، شعور وارو هيومن (انسان) بڻجڻ تائينءَ جي نوري سالن جي سفر ۾ “ماڻهو” حيوانن واريون ڪيتريون حرڪتون ڪيون هونديون؟ اُڀو ٿي هلڻ جي شروعات، پاڻيءَ جي حياتيءَ کان سُڪي جو سفر، پٿر جو دؤر، تهذيبون جوڙڻ، جدت ڏانهن وڌڻ، انساني زندگيءَ لاءِ پابند سماج جُڙڻ، معاشرتي قانون ۽ ضابطا ٺهڻ، مقدس مذهبن جو وجود ۾ اچڻ، اشارن جي ٻوليءَ کان وٺي آوازن جي ٻوليءَ جو جنم، پڪٽوگراف (شڪل واري ٻولي) لکت جي لپين جي شروعات، پتن، پٿر ۽ ڪپڙي تي تاريخ جي سرجڻ کان وٺي جديد سائنس ۽ ٽيڪنالوجيءَ جي ڪمپيوٽر واري زماني تائين پهچندي پهچندي انسان ڪڏهن پوتاميل ڪئي آهي ته فطري ۽ قدرتي سببن کانسواءِ پنهنجي هٿان پنهنجن ڪيترن ڀائرن جي قيمتي حياتين جو انت آندو اٿس؟ دنيا جون جنگون ۽ ڦرلٽون ڪنهن ڪيون آهن؟ انسانيت جي عظمت جي قدر لاءِ قانون ڪنهن ٺاهيا ۽ ڪنهن ٽوڙيا آهن؟ ڌرتيءَ جي هن گولي تي ماڻهوءَ ئي ماڻهوءَ جو رت وهائڻ جي ذهني مرض جهڙي خطرناڪ جنون ۾ مبتلا رهيو آهي يا ٻي ڪنهن گولي جي ٻي ڪا مخلوق ملوث رهي آهي؟ هٽلر، هلاڪو ۽ چنگيز به هن ڪائنات ۾ “اشرف المخلوقات” جو عظيم درجو رکندڙ “انسان” جهڙي جيوت سان تعلق رکندڙ هئا يا نه؟ جتي ڌرتيءَ تي انسانيت جو ڳاٽ اوچو ڪندڙ انسان پيدا ٿي انسانيت ۽ ماڻهپي جو مان وڌايو آهي اتي ماڻهو ماڻهپي مان نڪري “انسانيت” جو ڪنڌ ڪپايو اٿس. پهرين ۽ ٻي عالمي جنگ سميت جيڪي به ڦڏا ۽ فساد “انسان” جي زندگيءَ جي انت جا سبب بڻيا سي سڀ انسان جي فتوري ذهن جي پيداوار آهن.
سنڌ ۾ غربت، بُک، بدحالي ۽ بيروزگاريءَ سبب، پوئتي پيل ماڻهن ۾ اڪثريت مسڪين، مزدور ۽ پورهيت انسانن جي آهي، سندن پريشانيءَ جو سبب به ڪروڙين سالن کان مظلوم طبقن جي پريشانين جو تسلسل سان جُڙيل آهي. غريب انسانن جي ڏکن، تڪليفن ۽ پيڙائن جا سبب ۽ ذميوار، تقريبن سڌي يا اڻسڌيءَ طرح هن ئي معاشري سان تعلق رکندڙ جابر ماڻهن جا مظلوم انسان دشمن رويا، سازشون ۽ سوچون آهن. جنهن سبب هن سماج جو پُرامن ماڻهو يا ته باغي بڻجي ظالم قوتن جو انت آڻيندو آهي يا پنهنجو انت آڻيندو آهي. سماج جون ڏنل ذهني پريشانيون، مصيبتون ۽ عذاب انساني عقل ۽ شعور جا ويري بڻجي ويندا آهن. اهڙي ڪشمڪش جهڙي خطرناڪ ذهني ڇڪتاڻ ماڻهو کي هوش، عقل ۽ مت جي دائري مان ڪڍيو ڇڏي. ان صورتحال ۾ ماڻهوءَ جي من اندر مان پوپٽ جي پرن جهڙا خوبصورت انساني احساس ۽ قدر پرلوڪ پڌاري ويندا آهن. حسين خيالن وارن عظيم دماغن تي به وحشتپڻو قابض ٿي ويندو آهي. ان ذهني ڪشيدگيءَ جي صورتحال ۾ ڌرتيءَ جي گولي تي زمانن کان جهيڙيندڙ عقل وارو مضبوط جيوت “انسان” صفا هيڻو ۽ نازڪ بڻجي پنهنجو انت به آڻي ڇڏيندو آهي ته ٻي انسان کي به اک ڇنب ۾ قتل ڪري ڇڏيندو آهي. آپگهات جي خيالن جي گردش ۾ وڪوڙيل انسان جي ذهني ڪيفيت جي صورتحال ڪهڙي هوندي؟ اهو سوال ضرور بحث طلب آهي، هڪ طرف اهو ماڻهو هن سماج سان منهن مقابل ٿيڻ جهڙو قابل ثابت نه ٿي شڪست قبولي پنهنجو انت آڻيندو، ڇا پاڻ کي قتل جهڙو خطرناڪ عمل ڪو ڪمزور دل ماڻهو به ڪري سگهي ٿو؟ سڌو سنئون موت جي منهن ۾ وڃڻ به بزدلي نه پر بهادري وارو عمل سمجهيو وڃي ٿو، ۽ جيڪڏهن خودڪشي ڪندڙ فرد بهادر به آهي ته جيءَ لاءِ جوکائتو قدم کڻي بي وقتائتي موت کي قبولڻ جي همت به رکي ٿو ته ڇا اهو ماڻهو هن سماج ۾ پاڻ سان لاڳاپيل ننڍن وڏن مسئلن کي منهن ڏيئي حل ڪرڻ جي صلاحيت نٿو رکي؟ ڪائنات ۾ ڪروڙين سالن کان اجگر مسئلن سان مهاڏو اٽڪائيندڙ انسان صفا ايترو ڪمزور به ٿي سگهي ٿو جو مانيءَ ۾ پنج منٽ دير ٿيڻ جي ڪري به پاڻ کي قتل ڪري ڇڏيندو؟ اهو فرد پاڻ سان لاڳاپيل محبت ڀرين مقدس رشتن کان خوشي کسي کين کن پل ۾ دردن جي کوري ۾ اڇلائي ڇڏيندو؟ جتي هو سموري حياتي وڇوڙي جي ٻارڻ ۾ ٻرندا رهندا آهن. اهي سمورا سوال هن سماج ۾ آپگهات ڪري حياتي جو ڏيئو اُجهائيندڙ سمورن فردن سان وابسطه آهن. اهي سوال ڪيترن سوالن کي جنم ڏين ٿا. هڪ قيمتي انساني جان جو ڏکوئيندڙ موت هن مهذب سماج ۽ ترقي جي بلندين تي پهتل تهذيب يافته معاشري جي عدل ۽ انصاف تي سواليه نشان هڻي ٿو. سنڌ ۾ خودڪشين جي شرح روز وڌندي وڃي، اهڙي پريشان ڪندڙ خطرناڪ صورتحال کي دل جي اکين سان پسي رڳو ڳوڙها ڪونه ڳاربا، پر انهن حالاتن کي بدلائڻ لاءِ عملي قدم کڻي انسانن جون حياتيون بچائڻيون پونديون.