• مترجم طرفان
حضرت رسول الله صلي الله عليه وسلم جن جو پاڪ فرمان آهي ته ”الدين نصيحه“يعني دين اسلام خير خواهي وارو دين آهي.ان حديث مطابق ته انسان ذات جي ڀلائي ۽ خير خواهي دين اسلام ئي سيکاري ٿو.پوءِ آخرت جي ڀلائي ۽ خير خواهي هجي يا دنيا جي ڀلائي.
انسانن جي پاڻ ۾ هڪ ٻئي وارن لاڳاپن ۾ اقتصادي (مالي) نظام يا ڏيتي ليتي وارو تعلق به هڪ لازمي حصو آهي.ان جي چٽائي به دين اسلام ضرور ٻڌائي آهي.رڳو ٻڌائڻ نه پر دين اسلام جي سيکاريندڙ آخري نبي حضرت محمد صلي الله عليه وسلم جن ۽ سندن جاءِ نشين خليفن سڳورن ته ان ماليات واري ضرورتن ۽ ان جي پورائي جو عملي نمونو پڻ ڏسيو ۽ ڪري ڏيکاريو آهي.هو حاڪم به هيا ته روحاني ۽ مذهبي اڳواڻ به هيا.هو چاهن ها ته عيش عشرت جي سامان کي پنهنجي لاءِ گڏ ڪرڻ ۾ ۽ دولت جي ڪٺي ڪرڻ ۾ حصو وٺي سگهن ها ۽ دنيا جي وڏن سرمائيدارن مان ٿي سگهن ها.پر اهڙو عمل هنن کي انسانيت جي نقصان ۾ نظر آيو.تڏهن هنن پنهنجي غربت کي پسند ڪيو ۽ ميڙڻ بدران تقسيم دولت کي هنن ضروري سمجهيو.
نه رڳو ايترو پر حضرت رسول الله صلي الله عليه وسلم جن ته اهڙي سنت کي زنده رکڻ لاءِ تاڪيد به ڪيو آهي ۽ فرمايو اٿن ته ”جڏهن توهان کي ماڻهن ۾ اختلاف نظر اچي ته ان وقت توهان حضور اڪرم صلي الله عليه وسلم ۽ سندن خليفن سڳورن جي سنت جي پيروي ڪجو ۽ مضبوطي سان ان طريقي تي رهجو.
هن دور ۾ جڏهن ته ڪيترا عالم سڳورا سرمائيداري يا جاگيرداريءَ جهڙن مهلڪ مرضن ک به دين اسلام مان ثابت ڪرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا ۽ ٻيا عالم سڳورا انهن جي مخالفت ۾ پاڻ پتوڙين ٿا ته انهن عالمن جي اختلاف جي وقت مسلمانن تي لازم آهي ته حضور اڪرم صلي الله عليه وسلم جن ۽ سندن خليفن جي سنت کي اپنائي دولت کي ورهائن جيئن حضور اڪرم صلي الله عليه وسلم جن سندن خليفن عملي طرح ورهايو.
جنهن دور مان اسين گذري رهيا آهيون اهو به ڪو گهٽ فتني وارو دور نه آهي.انسان ۾ فرقه پرستي يا اوچ نيچ جو هي حال آهي جو هڪڙن جي ٽجوڙين جون ڪنجيون وڏي جماعت کڻي هلي ٿي ته ٻئي طرف دنيا جي ڪيترن علائقن ۾ بکن ۾ بيحال ٿي هزارين ماڻهو مري رهيا آهن.
اهو ئي سبب آهي جو اسان جو نوجوان طبقو ان قسم جي غلط روش کي ڏسي دين اسلام کان بدظن ٿي ٿو وڃي.
اهڙي فتني واري دور بابت به رسول صلي الله عليه وسلم جن ٻڌائي ڇڏيو آهي ته ”جنهن فتني واري دور ۾ حضور اڪرم صلي الله عليه وسلم جي سنت کي جياريو ان ڄڻ هڪ سو شهيدن جو اجرحاصل ڪيو. جڏهن ته هن دور ۾ انسان ۾ غريبي ،اميري ،مسڪيني ۽ تونگري جي تفاوت هڻي هيڏا هاڃا ڪري ڇڏيا آهن ته علماء امت جي ذميواري آهي ته ان جو اهڙو علاج دين اسلام مطابق کولي ٻڌائين جنهن سان ايڏو وڏو فرق مٽجي انسان ۾ ڪنهن طرح جي برابري قائم ٿي سگهي پر افسوس جو ان ڏس ۾ تمام ٿورن عالمن سڳورن ڪجهه لکيو آهي.
حضرت مولانا استاد سائين غلام مصطفي صاحب قاسمي جن جو ڪتاب اردو ۾ لکيل ”سماجی انصاف اور اجتماعیت شاہ ولی اللہ کی نظر میں“ ان موضوع تي لکيل مون کي نظر آيو.دل گهريو ته هن جو سنڌي ترجمو ڪجي جيئن اسان جا سنڌي ڀائر جيڪي پوري طرح اردو نٿا ڄاڻن مذڪوره ڪتاب مان فائدو حاصل ڪري سگهن.مون ترجمو ڪندي وت آهر ڪوشش ڪئي آهي ته جيئن سولي سنڌي ۾ ترجمو ٿئي.پر جيئن ته ڪتاب ۾ ڪٿي ڪٿي فيلسفوفانه ڳالهيون به آهن جيڪي تمام ڏکيون هونديون آهن انهن کي سولي سنڌي ۾ آڻڻ هڪ تمام ڏکيو ڪم هيو.انڪري اهڙا مضمون جيڪي ٿورڙائي آهن اهي ڏکيا ئي رهجي ويا آهن.
الله تعالي ڪتاب جي مصنف جي محنت ۽ منهنجي هن ترجمي ڪرڻ واري محنت قبول فرمائي.(آمين)
محمد قاسم سومرو
قاسميه لائبريري
ڪنڊيارو ضلعو نوشهرو فيروز سنڌ