شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ پورهيت قومون ۽ سندن ڪاروبار بابت
جواب: سيد، سوڍا، گجر، کٽي، مهاڻا، ملاح، ڀان، بلوچ، جت، سومرا، برفت، بروهي، ٻانڀڻ، ڪوري، لنگها، لورا، مڱڻهار، ماڙيچا، ٺاڪر، جوڳي، ڪاپڙي، مينڌرا، سامي، ريٻارا، برهمڻ، سمان، گندرا، اوڏ، اوٺا، راهوجا، ٻاٽ ۽ وانڊي وغيره.
سوال: سر ديسيءَ ۾ لطيف سائينءَ ڪهڙين ذاتين جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: برفت، بروهي، جت، هوت جو ذڪر.
سوال: شاهه سائين جي رسالي ۾ ڪيترن هٿيارن جو ذڪر ملي ٿو؟
جواب: چوويهه هٿيارن جو.
سوال: شاهه سائين پنهنجي شاعريءَ ۾ ڪهڙن هٿيارن يا اوزارن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: بندوق، ڍال، سينڱ، سر ، سيلو، ڇتيون، بڙڇي، ڀالو، ڪند، تبر، تلوار، تنڪ، تير، بان، ٽنگر، پيلو، لوري، پاکر (پاڪر)، کڙڳ، خنجر، ڪات، ڪاتي، ڪان، ڪنگول، ڪمان، ڪير ۽ هول وغيره جو ذڪر ڪيو آهي.
سوال: شاهه سائين پنهنجي شاعريءَ ۾ تقريبن ڪيترن پورهيتن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: 35 پورهيتن جو.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ ڪهڙن پورهيتن جو ذڪر ڪيو آهي، انهن جا نالا ٻڌايو؟
جواب: (1) وينجهار. (2) رنگوٽي. (3) ڪشتيبان. (4) آڳڙيا. (5) اوڏ. (6) ڌراڙ ”ڌنار“ . (7) پرٽ. (8) ڪاتب. (9) سونهون. (10) صراف. (11) غواص. (12) ڪاپائتي. (13) ڪنڀار. (14) ڪوري. (15) لوهار. (16) ملاح. (17) مهاڻا. (18) واڍا. (19) وڻجار. (20) هاري. (21) چارڻ. (22) واپاري. (23) مڱڻهار. (24) ويڄ. (25) طبيب. (26) شيشه سازي. (27) ڏٿ ڏوريندڙ کاهوڙي. (28) فرنگي. (29) ملان. (30) جوڳي. (31) سامي. (32) سنياسي. (33) قاضي. (34) معلم. (35) پير مريد. وغيره.
سوال: شاهه سائينءَ ڪوڏر جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر ديسي ۽ بروو سنڌيءَ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ ڪاتيءَ جو ذڪر ڪهڙي سر ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر ديسيءَ ۾.
سوال: شاهه سائين، صرافن، موتين جي واپارين ۽ وينجهارن کي ڪٿي ڏٺو هو؟
جواب: ٺٽي ۾.
سوال: قديم زماني ۾ جيڪي لوهار تلوارون ٺاهيندا هئا، انهن کي ڇا چيو ويندو هو؟
جواب: آڳڙيا ۽ ڪاريا.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ لوهار کي ٻين ڪهڙن نالن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: سڄاڻ ۽ سائو.
سوال: شاهه سائين ڪهڙي بيت ۾ لوهار کي سائو ۽ سڄاڻ ڪوٺيو آهي؟
جواب: اڄ آڳڙيا آئيا، سائو ڪي سڄاڻ،
لاهيندا مورياڻ، رڪ ڪريندا پڌرو. (سر يمن ڪلياڻ)
سوال: شاهه سائينءَ چرخي ۽ ڪتڻ جو ذڪر ڪهڙن سُرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سُر حسيني ۽ سُر ڪاپائتيءَ ۾.
سوال: ڪپهه ڪتيندڙ عورت کي اڻڻ جي عيوضي طور ملندڙ اجوري کي ڇا چيو ويندو آهي؟
جواب: ڪاپو.
سوال: پاڪ دامن واري مادي ڦر جي اُن کي شاهه سائينءَ ڇا سڏيو آهي؟
جواب: ڀاروڙي. ( ڀرم ڀاروڙي رهي جنهن ۾ اڇي اُن ).
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ مڌ ۽ گوشت وڪرو ڪندڙن کي ڪهڙن نالن سان ڳايو آهي؟
جواب: ڪلال ۽ ڪاسائي.
سوال: جن ماڻهن جو خاص ڪم خبر گيري هو، اهڙن ماڻهن کي شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ ڪهڙن نالن سان ياد ڪيو آهي؟
جواب: قاصد ۽ پانڌي.
سوال: شاهه صاحب سر ڪيڏاري ۾ ڪهڙن هٿيارن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: تبرون، ڪُند، ڪٽارو، ڪوٽ، تراريون، ڀالا، ڪير، ڍال، زرهه ۽ تيغ وغيره.
سوال: شاهه صاحب جي دور ۾ ٺٽي شهر ۾ جيڪو بهترين قسم جو ڪپڙو ٺهندو هو، ان ڪپڙي کي ڇا چيو ويندو هو؟
جواب: جامه دار.
سوال: شاهه سائين ڪهڙي سر ۾ هڪ ئي ذات کي پيشي ۽ ڪرت جي لحاظ کان مختلف نالن سان بيان ڪيو آهي؟
جواب: سر پرڀاتي ۾.
سوال: شاهه سائين سر پرڀاتي ۾ ڪهڙين ذاتين جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: ڀان، چارڻ، لنگھا، مڱڻهار، ڄام، انڙ، رونجھو، مڱڻيجو، چوٽاڻي وغيره.
سوال: شاهه سائين پنهنجي شاعريءَ ۾ مڱڻهار لاءِ ڪهڙا مختلف نالا استعمال ڪيا آهن؟
جواب: مڱتو، مڱڻو، ميراسي، ماچ، مڱڻهار، ڀانُ، ڀٽُ، ڀاٽُ، ڀُوڻو، سائل، سيڪڙو، سُرنديو، سورٺيو، ڪِيرتيو، قوال، ڪامل، جاجڪ، چارڻ، ڏاني، پينار، پاٽ، ربابي، راڳائي، عليل، عطائي، ٻيجلئو، ٻيجل، ٻارٽ، ٻاٽُ، لنگهو وغيره.
سوال: شاهه سائينءَ شاديءَ ۾ استعمال ٿيندڙ قناتن ۽ وهانءَ جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر ڪاموڏ ۽ سر سسئيءَ آبري ۾ .
سوال: سر سورٺ ۾ شاهه سائينءَ مڱڻهار لاءِ ڪهڙا لفظ ڪتب آندا آهن؟
جواب: جاجڪ، مڱڻو، سائل، ربابي، قوال، چارڻ، راڳائي، ٻارٽ، تنبير وغيره.
سوال: سومرن ۽ سمن واري دور ۾ سنڌ جي مقامي ڳائيندڙن، وڄائيندڙن، منگتن ۽ مڱڻهارن، چارڻن ۽ ڀانن جو مکيه ساز ڪهڙو هو؟
جواب: ڪينرو.
سوال: لفظ سگبان جي معنى ڇا آهي؟
جواب: ڪتو ڌاريندڙ (مالڪ)
سوال: شاهه سائينءَ، مگر ڀين جي ڀر سان ڪهڙي ڳوٺ ۾ شاهوڪار واپاري ڏٺا هئا؟
جواب: رڙيءَ ڳوٺ ۾.
سوال: شاهه سائين کي ڪهڙي پورهيت جي ڪرت نه وڻي هئي؟
جواب: شڪاري جي شڪار ڪرڻ واري ڪرت.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙن سرن ۾ جانورن جي شڪار سان لاڳاپيل اهڃاڻ ملن ٿا؟
جواب: سر ڏهر ، ڪاموڏ، کاهوڙي، ڪارايل ۽ بروو سنڌي ۾.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ شڪاريءَ لاءَ ڪهڙا لفظ اهڃاڻ طور ڪتب آندا آهن؟
جواب: شڪاري، آهيڙي، ماري، ڇيڙون، پارهيڙي ۽ ڪاسائي.
سوال: شاهه سائينءَ جي دور ۾ سنڌي ٻيڙ ياتن جي ڪرت ڪيترن قسمن جي هئي؟
جواب: ٽن قسمن جي.
سوال: دنيا جي پهرئين ڪتاب رگ ويد ۾، ناکئا ۽ وڻجارا قوم کي ڇا سڏيو ويو هو؟
جواب: پڻي لوڪ.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي ڪلام ۾ مهاڻن جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر سريراڳ، سامونڊي، ڪاموڏ ۽ گهاتوءَ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي ڪلام ۾ جتن کي ڪهڙن نالن سان سڏيو آهي؟
جواب: گهگهيلو، ٻاروچو، ٻروچ، ڪيچي، ڪوهيارو، اوٺي، اوٺار، آرياڻي، آريچا، بلوچ، جت ۽ جتا وغيره.
سوال: شاهه سائينءَ سامونڊي ملاحن کي ڪهڙن سرن ۾ ڳايو آهي؟
جواب: سر سامونڊي، ڪاموڏ، سريراڳ ۽ سر گهاتوءَ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ مهاڻن، ملاحن ۽ گهاتوئڙن جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ملي ٿو؟
جواب: سر گهاتو، ڪاموڏ، ڏهر، سريراڳ، سهڻي ۽ سر سورٺ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ ڌنار يا ڌراڙ جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ملي ٿو؟
جواب: سر سهڻي، سارنگ، مارئي ۽ ڏهر ۾.
سوال: شاهه سائينءَ ٺاٺاري جو ذڪر ڪهڙي سر ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر سامونڊيءَ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ واڍن جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ملي ٿو؟
جواب: سر سريراڳ ۽ ڪوهياريءَ ۾ .
سوال: شاهه سائينءَ ڪنڀار جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر سهڻي ۽ سر رپ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ لوهار جو ذڪر ڪهڙن ٽن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر يمن ڪلياڻ، سريراڳ ۽ سر مارئي ۾.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي ڪلام ۾ ڪهڙن مختلف لباسن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: لوئي، کٿي، چني، چولو، گبرو، شلوار، قميص، گگهو وغيره.
سوال: شاهه سائينءَ لباس جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر کاهوڙي، سهڻي، ڪارايل، بروو سنڌي، ديسي، حسيني، رامڪلي، ڪاموڏ، مارئي ۽ مومل راڻو ۾.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ هنر ۽ لباس جا ڪيترا قسم ملن ٿا؟
جواب: 212 قسم.
سوال: شاهه سائينءَ تلوار (ترار) لاءِ ڪهڙا لفظ استعمال ڪيا آهن؟
جواب: شمشير، کڙڳ ۽ تيغ.
سوال: شاهه سائينءَ سر ڪيڏاري ۾ ڪهڙن هٿيارن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: تبرون (ڪهاڙيون)، ڪند (ڀالا)، ڪٽارا (خنجر)، بڙڇيون، گرز، نيزا، مصريون (مصر جون ٺهيل تلوارون)، تير، ترار، کڙڳ (ترار).
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ تير کي ڪهڙن نالن سان بيان ڪيو آهي؟
جواب: تير، ٻاڻ، ٻنگو، نائڪ، ڪان، ٽنگر، سيلو، پيلو، لوري، لوهه، پيڪان، ڪٽ ۽ بان.
سوال: شاهه سائينءَ گرم پاڻي واري ”حمام“ جو ذڪر ڪهڙن ٽن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سسئي آبري، رامڪلي ۽ آسا ۾ .
سوال: شاهه سائينءَ سر ڏهر ۾ ڪهڙين قومن يا ذاتين جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: جت، ملاح، اوڏ، سما، جاڙيجا، ٺاڪر، ڍاٽي، ريٻاري، سنگهار، بڊام.
سوال: شاهه سائينءَ سر ڏهر ۾ ملاح ۽ ڍاٽي قوم جو ذڪر ڪيترن بيتن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: ملاح جو هڪ بيت ۾ ۽ ڍاٽي قوم جو به هڪ بيت ۾ .
سوال: شاهه سائينءَ جي سر ڏهر ۾ اوڏ قوم جو ذڪر ڪيترن بيتن ۾ ملي ٿو؟
جواب: 8 بيتن ۾.
سوال: شاهه سائينءَ سنگهار قوم جو ذڪر ڪهڙن سرن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سر ڏهر ، سارنگ، سهڻي ۽ مارئيءَ ۾.
سوال: شاهه سائينءَ سر ڏهر ۾ سنگهار قوم جو ذڪر ڪيترن بيتن ۾ ڪيو آهي؟
جواب: سترهن بيتن ۾. (21 بيتن ۾)
سوال: شاهه سائين جي دؤر کان اڳ ڪهڙي قوم کير ورهائيندي هئي ؟
جواب: سنگهار قوم.
سوال: سنگهار قوم هفتي جي ڪهڙي رات سمورو کير ورهائي ڇڏيندي هئي؟
جواب: اربع جي شام، خميس جي رات.
سوال: سنڌ جا وڻجارا سنڌ مان ڪهڙيون شيون کڻي ڏيساور ڏانهن ويندا هئا؟
جواب: هيرا جواهر، قرڦل، ڦوٽا، لونگ، پارچا، نير، بخمل جو ڪپڙو ۽ ياقوت کڻي ويندا هئا.
سوال: شاهه سائين جي دؤر ۾ سنڌ جا واپاري واپار سانگي ڪهڙي موسم ۾ ڏورانهن علائقن ڏانهن ويندا هئا؟
جواب: اسوءَ واري موسم جي مهيني ۾ ڏياري ڪري پوءِ اُسهندا هيا ۽ چيٽ مهيني جي گلابي رُت ۾ موٽندا هيا.
سوال: شاهه سائين جي وقت ۾ سنڌ جو قديم واپار ڪهڙي بندر کان شروع ٿيندو هو ۽ هتان جو سامان ڪهڙن ملڪن تائين پهچندو هو؟
جواب: ٺٽي بندر کان شروع ٿي، سريلنڪا، انڊونيشيا، ايرني نار، آفريڪا ۽ دنيا جي مختلف ملڪن تائين پهچندو هو.
سوال: شاهه سائينءَ پنهنجي شاعريءَ ۾ طبيب لاءِ ڪهڙا نالا استعمال ڪيا آهن؟
جواب: ڏاهو، حڪيم، طبيب، ويڄ، حاذق وغيره.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ ۾ ساز لاءِ ڪهڙا مختلف نالا استعمال ٿيل آهن؟
جواب: ساز، سُرندو، سُرود، ڪماچ، ڪِينَرو، ڪِينَر، ڪَنجهو، تُنبي، تُنبير، تنبورو، تانُ، تندُ، تَنبور، دنبورو، چنگ، واڄو، وَڏاڻ، ولايتي، بِين، سارنگي وغيره.