ڪوڙ ۽ حقيقت
هن پوڙهي همراهه کي جڏهن اها خبر پيئي ته اسان هن ڳوٺ ۾ بلڪل نوان آهيون ته هو اهو ٻڌي مرڪيو ۽ اسان کي هن ڳوٺ بابت ٻڌائڻ لڳو. پوڙهي ڳالهائڻ بس ڪيو ته مون مسافرخاني جي ڪمري جو جائزو ورتو ۽ پوءِ اوچتو منهنجي نظر هڪ مٽي لڳل شيشي جي صندوق تي پيئي، جيڪا چلهه واري بخاريءَ جي مٿان رکي هئي، ۽ جنهن جي اندر هڪ سهڻي مڇي تري رهي هئي.
مڇيءَ کي ڏسي مون کي هڪ عجيبخوشيءَ جواحساس ٿيو. هيءَ هڪ تمام وڏي ٽرائوٽ مڇي هئي. پوڙهي منهنجين نگاهن ڏي ڏٺو ۽ مرڪندي چيو:
“ٽرائوٽ مڇي ڪيڏي نه سٺي شيءِ آهي.”
مون ٽرائوٽ مڇيءَ ڏي نهاريندي ئي وراڻيو: “ها سچ پچ ڪيتري نه سهڻي آهي هيءَ.”
جارج وچ مان ڳالهه کي ڪٽنيدي پوڙهي همراهه کان پڇيو: “هن جو وزن ڇاٿو سمجھين ته ڪيترو هوندو.؟”
پوڙهو ٿوري دير سوچي چوڻ لڳو: “ذري گھٽ ارڙهن پائونڊ ڇهه اونس تور ٿيندس.” هن وڌيڪ ٻڌايو: “هن مڇيءَ کي مون سورهن سال اڳ ڦاسايو هو. ڳوٺ جي ڪجھه ماڻهن مون کي ان بابت ٻڌايو هو ته درياءَ ۾ هڪ ٽرائوٽ موجود آهي. مون هنن کي چيو هو ته آئون ان کي ضرور ڦاسائيندس، ۽ پوءِ مون هن کي هڪ ٻي ننڍڙي مڇيءَ سان گڏ پل وٽ ويجھو جھليو هو. ماڻهن کي منهنجي هن ڪارنامي تي تمام گھڻي حيرت ٿي هئي ۽ ههڙي وڏي ۽ سهڻي مڇي ڏسي حيران ٿي ويا هئا. اڄ به توهان کي هيڏي مڇي گھٽ ئي نظر ايندي.” اهو چئي پوڙهو ماٺ ٿي ويو ۽ پوءِ اٿندي چيو: “چڱو هاڻ موڪلايان ٿو.” ۽ هو سراءِ مان ٻاهر نڪري ويو.
هاڻ سراءِ ۾ جارج ۽ آئون وري اڪيلا هئاسين،هڪ دفعو وري اسان جون نگاهون هن مڇيءَ تي ڄمي ويون. هوءَ واقعي هڪ سهڻي ٽرائوٽ مڇي هئي. اسان اڃا ان کي ڏسي رهيا هئاسين ته سامان ڍوئڻوارو هڪ مزور ان سراءِ ۾ گھڙيو ۽ ايندي ئي ٽرائوٽ مڇيءَ جي دٻي وٽ وڃي بيٺو. جارج هن ڏي مخاطب ٿيندي چيو: “هيءَ ٽرائوٽ چڱي وڏي ٿي لڳي.”
هو ماڻهو جارج ڏي مُڙيو ۽ چيائين: “ها! توهان ائين چئي سگھو ٿا. پر سائين جڏهن هيءَ مڇي مون جھلي هئي ته شايد توهان ان وقت هتي نه هئائو؟”
جارج چيو: “اسان اڄ ئي هن ڳوٺ ۾ آيا آهيون.”
هن همراهه مرڪندي چيو: “پوءِ ته واقعي توهان کي ڪهڙي ڄاڻ. اٽڪل پنج سال اڳ مون ان ٽرائوٽ کي ڦاسايو هو. ان وقت هيءَ ايڏي وڏي نه هئي.”
مون ۽ جارج اچرج مان هن ماڻهوءَ ڏي ڏٺو. جارج پوءِ حيرت مان پڇيس: “هن کي توهان ڦاسايو هو؟”
هن همراهه وراڻيو: “ها دوستو! مون هن کي ٻيڙين جي گھاٽ وٽ جھليو هو. مزي جي ڳالهه اها آهي ته مون هن کي ڪينئين (bait)ذريعي ڪنڍيءَ ۾ ڦاسايو هو. اهو شايد آچر جو ڏينهن هو۽ آئون در اصل پاتڪ مڇي ڦاسائڻ لاءِ درياءَ تي ويو هوس. ان وقت منهنجي دل ۾ ٽرائوٽ مڇيءَ جو خواب خيال به نه هو. جڏهن مون ڇڪ محسوس ڪري، ڏوريءَ کي پاڻ ڏي ڇڪيو ته ان ۾ ٽرائوٽ کي ڦٿڪندو ڏسي وائڙو ٿي ويو هوس. هن جو وزن اٽڪل پنجويهه پائونڊ هو. اوچتو هيڏي وڏي مڇي ڦاسڻ تي مون کي ڏاڍي خوشي ٿي هئي.” اهو چئي هو ماٺ ٿي ويو ۽ پوءِ دروازي وٽ وڃي چوڻ لڳو: “چڱو يارو هاڻ خدا حافظ آئون هلان ٿو.”
جارج ۽ مون شڪي نگاهن سان هڪ ٻئي ڏي ڏسي مرڪيو ۽ وري ٽرائوٽ مڇيءَ ڏي ڌيان ڏنو.
ٿوري دير گذري ته هڪ ٻيو همراهه سراءِ ۾ داخل ٿيو. ڪجھه دير بعد هن اسان کي ٻڌايو ته ڪيئن هن هڪ صبح جو هيءَ مڇي ڦاسائي هئي. هُن هن مڇيءَ کي قابو ڪرڻ لاءِ ڪنڍيءَ ۾ هڪ اڇي رنگ جي مڇي وڌي هئي. ان کانپوءِ هو به پنهنجين ڳالهين سان اسان کي حيرت ۾ وجھي هليو ويو.
هن جي وڃڻ کانپوءِ هڪ ڳنڀير طبيعت جو اڌڙوٽ عمر جو همراهه مسافر خاني ۾ داخل ٿيو ۽ دريءَ واري ڪنڊ ۾ رکيل ڪرسيءَ تي وڃي ويٺو. آءٌ ۽ جارج پنهنجن پنهنجن خيالن ۾ گم ان عجيب ٽرائوٽ جي باري ۾ سوچي رهيا هئاسين، جنهن جا اڃا تائين ٽي دعويدار پيدا ٿي چڪا هئا. اوچتو جارج ان اڌڙوٽ قسم جي همراهه ڏي نهاري هن کي چيو: “معاف ڪجو، اسان کي اميد آهي ته توهان اسان پرديسين جي ڳالهه دل ۾ نه ڪندا. در اصل اسان اهو پڇڻ ٿا چاهيون ته توهان هن ٽرائوٽ مڇيءَ کي درياءَ مان ڪيئن ڦاسايو.”
ان ماڻهوءَ حيرت مان چيو: “ڇو؟ توهان کي ڪنهن به نه ٻڌايو آهي ته مون هيءَ ٽرائوٽ مڇي ڪيئن ڦاسائي هئي.”
ٿوري جھٽ لاءِ اسان گھٻرائجي وياسين پر پوءِ مون آهستي چيو: “نه نه، اسان کي ڪنهن ڪجھه نه ٻڌايو آهي پر اسان کي اميد آهي ته هيءَ مڇي توهان ئي ڦاسائي هوندي.”
هن همراهه کلندي وراڻيو: “توهان بلڪل صحيح ٿا چئو، توهان جو خيال بلڪل صحيح آهي ته هيءَ مڇي مون ڦاسائي آهي. ذري گھٽ اڌ ڪلاڪ جي هڻ هڻان کانپوءِ هن مڇيءَ کي مون جھلي ورتو هو. هن کي ڦاسائيندي منهنجو لڪڻ به ڀڄي پيو هو. وڏي مصيبت سان هن مڇيءَ کي مون گھر تائين آندو هو. جڏهن مون هن جو وزن ڪيو ته اٽڪل چوٽيهه پائونڊ ٿيو هو.”
ڪجھه دير بعد هي پوڙهو مڙس به پنهنجي جاءِ تان اٿي ٻاهر هليو ويو. هن جي ٻاهر ويندي ئي اسان کل ۾ ٻڏي وياسين. ڪهڙا ته هي عجيب ماڻهو هئا.
ٿوري دير بعد مسافر خاني جو مالڪ اندر داخل ٿيو. اسان جڏهن کيس ان ٽرائوٽ مڇيءَ بابت ڳالهيون ٻڌايون ته اهي ٻڌي هو ڏاڍو محظوظ ٿيو. “چئبو ته اهي ماڻهو توهان کي ٻڌائي ويا آهن ته اها مڇي هنن جھلي آهي. واهه سائين واهه!” مالڪ هڪ وڏو ٽهڪ ڏيندي چيو. “مزي جي ڳالهه اها ته هنن اها مڇي ڦاسائي پاڻ وٽ رکڻ بدران مون کي ڏئي ويا. ائين نه؟ واهه سائين واهه!” هو وري ٽهڪ ڏئي کلڻ لڳو.
ڪجھه دير کانپوءِ هن اسان کي ٽرائوٽ مڇيءَ جي حقيقت ٻڌائي. خبر پئي ته هن پاڻ اها مڇي ڦاسائي هئي.ڪيترا سال اڳ جڏهن هو اڃا ننڍو هو، تڏهن جي ڳالهه آهي. ان مڇيءَ کي ڦاسائڻ ۾ هن کي ڪنهن خاص ڪاريگري يا اٽڪل جو مظاهرو ڪرڻو نه پيو هو. پر هوءَ پاڻهي اچي سندس ڄار ۾ ڦاٿي هئي. ان ڏينهن هو ائين ئي اس ۾ رلي پني اچي درياءَ جي ڪناري تي هڪ وڻ هيٺان ويٺو هو جنهن سان هن ڄاريءَ کي ٻڌو هو. هن ٻڌايو ته هن مڇي ڦاسائڻ تي سڄي ڳوٺ جي ماڻهن هن جي واکاڻ ڪئي هئي ۽ مبارڪ ڏني هئي.
جارج ۽ آئون ان مڇيءَ کي وري غور سان ڏسڻ لڳاسين ته عجيب ٽرائوٽ هئي. اسان جيترو هن کي گھوري ٿي ڏٺو، ايترو ئي اسان کي تعجب ٿي لڳو. جارج ته محو ٿي ويو جو اسٽول ريڙهي ان کي ويجھڙائيءَ کان ڏسڻ لڳو.
پوءِ اوچتو جارج جو پير اسٽول تان ترڪي ويو ۽ هيٺ وڃي ڦهڪو ڪيائين. جارج پاڻ کي بچائڻ لاءِ جھڙو مڇيءَ وارو دٻو جھليو ته اهو به اچي هيٺ ڪريو. آءٌ لُوهه پائي ان دٻي ڏي وڌيس ته متان ههڙي سهڻي مڇيءَ کي ڪجھه ٿي پوي.
پر ان مڇيءَ کي نقصان رسڻو هو سو رسيو. ٽرائوٽ مڇي فرش تي ٽڪرا ٽڪرا ٿي پکڙجي وئي. حيرت ۽ اچرج جي ڳالهه ٿي! هڪ جيئري مڇي ائين ڀور ڀور ٿي وڃي! پر ڳالهه تڏهن حيرت ۽ اچرج جي لڳي ها جيڪڏهن هيءَ ٽرائوٽ مڇي واقعي جيئري هجي ها. پر هيءَ ته جيئري مڇي نه هئي. هيءَ ٽرائوٽ مڇي ته پلاسٽڪ آف پئرس واري چُن جي ٺهيل هئي!!
(ليکڪ: جيروم ڪي جيروم، آمريڪا)