پنهنجي پاران

شاعرن جي سرتاج حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي ڪلام توڙي، ڪلام ۾ ڳاتل ڪردارن، قصن تي بيشمار ڪم ٿيو آهي ۽ اهو سلسلو هلندو رهندو. ان کان علاوه لاکيڻي لطيف جي سوانح حيات ۽ رسالي مان ليکڪن سوال جواب ترتيب ڏئي ڪوئيز ۾ ڪتاب شايع ڪرايا. انهن ۾ سڀ کان پهريائين ڪوئيز ۾ گڏيل معلومات تي مبني، مشهور محقق ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجي هڪ ننڍڙو ڪتاب لطيف ڪوئيز، گلشن پبليڪيشن حيدرآباد پاران ڇاپو پهريون آگسٽ 1978ع ۾ شايع ٿيو. تنهن بعد عاشق علي بروهي جو ڪتاب ڀٽائي معلومات 1992ع، لطيف ڪوئيز 1992ع ۽ لطيفي ڄاڻ 1994ع ۾ شايع ٿيا. اهڙي طرح راز شاهاڻيءَ جو ڪتاب لطيفي معلومات 2002ع ۾ سنڌ بڪ ڪلب حيدرآباد پاران شايع ٿيو. ڊاڪٽر ڪمال ڄامڙي صاحب جو ڪتاب لطيف ذهني چٽا ڀيٽي، شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر، ڪراچي يونيورسٽي طرفان ڇاپو پهريون آگسٽ 2004ع ۾ شايع ٿيو. ڪتاب لطيفي معلومات (موضوع وار) مرتب. راهب علي لاڙڪ، شاهه لطيف ڪتاب گھر حيدرآباد پاران ڇاپو پهريون مارچ 2006ع ۾ شايع ٿيو. جنهن جو ٻيو ڇاپو 2019ع ۾ شايع ٿيو. استاد محمد خان زرداريءَ ڪتاب لطيف رنگ رهاڻ، ترتيب ڏنو. جيڪو گنج بخش ڪتاب گھر پاران ڇاپو پهريون 13 جون 2006ع ۾ شايع ٿيو. محمد خان زرداريءَ جا ڪوئيز ۾ تقريبن 6 معلوماتي ڪتاب شايع ٿيل آهن. غلام شبير پيراهين ڪتاب شاهه لطيف تاريخ جي آئيني ۾، سنڌي ادبي سنگت پاران سال 2008ع ۾ شايع ٿيو. ناصر بلوچ به شاهه سائين متعلق سوالن جوابن تي مشتمل مختصر معلومات ترتيب ڏئي ڪتاب شايع ڪرايو. نظام عباسيءَ جو ڪتاب شاهه عبداللطيف سوال جواب، شايع ٿيل آهي. مخلص سنڌي جو ترتيب ڏنل ڪتاب ڀٽائي ڪوئيز، ڌرتي پبليڪيشن حيدرآباد پاران 2017ع ۾ شايع ٿيو. انهن ڪتابن ۾ لطيف سائين جي سوانح حيات توڙي مڙني موضوعن تي سوال جواب ترتيب ڏنل آهن. ان ليکڪن وڏي محنت ڪري بهترين ڄاڻ ڏني آهي.
سال 2000ع کان وٺي منهنجي دلي خواهش هئي ته مرشد لطيف سائين جي زندگي بابت موضوع وار ڪتاب ترتيب ڏيان، پر مٿي ذڪر ڪيل ڪتاب پڙهي پوءِ اڌ ۾ ڪم کي ڇڏي ڏنم ۽ مطالعو جاري رکيم. پوءِ 2006ع کان رهيل ڪم کي آڻڻ جي ڪوشش ڪيم، پر ان تي به پورو نه لهي سگهيس. جيڪڏهن شاهه سائينءَ تي موضوع وار ڪوئيز ڪتاب صحيح نموني تيار ڪجي ته ڪتاب جا ٻه ضخيم جلد تيار ٿيندا. مون ناچيز ڪتاب ڏورڻ منجهان ڏس (لطيفي معلومات موضوع وار) ترتيب ڏئي اوهان سڄڻن تائين پهچائڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. هن ڪتاب مان ڪافي مواد مون کان رهجي ويو هوندو، هي ڪم منهنجي وس کان وڏو هو پر تنهن هوندي به توهان کي هن ڪتاب ۾ ڪجهه نئين معلومات ضرور ملندي. ڪتاب جو مهاڳ شاهه سائين جي راڳي فقير حاجن نظاماڻيءَ صاحب لکيو آهي. نظاماڻي صاحب جا لک قرب جو ڪتاب جو مهاڳ لکڻ دوران فون ڪري ڪجهه نئين معلومات به مهيا ڪيائون. ان کان علاوه آءُ سائين محرم علي مشوري صاحب جو نهايت مشڪور آهيان جو ڪتاب متعلق ٻه اکر لکيائون.
مون شاهه سائينءَ بابت جيڪو به مواد سهيڙيو يا لکيو آهي اهو پنهنجي ريڊيو لسنر دوستن جي سهولت خاطر هڪ هنڌ سهيڙڻ جي ڪوشش ڪئي اٿم. منهنجي ان ڪم کي منهنجي ادبي دوستن توڙي پروڊيوسرن، ڪمپيئرن ۽ لسنرن تمام گهڻو ساراهيو آهي، جن ۾ عبدالغفار گوهر دائود پوٽو، پروين موسى ميمڻ، ساجد چانڊيو، طارق عزيز شيخ، ڊاڪٽر بدر ڌامراهو، بشير احمد هيسباڻي، صفدر حسين مرزا، عبدالغني خاصخيلي، پروفيسر محمد ابراهيم لاشاري، معشوق محسن ابڙو، نصر الله ڏاهري، استاد علي رضا لاڙڪ، ريڊيو پاڪستان جو مشهور براڊڪاسٽر جناب وسند علي مهر صاحب، اعجاز وساڻ صاحب، محترم محمد موسى چانڊيو، خليل جان قريشي، نظر علي نائچ، علي نواز پلي، علي عمران سمون، امجد هيسباڻي، مير مرڪ واڍو، حاجي حسين جلباڻي، دوست محمد لغاري، منور علي ڌاريجو، محمد خان زرداري، سڪندر علي سرواڻ، وفا نور محمد مهر، حاجي عبدالجليل لغاري، مزار خان فراش، مير حسن مهر، عاجز کوکر، عبداللطيف لطيفي، ممتاز علي عالماڻي، عبدالرحمان ڏيپلائي، مير اڪرم علي ٽالپر، عبدالڪريم ويسر، ارشد حسين هڪڙو، عابد حسين ٻرڙو، عبدالغفار جعفري، جناب عبدالرحيم خاصخيلي صاحب، وفا تاج محمد خاصخيلي، علي گل لاشاري، عاشق خاصخيلي، غلام جعفر شر، خدا بخش شر ۽ ٻين تمام گهڻن دوستن جو نهايت ٿورائتو آهيان.
شاهه سائينءَ متعلق هن کان اڳ منهنجا جيڪي به ڪتاب شايع ٿيا آهن اهو مواد ۽ هي مواد مون پنهنجي ذاتي لئبرريءَ مان سهيڙيو آهي. اميد اٿم ته هي ڪتاب اسڪولن ڪاليجن ۽ يونيورسٽين جي شاگردن لاءِ ذهني چٽا ڀيٽيءَ جي امتحانن ۾ بهترين رهبر طور ڪم ايندو. ڪتاب ۾ ڏنل مختلف موضوعن ۾ ٿي سگهي ٿو ڪٿي ڪٿي پروفن جي غلطيءَ سبب ڪا نظر چڪ ٿي هوندي، سو مهرباني ڪري منهنجي اصلاح ضرور ڪندا.

خادم العلم
راهب علي لاڙڪ
لطيف لئبرري کاهي راهو
وايا ضلعو نوشهرو فيروز
03013528644 ـ 03463661473
25 جولاءِ 2023ع

لطيفيات

ڏورڻ منجهان ڏسُ (لطيفي معلومات موضوع وار)