شهيد راڻي بينظير ڀٽو
اڄ جو اسين هن زمين جي ٽڪري تي سُک جو ساھ کڻي آزاديءَ ۽ خودمختياريءَ سان جي رهيا آهيون، سو فقط ۽ فقط سندن بهادري ۽ دليراڻي قيادت جي ڪري. هن ”سون ورني سوڍيءَ“ پنهنجي رڳن ۾ ڊوڙندڙ رت جو ڦڙو ڦڙو جمهوريت جي سلامتيءَ تي قربان ڪيو. مٿس هن زمين جو ذرو ذرو ناز ڪندو رهندو. تاريخ ۾ هوءَ سون ورنن حرفن سان شهيد جي حيثيت ۾ زندہ آهي.
شهيد راڻي هڪ عظيم انسان ۽ هڪ عظيم قائد هئي عوام جي خوابن جي عڪس کان حقيقت جو روپ هئي. هوءَ پاڪستان جي ڪروڙين ماڻهن جي دلين تي راڄ ڪندڙ رهي، پر آمريڪا، يورپ، آفريڪا، ايشيا ۽ مسلم دنيا سان گڏ پوريءَ ڌرتيءَ جي گولي تي هوءَ اهميت جوڳن فردن مان هڪ هئي. هن عوامي حقن جي بحالي، آئين جي پاسداري، ترقيءَ ۽ خوشحاليءَ لاءِ هڪ ڊگھي جدوجهد ڪئي، سندس عزم پاڪستان جي بقا، مظبوطي ۽ سالميت سان گڏ عوام کي با اختيار ۽ سياسي طور مضبوط بنائڻ هو. هُن قيد ۽ بند جي صعوبتن کي صبر سان سٺو ۽ ظلمن ۽ جبرن کي منهن ڏنو، پر بدلي ۾ کيس نوجوان ڀائرن جا لاش تحفي ۾ مليا. پنهنجي پياريءَ امڙ کي حال کان بي حال ٿيندي ڏٺائين، سندس وَر اٺن سال جي سزا ڀوڳي پر پاڻ اڪيلي سر ٻچڙن جي تعليم ۽ تربيت سان گڏ رياستي ڌاڍ کي منهن ڏنائين، سندس عزم ۽ استقلال کي ڪوبہ لوڏو نہ آيو. انهيءَ همٿ جو سبب اهو هو تہ هيءُ خون بي خوف خون آهي. هن بهادر خاندان جي ريٽي رت سان ملڪ جي جمهوريت جي انقلابي تاريخ لکي ويئي آهي هن بي خوف خون جا نشان ڪال ڪوٺڙين کان ڦاسي گھاٽن تائين، ڪراچيءَ جي ڪلفٽن جي روڊن کان راول پنديءَ جي رستن تائين هر عام ۽ خاص کي چٽا پسجڻ ۾ اچن پيا. هنن سورهين وٽ سِر ڏيئي سَرهو ٿيڻ جي ريت رهي آهي. سندن لاءِ ”سختي شهادت جي نسورئي ناز“ آهي. وٽن سياست جدوجهد ۽ عبادت آهي تہ ان وسيلي ماڻيل شهادت حقيقي سعادت رهي آهي.
سختي شهادت جي نِسوروئي نازُ،
رند پروڙين راز، قضيئي ڪربلا جو،
(11-1 سرڪيڏارو)
شهيد راڻيءَ جي پويان جمهوريت دشمن قوتون لڳل هيون. پر کيس يقين هو تہ مذهبي انتها پسندين ۽ تعصب وارن روين کي ٻنجو ڏيڻ لاءِ فقط جمهوريت کي قائم دائم رکڻ جو گس ئي بهتر آهي. هوءَ ڀليءَ ڀت ڄاڻندي هئي، تہ آمريت ۽ ان سان آيل سماجي اڻ برابري ۽ ٻيا معاملا ڪهڙيءَ ريت هاڃيڪار ٿي عوام جي اميدن ۽ آسن کي نراسائيءَ ۾ تبديل ڪن ٿا. تنهن ڪري هن فقط ۽ فقط جمهوريت جي بقا کي ملڪ جي ترقيءَ جو پروانو ڄاتو ۽ هڪ اهڙيءَ جدوجهد جو رستو عوام کي ڏنو، جنهن ۾ جيئندان جا سڀ گس فقط ۽ فقط قربانين تي مشتمل هجن.
ڏٺو وڃي تہ آدرشي انسانن جي حياتين جا سفر ڪٺن ئي هوندا آهن، هونئن موت تہ هر ڪنهن کي اچڻو آهي، پر ڪارائتي موت ڏي هلڻ واري حياتي ئي ”مقصدي حياتيءَ“ جي تعبير آهي. جنهن جي ڄاڻ انهن کي آهي، جيڪي سوريءَ کي سينگار ٿا ڄاڻن.
جيئن تہ شهيد راڻي موت ۽ حياتيءَ جي انهيءَ ابديت واري فلسفي کان پوريءَ ريت واقف هئي کيس خبر هئي تہ ”ترت، تاراهي لنگهنديون جن جي اڪير سچي هوندي“ ۽ هوءَ شاھ سائينءَ جي انهيءَ سهڻي سخن جي بہ ڄاڻو هئي تہ، ”ويٺن تان واري ٿي وري“، انهيءَ ڪري وٽس حياتيءَ جو هڪ هڪ پل قيمتي هو کيس اها بہ خبر هئي تہ هن وٽ وقت ٿورو آهي. تڏهن ئي تہ وطن واپس ورڻ تي، لکين دلين جي ترجمان هن بي ڊپيءَ ۽ بي خوف اڳواڻ فرمايو تہ،
”منهنجا هم وطن ساٿيو! موت جي ڌمڪين جي باوجود مان آمريت جي اڳيان پنهنجو سر نہ جھڪائينديس ۽ ان خلاف جدوجهد ڪنديس منهنجو ۽ توهان جو ملڪ خطري ۾ آهي. مان پنهنجي ملڪ جي عظيم عوام کي اڪيلو نٿي ڇڏڻ چاهيان، ڇو نہ منهنجي جان هلي وڃي“ ۽ سچ پچ اهي لفظ سندس آخري لفظ ثابت ٿيا. سڄيءَ دنيا ڏٺو. 27 ڊسمبر 2007ع تي پنجاب جي شهر راول پنڊيءَ جي لياقت باغ ۾ جمهوريت جي هن جدوجهد کي ختم ڪرڻ لاءِ لکين ماڻهن جي موجودگيءَ ۾ دستي بمن ۽ گولين سان هڪ عورت تي حملو ڪيو ويو. ميڊيا معرفت هن نہ اعتبار ۾ ايندڙ خبر تي پوري ملڪ ۾ ڪهرام مچي ويو. ايئن لڳو تہ ڄڻ هندوستان ۽ پاڪستان جو ٻيهر ورهاڱو ٿيو هجي، ڄڻ ڪا ڪاري قيامت آئي هجي، اهڙي شهادت سنڌ جي هن سورميءَ کي نصيب ٿي، جنهن پوريءَ دنيا کي بي حال ڪري ڇڏيو. سندس شهادت جو سور سهڻ کان مٿي هو، هر هڪ ماڻهو هر هنڌ، گھٽين ۽ گسن ۾ روئيندي ۽ ٻاڪاريندي ڏٺو ويو. سورنهن ڪروڙ عوام جي اُمنگن جو ڏيئو پل ۾ اُجھامي ويو.
حقيقت ۾ هوءَ اڄ بہ زندہ آهي، پنهنجي وَرَ آصف علي زرداري ۽ ٻچڙن بلاول ڀٽو زرداري، بختاور ۽ آصفہ جي عزم، ثابت قدمي ۽ جرئت جي صورت ۾، پنهنجي ڪارڪنن جي جوش ۽ جذبي ۾، ڪروڙن پاڪستانين جي دلين ۾، پنمهنجي لکيل تحريرن ۽ تقريرن ۾ ۽ پاڪستان ۾ قائم ٿيل جمهوريت ۾، هوءَ اڄ بہ زندہ آهي ۽ رهندي.
سندس چوڻ آهي تہ، ”جمهوريت جو قائم هئڻ ئي آمريت کان انتقام آهي“، پر ڏٺو وڃي تہ ان جي مطابق اسان جي عوام ۾ بہ ڪجھ خاص خوبيون هئڻ ضروري آهن. سياسي سمجھ، جمهوريت جي قائم دائم رکڻ لاءِ پڪو عزم، جدوجهد، همت ۽ مستقل محنت. دنيا جي تاريخ شاهد آهي تہ سچ، انصاف، پيار، قرباني، اخلاص ۽ انصاف هميشہ کان مٿانهان رهيا آهن، تہ ظلم بي دردي، برائي، بڇڙائي، ڏاڍ ۽ ڏهڪاءُ، نفرت ۽ ڌڪار جوڳا رهيا آهن. استاد بخاريءَ چواڻي تہ،
جي ظالم ڪري ظلم وقتي کٽي ٿو،
سدا مينهن نفرت جو اُن تي وسي ٿو،
جي مظلوم اصولن تي ڪٽجي مري ٿو،
سدا مينهن محبت جو اُن تي وَسي ٿو.
سو اچو تہ اڄ اسين پنهنجن رهبرن جي عملي ڪوششن ۽ قربانين مان سبق سکون ۽ شهيد بينظير ڀٽو جي جمهوريت لاءِ ڪيل جدوجهد ۽ جاني قربانيءَ کي پروان چڙهايون، اظهار جي آزاديءَ واري هن جمھوري سفر ۾ پنهنجي ملڪ کي انصاف پسند ملڪن جي قطار ۾ آڻيون تہ جيئن اسان جي ايندڙ نسلن جو ڳاٽ هميشہ جي لاءِ اوچو رهي سگهي.
(نوٽ: هيءُ مضمون محترمہ جي شهادت کان پوءِ ترت 2008ع ۾ لکيو هئم، پيپلز پارٽي قومي پارٽي آهي. سنڌين مان قومي ليول تي پارٽيءَ جو اڀرڻ هڪ اعزاز هو، جيڪو ڪارنامو ذوالفقار علي ڀٽو ۽ شهيد راڻيءَ سرانجام ڏنو ۽ ان جو کٽيو اڄ تائين پارٽيءَ وارا کائي رهيا آهن. پر موجوده دور ۾ اهو بلڪل بجا طور چئي سگهجي ٿو تہ سنڌي قوم جي اميدن تي پيپلز پارٽي پوري ڪونہ لٿي آهي پر سنڌي قوم وٽ ڪو ٻيو وسيلو بہ ڪونهي. اهو سوچي تہ پنهنجا ماري بہ ڇانوَ ۾ وجھندا، وري بہ پي.پي کي ووٽ ڏين پيا. پي.پي وارن کي ڀٽو صاحب ۽ محترمہ جي مشن تي ڌيان ڏيڻ گھرجي.)