شاهه سائينءَ جا پارکو ۽ عقيدتمند
جواب: مير علي شير قانع ٺٽوي. ڪتاب. تحفة الڪرام.
سوال: شاهه سائينءَ جي زندگيءَ تي پهريون ڀيرو فارسي ٻوليءَ ۾ ڪتاب ڪنهن لکيو؟
جواب: هز هائينس مير عبدالحسين سانگي.
سوال: شاهه سائينءَ جي زندگيءَ بابت پهريون تحقيقي ڪتاب ڪنهن ۽ ڪهڙو لکيو؟
جواب: لطائف لطيفي. مير عبدالحسين سانگي 1888ع ۾.
سوال: سڀ کان پهرين ڪهڙي بزرگ پنهنجي ملفوظات ۾ مختلف معنوي نڪات تي شاهه جا بيت شاهديءَ طور ڏنا آهن؟
جواب: پير محمد راشد روضي ڌڻي صاحب.
سوال: علامه قادر بخش بيدلرح، شاهه لطيف جي عظيم رتبي جي تعريف، پنهنجي ڪهڙي تصنيف ۾ ڪئي آهي؟
جواب: مثنوي دلڪشا ۾.
سوال: سنڌ سرڪار جي اطلاعات کاتي طرفان ڪهڙي سال کان سنڌي، اردو ۽ انگريزي ٻولين ۾ شاهه جي پيغام کي عام ڪرڻ خاطر ڪتاب ڇپائڻ شروع ڪيا؟
جواب: 1953ع کان.
سوال: سنڌ جو ڪهڙو انگريز ڪمشنر 1857ع ڌاري ڀٽ شاهه تي آيو هو؟
جواب: سر بارٽل فريئر.
سوال: ڪهڙي انگريز ڪمشنر ، ڀٽ شاهه کي دنيا سان ڳنڍڻ جي پلاننگ ڪئي هئي؟
جواب: سر بارٽل فريئر.
سوال: سڀ کان پهرين سنڌ جي ڪهڙي انگريز ڪمشنر، شاهه سائينءَ جي سوانح عمري لکرائي هئي؟
جواب: سر بارٽل فريئر. ( اها سوانح عمري شايع نه ٿي سگهي ).
سوال: سنڌ جي ڪهڙي انگريز ڪمشنر سنڌي ٻولي، ادب ۽ خاص ڪري شاهه سائينءَ جي رسالي ۽ سوانح بابت وڌيڪ ڪتاب لکڻ ۽ شايع ڪرڻ کي همٿايو؟
جواب: سر بارٽل فريئر.
سوال: شاهه سائين جي رسالي جي صرف ٽن سرن تي پهرين سنڌي لغت ڪهڙي نالي سان ۽ ڪڏهن شايع ٿي؟
جواب: غريب اللغات، ڇاپو پهريون 1907ع ۾. ليکڪ. ڀيرومل مهر چند آڏواڻي.
سوال: سڀ کان پهريائين شاهه جي رسالي جي 1500 کان وڌيڪ ڏکين لفظن ۽ فقرن جي معنى انگريزي ٻوليءَ ۾ ڪهڙي ليکڪ ۽ ڪهڙي ڪتاب ۾ ڏني؟
جواب: ليلا رام وطڻمل. ڪتاب. دي. لائيف رليجن اينڊ پوئٽري آف شاهه لطيف دي گريٽيسٽ پوئٽ آف سنڌ، ڇاپو پهريون 1889ع ۾.
سوال: شاهه لطيف جي رسالي جي ”پهرين مڪمل سنڌي لغت“ ڪنهن ۽ ڪڏهن شايع ڪرائي؟
جواب: مرزا قليچ بيگ. لغات لطيف، ڇاپو پهريون 1914ع.
سوال: شاهه سائينءَ جي زندگي، ڪلام ۽ فن تي جديد انداز سان تحقيق ڪنهن ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ.
سوال: ڊاڪٽر بلوچ، شاهه جي رسالي مان ڪيترن بيتن کي ڌاريو ڪلام ڄاڻايو آهي؟
جواب: 2300 .
سوال: جديد تحقيق مطابق شاهه سائينءَ جي رسالي ۾ بلوچي لفظن وارا ڪيترا بيت آيل آهن؟
جواب: 6 بيت ۽ گنج ۾ 14 بيت. ٻانهي خان جي رسالي ۾ 23 بيت. املهه اڻ توريا ۾ 18 بيت.
سوال: شاهه سائينءَ جي زندگي فڪر ، مسلڪ ۽ فلسفي کي دنيا ۾ متعارف ڪرائڻ وارا اولين محرڪ ڪهڙا هئا؟
جواب: مير علي شير قانع ٺٽوي، رچرڊ برٽن، سر بار ٽل فريئر ۽ ارنيسٽ ٽرمپ.
سوال: مراٺي زبان ۾ ڪهڙي ليکڪ، شاهه سائينءَ جي زندگي، فلاسافي ۽ لوڪ قصا وڌ ۾ وڌ لکيا آهن؟
جواب: شري تولا رام رهيجا پونا واسي.
سوال: شاهه سائين جي ڪهڙي شيدائيءَ شاهه لطيف جي ڪردار نوريءَ کان متاثر ٿي، پنهنجي شاعريءَ ۾ تخلص ”نوري“ استعمال ڪيو؟
جواب: ساڌو. ٽي. ايل. واسواڻي (ٿانور داس ليلارام واسواڻي).
سوال: اينميري شمل کي ڪهڙي انگريزي ڪتاب مان شاهه لطيف جو پهريون ڀيرو ذڪر مليو؟
جواب: History of the world . ليکڪ، سشر ، ڪتاب، تواريخ عالم، ڇاپو 1885ع.
سوال: 1993ع ۾ ڪهڙي شخصيت شاهه جي رسالي مان ڪافي بيتن جو انگريزيءَ ۾ منظوم ترجمو ڪري روزانه هلال پاڪستان ۾ شايع ڪرايا هئا؟
جواب: امير علي چانڊيو.
سوال: سنڌ جي ان پهرئين وزيراعليٰ جو نالو ٻڌايو جنهن ٽنڊي ٺوڙهي وڃي مرزا قليچ بيگ جي ڪتابن جو معائنو ڪيو هو؟
جواب: سيد عبدالله شاهه وزيراعليٰ سنڌ.
سوال: ڪهڙي سگهڙ ، شاهه سائينءَ جي ميلي تي 1967ع ۾ ”ڀٽائيءَ جو ميلو“ بيتن ۾ چئي ادبي ڪانفرنس ۾ ويٺل ماڻهن کان خوب داد حاصل ڪيو؟
جواب: سگهڙ محمد صادق ٿهيم.
سوال: 1944ع ۾ لاڙڪاڻي جي ادبي ڪانفرنس ۾ ڪهڙي اديب اعلان ڪيو هو ته: بيت مه ڀانئيو ماڻهئا هي آيتون آهين. نيو من لائين پريان سندي پار ڏي. هي بيت شاهه جو ناهي؟
جواب: علامه آءِ آءِ قاضي.
سوال: اول الله عليم اعلى عالم جو ڌڻي. ڪهڙي اديب جو رايو آهي ته هي بيت شاهه جو نه آهي؟
جواب: ڊاڪٽر دائود پوٽو. (حوالو، ڪتاب. سر ڪاموڏ. ص. 141 ).
سوال: پهريون ڀيرو ٿانور ڀٽي ۽ سندس زال جي در بدريءَ وارو برساتي معيشت تي مبني داستان کي ڪنهن بحث هيٺ آندو هو؟
جواب: معمور يوسفاڻي، شاهه جي سر سارنگ ۾.
سوال: شاهاڻو شاهه، هن ڪتاب جا ٻه اکر ڪنهن ۽ ڪڏهن لکيا ؟
جواب: مهتاب اڪبر راشدي. 2 سيپٽمبر 1989ع.
سوال: 30 آڪٽوبر 1985ع ۾ محمد حسين ڪاشف، ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز طرفان ڪوٺايل سيمينار ۾ ڪهڙو مقالو پڙهيو هو؟
جواب: شاهه جي وقت ۾ سياسي ۽ ثقافتي حالات جو تجزيو.
سوال: شاهه سائين جي عقيدت ۾ سڀ کان طويل منقبت ڪهڙي شاعر لکي آهي؟
جواب: آخوند محمد بچل.
سوال: ”سخي شاهه عبداللطيف“ هن منقبت ۾ آخوند محمد بچل ڪيتريون مصراعون چيون آهن؟
جواب: ارڙهن مصراعون (ڪل نوي سٽون).
سوال: ڪهڙي شاعر جي بروهي توڙي بلوچي ڪلام ۾ لطيفي رنگ جي گهري ڇاپ نظر اچي ٿي؟
جواب: فقير تاج محمد تاجل (پيدائش 1833ع، ضلع ڪڇي).
سوال: سر ليلا چنيسر جو منظوم پنجابي ترجمو ڪنهن ۽ ڪڏهن ڪيو؟
جواب: نور ڪاشميري 1960ع ۾.
سوال: شاهه جي ڪلام جو پشتو زبان ۾ ترجمو ڪنهن ڪيو؟
جواب: ڊاڪٽر راج ولي خٽڪ .
سوال: سڪرنڊ هاءِ اسڪول ۾ ”لطيف ادبي مجلس ۽ لطيف ڊراماٽڪ ڪلب“ جهڙا ادارا ڪنهن ۽ ڪڏهن قائم ڪيا؟
جواب: عبدالرحمان ”عبد“ منگيو 1956ع ۾.
سوال: محترمه ايلسا قاضيءَ، شاهه سائين جي ڪلام مان ڪيترن بيتن جو منظوم انگريزي ترجمو ڪيو؟
جواب: 600 بيتن جو. (سنڌي ادبي بورڊ، ڇاپو 1965ع).
سوال: ڏيارام گدومل، شاهه سائينءَ جي ڪلام مان ڪيترن بيتن جو آسان انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪيو؟
جواب: 65 بيتن جو.
سوال: ڪتاب. شاهه لطيف گشيت، بلوچي ترجمو پهريون ڀيرو ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: 1983ع ۾ 60 صفحن تي مشتمل، بلوچي اڪيڊميءَ ڪوئيٽا ڇپايو.
سوال: گل خان نصير، شاهه سائينءَ جي ڪيترن بيتن جو منظوم بلوچي ترجمو ڪيو؟
جواب: 95 بيتن جو.
سوال: ڪتاب. لطيفي توار، ۾ شاهه سائينءَ جي سوانح ۽ ڪلام جي تعارف بابت ڪيترن صفحن تي مهاڳ لکيل آهي؟
جواب: 32 صفحن تي.
سوال: 2006ع ۾ سر ڪلياڻ ۽ يمن ڪلياڻ تي براهوي زبان ۾ ڪهڙو ڪتاب شايع ٿيو؟
جواب: ڪتاب. لطيفي توار، مترجم. جوهر بروهي، براهوي اڪيڊمي ڪوئيٽا.
سوال: ڀٽ ڌڻيءَ جي ڪهڙي فقير ڀٽ شاهه تي موجود رسمن ۽ تبرڪات جو ذڪر پنهنجي شاعريءَ ۾ ڪيو آهي؟
جواب: فقير قربان علي آزاد.
سوال: فقير قربان علي آزاد ڀٽ شاهه تي هلندڙ ڪيترين رسمن ۽ تبرڪات جو ذڪر پنهنجي شاعريءَ ۾ ڪيو آهي؟
جواب: 26 رسمن ۽ تبرڪات.
سوال: محمد هاشم سائل لاکي، شاهه سائينءَ جا ڪهڙا پنج رهنما اصول بيان ڪيا آهن؟
جواب: 1. خودشناسي. 2. خدا شناسي. 3. وطن پرستي. 4. انسان دوستي. 5. خدمت خلق.
سوال: 26 ۽ 27 جنوري 1998ع تي لطيف چيئر پاران لطيف ڪانفرنس منعقد ٿي، ان ڪانفرنس ۾ ڪهڙي شاعر چيو ته ”اسين لطيف کان پري ٿيندا پيا وڃون، پر لطيف اسان کان پري نه ٿيو آهي“ ؟
جواب: امداد حسينيءَ.
سوال: ملفوظات ”خزانة المعرفت“ ڪنهن جي تصنيف آهي؟
جواب: جناب صبغة الله شاهه راشدي جي.
سوال: ڪهڙو بزرگ شاهه لطيف جي بيت جي شرح ڪندي فرمائيندو هو ته، ترڪ الطمع، ترڪ المنع، ترڪ الجمع، ٽيئي نقطا فقيريءَ جا گڻ رهڻ گهرجن؟
جواب: پير محمد راشد روضي ڌڻي.
سوال: ڪهڙي انگريز ماڻهن جي واتان شاهه سائين جو نالو بيحد عقيدت وچان ٻڌو ته پوءِ شاهه جي راڳائي فقيرن کي گهرائي شاهه جو ڪلام ٻڌڻ شروع ڪيائين؟
جواب: ڪئپٽن اسٽئڪ .
سوال: ميجر هينري ايف. جي. گولڊ سمڊ کي شاهه سائينءَ جو ڪهڙو بيت تمام گهڻو پسند هو؟
جواب: اٺ ويري، اوٺار ويري، ويري ٿيڙم ڏير،
چوٿون ويري واءُ ٿيو، جنهن لٽيا، پنهون پير،
پنجون ويري سج ٿيو، جنهن الهي ڪئي اوير،
ڇهون ويري ڇپر ٿيو، جنهن سنوان ڪيا نه سير،
ستون ويري چنڊ ٿيو، کڙيو نه وڏيءَ وير،
واهيري جي وير، ڇلون ڪريان ڇپرين .
سوال: شاهه ڪريم کان ويندي لطف علي شاهه تائين ڪهڙي فارسي شاعر ٽي سؤ سٺ بيتن تي مدح نامو لکيو؟
جواب: صالح محمد بن محمد افضل، پهرين ربيع الثاني 1243هه ۾ لکي پورو ڪيائين.
سوال: جهمٽمل جو ڪتاب، شاهه جا بيت، ڇاپو پهريون ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: 1895ع ۾ هي ڪتاب مئٽرڪ جي نصاب تي رکيل هو.
سوال: ڪوڙيمل چندن مل کلناڻي جي ڪهڙي ڪتاب جي نظم واري حصي ۾ شاهه جي رسالي جا بيت ۽ ساميءَ جا سلوڪ ڏنل آهن؟
جواب: سنڌي ڇهون ڪتاب، ڇاپو 1896ع.
سوال: ڪڇي ادب جيڪو گهڻي ڀاڱي گجراتي ٻوليءَ ۾ شايع ٿيل آهي، تنهن ۾ شاهه سائينءَ کي ڪهڙي لقب سان سڏيو ويو آهي؟
جواب: ڪڇ جو سرتاج شاعر.
سوال: ڪهڙي ليکڪ 1911ع ۾ سهڻي ميهار جا دوها گجراتي زبان ۾ شايع ڪرايا هئا؟
جواب: شري جيو رام اجرامر گؤر.
سوال: ڪهڙي ليکڪ ڪتاب. سير سسئي گجراتي زبان ۾ شايع ڪرايو؟
جواب: مولوي اسماعيل.
سوال: شاهه سائين جي مختصر زندگي ۽ ڪلام تي مبني گجراتي زبان ۾ ڪتاب، ”ڪڇ ناسنتو ۽ ڪوئيو“ ڪنهن جو لکيل آهي؟
جواب: دليراءِ ڪاراڻي 1947ع.
سوال: گجراتي زبان ۾، ڪڇ ناسنتو 1958ع ۾ شايع ٿيو هن ڪتاب ۾ شاهه سائينءَ جو ذڪر ڪيل آهي ليکڪ جو نالو ٻڌايو؟
جواب: راڻا منگل سنگهه .
سوال: ڪرشنداس ماڻيڪ، ڪهڙي ڪتاب ۾ شاهه سائين جي ڪلام ۽ لوڪ ڪٿائن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: ڪتاب، سنڌي ني پريم ڪٿائون. ٻن ڀاڱن ۾. (ڇهن ڪهاڻين تي ناول لکيا ).
سوال: سنڌي ۽ گجراتي جي برک اديب جينت ريلواڻي پنهنجي ڪهڙي ڪتاب ۾ شاهه سائين جي لوڪ ڪٿائن جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: ڪتاب، سنڌو نو وهيتو نير 2003ع.
سوال: مشهور گجراتي اديب جينت ريلواڻي ڪهڙن پنجن ڪتابن ۾ شاهه سائين جو ذڪر ڪيو آهي؟
جواب: 1.شاهه لطيف (جيون چريتر) 2.سنڌو تارا وهتا پاڻي. 3.ڪڇ سنڌ ناسنتو. 4.رهسيه وادي صوفي سنتو. 5.ڪڇڙي سنڌو نير.
سوال: ٻني ڪڇ جا سگهڙ ماڻهو شاهه سائين جي ڪهڙن سرن مان هڪ ٻئي کي ڳجهارتون ڏيندا آهن؟
جواب: سر سسئي، مارئي، سهڻي ميهار، مومل راڻو، ليلا چنيسر ۽ سر سورٺ.
سوال: ٻنيءَ جا سگهڙ ڪهڙيون لوڪ ڪهاڻيون، قصا گوئي انداز ۾ بيان ڪندا آهن؟
جواب: اوڍو ڄام، هوٿل پري، سهجان پري، ڪارايل سمون، ڪپوري سنگهار، لاکو ڦلاڻي، راءِ دياس، ابڙو اڙٻنگ، راڻو مينڌرو، مومل، ستي مومل ۽ راڻو، ستي مارئي عمر ، ستي سهڻي ميهار ، ستي ليلا چنيسر وغيره.
سوال: انگريزيءَ ۾ ڪتاب. پيام لطيف، شاهه سائينءَ جي ڪائين ورسيءَ جي موقعي تي شايع ٿيو؟
جواب: 219هين ورسيءَ جي موقعي تي 11 اپريل 1971ع ۾.
سوال: مولانا گرامي صاحب ٺٽي شهر ۾ 22 مارچ 1964ع ۾ ڪوٺايل يوم لطيف جي موقعي تي ڪهڙي عنوان تحت تقرير ڪئي هئي؟
جواب: يوم لطيف ۽ ادب لطيف.
سوال: شاهه جو شيدائي ڏانوجي ڪڏهن فوت ٿيو؟
جواب: 1994ع ڌاري اٽڪل 80 ورهين ۾.
سوال: ڪتاب، شاهه جي ساڃاهه، شاهه سائينءَ جي ڪائين عرس مبارڪ جي موقعي تي شايع ٿيو؟
جواب: 266 هين عرس مبارڪ جي موقعي تي. (سهيڙيندڙ. حيدر بخش هڪڙو)
سوال: ڪتاب. ڪشف الابيات ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: 1995ع، شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر ڪراچي يونيورسٽي پاران.
سوال: ڪتاب، ڪشف الابيات جي سهيڙيندڙ جو نالو ٻڌايو؟
جواب: سهيڙيندڙ. ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجو، ترتيب ۽ تدوين، ڊاڪٽر در شهوار سيد.
سوال: ڪهڙي ڪتاب ۾ شاهه جي يارنهن رسالن جي الف بي وار ڏسڻي ڏني وئي آهي؟
جواب: ڪشف الابيات، ڇاپو پهريون 1995ع، ص: 400.
سوال: شاهه لطيف جي ڪلام جي مضمون وار شرح ۽ سمجهاڻيءَ سان بيتن تي مشتمل ڪتاب. شاهانا ڪلام، ڪنهن جو لکيل آهي؟
جواب: مولوي عبدالڪريم چشتيءَ جو. (بخاري پريس لکي در ، ڇاپو 1959ع)
سوال: ڪتاب. شاهانا ڪلام، ڪيترن بابن تي مشتمل آهي؟
جواب: ڇهن بابن تي.
سوال: محڪم اوقاف کاتي حيدرآباد پاران ڪتاب، تذڪره لطيف (سنڌي / اردو) شاهه سائينءَ جي ڪائين عرس مبارڪ جي موقعي تي شايع ٿيو؟
جواب: 259 هين عرس مبارڪ جي موقعي تي. (اپريل 2003ع)
سوال: ڪتاب، صراط الطابين . حالات ۽ ملفوظات، ڪنهن ترتيب ڏنو؟
جواب: حافظ محمد يونس ڀنڀري. هن ۾ حضرت سيد بقا محمد شاهه شهيد جو ذڪر آهي.
سوال: شاهه لطيف جو پيغام هر دؤر ۽ هر زماني لاءِ آهي، ان عنوان تحت ڀٽ شاهه ۾ 24 جولاءِ 1996ع ۾ افتتاحي تقرير ڪنهن ڪئي؟
جواب: محترمه بينظير ڀٽو صاحبه.
سوال: شاهه لطيف، سنڌ ۽ شهيد بينظير ڀٽو، ان عنوان تحت ڪنهن ۽ ڪڏهن تقرير ڪئي؟
جواب: بلاول ڀٽو زرداري، شاهه سائينءَ جي 274هين عرس مبارڪ جي موقعي تي 6 نومبر 2017ع ۾.
سوال: شاهه جي رسالي جا سر هن ڪتاب ۾ ڪيترا سر ڏنل آهن؟
جواب: 25 سر.
سوال: شاهه سائين جي ڪهڙي شيدائي هڪ وڏي تاريخدان ڊينئل بورسٽن جي ٽن ڪتابن جي تت سان لطيف جي پيغام کي ڀيٽيو آهي؟
جواب: ڊاڪٽر مٺل وقاصيءَ.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي شيدائيءَ سر سارنگ مان 590 لفظ چونڊ ڪري 18 صفحن تي انهن جي معنى لکي ؟
جواب: حافظ محمد بخش خاصخيلي.
سوال: سڀ کان پهرين ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ ڪهڙين ٻن شخصيتن تي تفصيلي مقالو لکيو؟
جواب: ميين شاهه عنات ۽ شاهه لطيف، 1952ع ۾.
سوال: ”شاهه لطيف جي اڻڇپيل ڪلام جو جائزو“ جي عنوان هيٺ ڀٽ شاهه ۾ سگا طرفان ڪرايل مذاڪري جي صدارتي تقرير ڪنهن ڪئي هئي؟
جواب: سيد غوث علي شاهه، 25 سيپٽمبر.
سوال: شاهه جي ڪلام جو مصور ايڊيشن ڪتاب ”نقوش لطيف“ ڪنهن جو لکيل آهي؟
جواب: گل محمد کتريءَ جو.
سوال: گل محمد کتريءَ جي ولادت ڪڏهن ٿي؟
جواب: 1921ع ٺٽو.
سوال: ڪتاب ”نقوش لطيف“ ۾ شاهه جي شاعريءَ کي مصوري شڪل ڏئي، مترجم ڪيترين ٻولين ۾ ترجمو ڪيو هو؟
جواب: ستن ٻولين ۾.
سوال: شاهه جي چونڊ بيتن تي مشتمل ڪتاب ”نقوش لطيف“ ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: ان ڪتاب کي هڪ با اثر آفيسر غائب ڪيو.
سوال: ڪتاب ”شاهه ڀٽائي جا بيت“ ڪهڙي مصور لکيو؟
جواب: گل محمد کتريءَ.
سوال: شاهه جي ڪجهه بيتن تي ڪتاب ”شاهه ڀٽائي جا بيت“ ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: 1972ع ۾ گل محمد آرٽ اسٽوڊيو ڪراچي مان.
سوال: ڪتاب ”شاهه ڀٽائي مصور ايڊيشن“ چونڊ سنڌي بيتن جو اردو ۽ انگريزي ترجمو اسيڪچن سان ڪنهن ڏنو؟
جواب: گل محمد کتريءَ. (وفات 20 مارچ 1979ع.)
سوال: ڪتاب ”شاهه جا بيت“ جي مصوري ڪنهن ڪئي؟
جواب: علي اڪبر منگي ۽ سهيڙيندڙ ، رشيد ڀٽيءَ.
سوال: سڀ کان پهريائين ڪهڙي ڪتاب جي هر صفحي تي شاهه جي شعر جي مناسبت سان تصوير ٺاهي وئي آهي؟
جواب: ڪتاب ”شاهه جا بيت“
سوال: ڪتاب، شاهه جا بيت، هن ڪتاب ۾ ڪيترين تصويرن سان شاهه جي بيتن جي مصوري ڪيل آهي؟
جواب: 34 تصويرن سان بيتن جي مصوري علي اڪبر سومري ڪئي ۽ سهيڙيندڙ رشيد ڀٽي
سوال: اردو ۽ انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪيل ڪتاب (Verses of Shah) شاهه جا بيت ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: ڇاپو پهريون 1965ع ۾ آرٽ پبليڪيشن سکر مان.
سوال: ڪهڙي مصور ڀٽائيءَ جي بيتن جي سمجهاڻي رنگين تصويرن ذريعي ڪتابي صورت ۾ ڇپرائي؟
جواب: علي اڪبر سومرو.
سوال: انگريزي جرنل ”شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جا بيت“ هن جرنل جو ٻيو ڇاپو ڪڏهن ۽ ڪٿان شايع ٿيو؟
جواب: 1996ع ۾. شاهه لطيف آرٽ گئلري، 18. سي. سچل آباد، سٽيزن ڪالوني حيدرآباد مان.
سوال: ڪتاب ” Illustrated works of Shah Abdul Latef Bhitai “ نالي سان ڪهڙي مصور شاهه جي بيتن کي چار رنگ ڏئي، سنڌي ۽ انگريزي ترجمو ڪري شايع ڪرايو؟
جواب: علي اڪبر سومري (82 تصويرون ڏئي 1996ع ۾ شايع ڪرايو.)
سوال: Verses of Shah Abdul Latif Bhitai هن جرنل کي ڪنهن مصوري خاڪو ڏئي ڇپائي پڌرو ڪيو؟
جواب: علي اڪبر سومري. ( مهاڳ قلندر شاهه لڪياريءَ لکيو ).
سوال: سنڌ جي ڪهڙن مصورن شاهه جي ڪلام تي چترڪاري ڪئي آهي؟
جواب: علي اڪبر منگي، علي اڪبر سومرو، گل محمد کتري ۽ عطا محمد چانهيو ۽ (ميانداد سيلاني جو فقط تصويري ميوزيم.)
سوال: شاهه سائينءَ جو مصور، علي اڪبر ولد محمد موسيٰ سومرو ڪڏهن ۽ ڪٿي ڄائو؟
جواب: 17 جنوري 1935ع ۾ ڳوٺ باگڙجي.
سوال: ڪتاب ”شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جا بيت“ مصوري خاڪو ڏئي ڪنهن شايع ڪرايو؟
جواب: علي اڪبر سومري.
سوال: اردو ڪتاب ”دي بستان ڀٽائي ڪي نو رتن“ ڪنهن جي تصنيف آهي؟
جواب: مسلم شميم. ڪراچي يونيورسٽيءَ مان ڇاپو 2018ع.
سوال: بنگلاديش جي انقلابي اڳواڻ شيخ مجيب الرحمان کي جڏهن لطيف جي بيتن جو ترجمو ڪري ٻڌايو ويو ته ان ڇا چيو؟
جواب: هن گوڏن تي هٿ هڻي چيو ته ”جنهن قوم وٽ لطيف جهڙو آزادي پسند قومي شاعر هجي اها اڃان تائين ستل ڇو آهي ۽ غلاميءَ جي چڪيءَ ۾اڃان تائين ڇو پيڙجي رهي آهي“
سوال: سنڌ جي عظمت جون، مون آڏو ٽي شيون رهيون آهن، 1. موهن جو دڙو. 2. دودي چنيسر جو داستان. 3. لطيف. اهي لفظ ڪنهن ۽ ڪٿي چيا هئا؟
جواب: محمد ابراهيم جويي 19 مارچ 1976ع ۾ سنڌي ادبي سنگت سڪرنڊ پاران ملهايل شام ۾.
سوال: هي لفظ ڪنهن چيا ته، ”حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي سموري شاعري عشق رسول سان ڀرپور آهي ۽ نعت شريف جو هڪ وڏو مجموعو آهي“؟
جواب: ريڊيو پاڪستان راولپنڊي جي ڊائريڪٽر فاطمھ زهره.
سوال: شاهه سائين جي فڪر کي سمجھڻ لاءِ پهريون ڀيرو ڪلاس، ڪنهن ۽ ڪڏهن هلائڻ شروع ڪيا؟
جواب: لالچند امر ڏنو مل، 20 آگسٽ 1923ع ۾.
سوال: ڪهڙي سال هڪ جرمن جوڙو ڀٽ شاهه تي ڪيترا ئي سال رهيو؟
جواب: 1980ع واري ڏهاڪي ۾.
سوال: ڪهڙي شخص کي ڀٽ شاهه تي رهندي ماڻهو کيس ” جرمنيءَ جو فقير “ سڏيندا هئا؟
جواب: جرمنيءَ جو عيسائي. ڀٽ شاهه تي رهڻ کان پوءِ مسلمان ٿيو ته نالو فصيح الدين رکيائين.
سوال: ڪهڙي شاعر 5 جولاءِ 1961ع ۾ پاڪ، جرمن فورم جي اهتمام سان ڪراچيءَ ۾ شاهه جو بيت ” وڄون وسڻ آئيون، چوڏس ٿي چوڌار “ ترنم سان پڙهيو هو؟
جواب: شاهنواز عارف المولى.
سوال: ڪهڙو عقيدتمند جڏهن به لطيف جي درگاهه تي ايندو هو ته، درگاهه کان 3 ميل پري سواريءَ تان لهي پيرين اگهاڙي پنڌ ايندو هو؟
جواب: ڄام ڪانڀو خان.
سوال: شاهه سائينءَ جو ڪهڙو عقيدتمند لطيف جي عرس جي موقعي تي ڏوڪڙن جا اُٺ ڀرائي ايندو هو ۽ ملاکڙي ۾ پئسا پاڻيءَ وانگر وهائيندو هو؟
جواب: ڄام ڪانڀو خان.
سوال: شاهه سائينءَ جو ڪهڙو عقيدتمند لطيف سائينءَ جي عرس مبارڪ کان 2 ڏينهن اڳ ڀٽ تي زائرين لاءِ لنگر هلائيندو هو؟
جواب: ڄام ڪانڀو خان.
سوال: ڪهڙي ليکڪ تحقيق ڪري شاهه سائينءَ جي ڪلام مان ” س “ لفظ سان شروع ٿيندڙ 110 سٽون لکيون؟
جواب: محمد اياز قريشي.
سوال: ڪهڙي محقق جي تحقيق مطابق 2180 بيت ۽ 140 وايون شاهه سائينءَ جو پنهنجو ڪلام ناهي؟
جواب: ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ.
سوال: ڪهڙي شاعر جي گنج شريف ۽ شاهه سائينءَ جي گنج شريف ۾ هڪجهڙائي آهي؟
جواب: شاعر محمد نوشه گنج بخش قادري جي اردو ۽ پنجابي ڪلام گنج شريف ۾.
سوال: سسئيءَ جي پيرن وارو پٿر ڪهڙي شخص وٽ موجود آهي؟
جواب: منظور علي خاصخيليءَ وٽ.
سوال: سڀ کان پهريائين شاهه سائينءَ جي واين تي ڊڪشنري ڪنهن تيار ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر محمد اسماعيل شيخ.
سوال: ”موجوده دور جا مونجهارا ۽ شاهه لطيف“ موضوع تي ڪنهن ۽ ڪٿي ليڪچر ڏنو؟
جواب: نامياري اسڪالر احمد سليم، 1 نومبر 2016ع تي ڪراچيءَ ۾.
سوال: محترمه بينظير ڀٽو صاحبه، شهادت کان ڪيترا ڏينهن اڳ، حضرت قلندر لعل ۽ شاهه لطيف جي درگاهه تي حاضري ڀري هئي؟
جواب: 8 ڏينهن اڳ.
سوال: جنوري 1983ع تي حيدرآباد ۾ ڪهڙي شخصيت جي رهائشگاهه تي، شاهه جي راڳ بابت مجلس لطيفي جي نالي سان محفل ٿي هئي؟
جواب: مير علي شاهه .
سوال: ڪتاب. شاهه جا بيت، ڇاپو 1895ع، هن ڪتاب ۾ ڪهڙي صفحي کان ڪيستائين لفظن جي معنى ۽ تشريح ڏنل آهي؟
جواب: 49 صفحي کان 141 تائين.
سوال: 1895ع ۾ شاهه جي بيتن تي مبني ڪهڙو ڪتاب مئٽرڪ جي نصاب تي رکيل هو؟
جواب: ڪتاب. شاهه جا بيت. مرتب. جهمٽمل نارومل وسناڻي.
سوال: ڪتاب. جانب جو جمال، محڪمه اطلاعات سنڌ طرفان ڪهڙي تاريخ ۽ سال ۾ شايع ٿيو؟
جواب: 26 فيبروري 1975ع ۾.
سوال: ”شاهه لطيف جي شاعريءَ ۾ لوڪ ادب“ان موضوع تي ڪهڙي محقق 2011ع ۾ پي.ايڇ.ڊي. ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر رخمان گل پالاري ڪراچي يونيورسٽيءَ مان.
سوال: ڪهڙي ليکڪه پنهنجي ٿيسز ۾ شاهه جي شاعريءَ کي چئن ڀاڱن ۾ ورهايو آهي؟
جواب: ڊاڪٽر شڪنتلا سيواڻي. (ٿيسز. شاهه جي جمالياتي شاعريءَ جو تحقيقي جائزو ).
سوال: مرزا قليچ بيگ جو انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتاب. لائيف آف شاهه عبداللطيف ڀٽائي. ڪيترن بابن تي مشتمل آهي؟
جواب: نون بابن تي مشتمل آهي.
سوال: ڪهڙي ليکڪ پنهنجي ڪتاب ۾ لکيو ته، شاهه سائينءَ پنهنجي زندگيءَ جا آخري اٺ سال صوفيانه ڍنگ ۾ گذاريا؟
جواب: مرزا قليچ بيگ.
سوال: انگريزي ۾ لکيل ڪتاب. هسٽري آف سنڌي لٽريچر، هن ڪتاب ۾ شاهه سائينءَ جو ذڪر ڪيترن بابن ۾ ڪيل آهي؟
جواب: ٽن بابن ۾. (مترجم. ايل. ايڇ. اجواڻي ).
سوال: اردو ڪتاب. شاهه عبداللطيف حيات اور شاعري، ڪنهن جو لکيل آهي ۽ ڪيترن مضمونن تي مشتمل آهي؟
جواب: ليکڪ. اختر انصاري اڪبر آبادي، هن ڪتاب ۾ ڪل 16 مضمون آهن.
سوال: مولانا در محمد ڪانڌيلويءَ، شاهه سائينءَ جي ڪيترن بيتن جي شرح، قرآن، حديث ۽ تصوف جي روشني ۾ ڪتاب. خزانة العارفين ۾ لکي؟
جواب: 50 بيتن جي شرح.
سوال: ڪهڙي مشهور ليکڪ، شاهه جي رسالي مان مختلف سرن مان اٽڪل 153 بيتن جو منظوم انگريزي ترجمو ڪيو؟
جواب: جي. الانا.
سوال: 1930ع ڌاري ڪهڙي نامور چترڪار شاهه سائينءَ جا ٻه عاليشان چتر ٺاهيا هئا؟
جواب: ڪرشنا شامرائو ڪلڪرني. اهي چتر هفتيوار السٽريٽيڊ آف انڊيا، ۾ ڇپيا هئا.
سوال: ڪلاچي (تحقيقي جرنل) ڊسمبر 2020ع واري شماري ۾ شاهه سائينءَ جي ڪلام بابت ڪهڙا مضمون مقالا شايع ٿيل آهن؟
جواب: 1. شاهه جي سر ڪاموڏ ۾ آيل اصطلاح، ڊاڪٽر رياضت ٻرڙو. 2. سر سهڻي ۾ مزاحمت ۽ روشن خياليءَ جو شعور، ڊاڪٽر رشد الله مخمور بخاري. 3. شاهه لطيف جي سر سامونڊيءَ ۾ ساڪن ۽ متحرڪ عڪسن جو اڀياس، لطف الله سيال. 4. شاهه جي ڪلام ۾ ڏک جون ڪيفيتون، قربان علي شر.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي شيدائيءَ جو رايو آهي ته سر شينهن ڪيڏاري جا سمورا بيت سورهيه بادشاهه لاءِ چيل آهن؟
جواب: عبدالحفيظ قريشيءَ جو.
سوال: شاهه سائينءَ بابت هي لفظ ڪنهن چيا هئا: مون کي خبر ئي نه ٿي پوي ته لطيف سنڌ آهي، يا سنڌ لطيف آهي؟
جواب: رابندر ناٿ ٽئگور.
سوال: سنڌ جا گاهه ۽ چارا، هن ڪتاب ۾ شاهه سائينءَ جا ڪيترا بيت ڏنل آهن؟
جواب: 30 بيت.
سوال: شاهه سائينءَ جي 300 ساله جشن ولادت جي موقعي تي ڪهڙا چار ڪتاب شايع ٿيا؟
جواب: 1. شاهاڻو شاهه، مصنف، لالچند امر ڏنو مل. 2. سر ڏهر ، مرتب، ڊاڪٽر نواز علي شوق. 3. ڪنڌيءَ ڪونئر ٽڙن، مصنف، محمد حسين ڪاشف. 4. شاهه جو رسالو (ٽن سرن مان چونڊ بيت) مرتب، ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ.
سوال: ڪنڌيءَ ڪونئر ٽڙن، هن ڪتاب جو مهاڳ ڪنهن ۽ ڪهڙي تاريخ ۽ سال ۾ لکيو؟
جواب: حميد سنڌي، 5 جنوري 1990ع.
سوال: ڪهڙي شاهه جي شيدائيءَ، شاهه جو رسالو ترجمو ڪري ان جي پهرين ڪاپي شاهه سائينءَ جي سيرانديءَ کان نظر ڪئي هئي؟
جواب: فقير عبدالغفور الستي.
سوال: شاهه سائينءَ جو ڪهڙو شيدائي هر سال 6 آگسٽ تي ڀٽ شاهه وڃي امن مارچ ڪندو هو؟
جواب: فقير عبدالغفور الستي.
سوال: 31 ڊسمبر 1986ع ۾ ڀٽ شاهه جي سر زمين تي امن مارچ ڪري (امن پوکيو) جي نالي سان تنظيم جو بنياد ڪنهن رکيو؟
جواب: عبدالغفور ميمڻ ۽ بئريسٽر مظهر ايس قاضيءَ .
سوال: فقير عبدالغفور الستي، ميان نواز شريف کي پنهنجو ترجمو ڪيل شاهه جو رسالو ڪهڙي عيسوي تاريخ ۽ سال ۾ پيش ڪيو؟
جواب: 25 ڊسمبر 1991ع تي.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي شيدائيءَ ڊاڪٽر ارنيسٽ ٽرمپ جي 100 ساله ورسيءَ جي مناسبت سان شاهه جو رسالو ڇپرايو هو؟
جواب: عبدالغفور الستيءَ .
سوال: 31 مارچ 1985ع ۾ ”شاهه ۽ نوجوان“ جي موضوع تي صدارتي تقرير ڪنهن ڪئي هئي؟
جواب: محمد ابراهيم جويي.
سوال: سنڌ جي شيدائي ۽ شاهه عبداللطيف جي شيدائي ـ اهو جملو پنهنجي ڪتاب ۾ ڪنهن لکيو آهي؟
جواب: ايني ميري شمل 23 مارچ 1980ع اسلام آباد.
سوال: بيگم ايلسا قاضي جي وفات ڪهڙي رات ٿي ۽ هجري، عيسوي تاريخ ۽ سال ٻڌايو؟
جواب: آچر جي رات اڍائي بجي 17 صفر 1387هه/ 28 مئي 1967ع تي.
سوال: ڪهڙي بزرگ صدارتي تقرير ڪندي چيو ته: ڀٽائيءَ کي اڄ تائين ڪير به پروڙي نه سگهيو آهي، هر ڪو پنهنجي مڪتبِ فڪر ڏانهن پيو ڇڪيس؟
جواب: سيد نثار حسين شاهه، ريڊيو پاڪستان ڀٽ شاهه جي پهرين سالگره جي موقعي تي.
سوال: ريڊيو پاڪستان ڪراچي تان عنوان ”شاهه جي بيت جي شرح“ نشر ڪيا ويا، اهي مضمون ڪهڙي ڪتاب ۾ ڏنا ويا آهن؟
جواب: ڪتاب. آيتون آهين، ڇاپو پهريون جنوري 1979ع.
سوال: سائين جي. ايم. سيد هي لفظ ڪنهن کي چيا هئا ”ابا تون شاهه لطيف جو شارح آهين. تو اسان جي سنڌ ديس جي تصوف کي جڳ ۾ مشهور ڪيو آهي. توسان ته اسين ڳر لڳي ڳالهيون ڪنداسين“ ؟
جواب: موتي لال جوتواڻي کي دهلي جي ڪنشڪ هوٽل ۾. (حوالو، ڪلاچي ڊسمبر 2004ع).
سوال: شاهه سائين جي ڪلام جي سنڌ ۾ پهريون ڀيرو سائنسي بنياد تي ڇنڊ ڇاڻ وارو ڪم ڪهڙي نامياري عالم محقق ڪيو؟
جواب: ڊاڪٽر هوتچند مولچند گربخشاڻي.
سوال: سگا ڪراچي طرفان 1980ع تائين شاهه سائين جي ڪلام ۽ فڪر کي عام ڪرڻ لاءِ ڪهڙا ڪتاب شايع ٿيا؟
جواب: لطيفي لات، ڇاپو پهريون 1. مئي 1978ع. پوئٽ آف آل ٽائيم (انگريزي ۾) ڇاپو پهريون 1978ع. جر ٿر تک تنوار، ڇاپو پهريون 1979ع. Flame and Flute (مقالا ۽ تقريرون) 1980ع.
سوال: رسالو. شاهه عبداللطيف (اردو حصه اول) مترجم. ايم. اي. عالماڻي. هن رسالي ۾ ڪيترن سرن جو نثري اردو ترجمو ڏنل آهي؟
جواب: ڏهه سرن جو (ڇاپو پهريون 1991ع ).
سوال: ڪتاب ”بياد عظيم صوفي شاعر حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي“ ڪنهن جو لکيل آهي؟
جواب: غلام مصطفى دادوي.
سوال: ايم. فل لاءِ پيش ڪيل ڪهڙي ٿيسز ڪمپيوٽر تي ڇپيل آهي؟
جواب: شاهه عبداللطيف جي ڇپيل رسالن جو تنقيدي جائزو 1994ع ۾ لکي وئي.
سوال: ”شاهه عبداللطيف جي ڇپيل رسالن جو تنقيدي جائزو“ اها ٿيسز ڪراچي يونيورسٽيءَ جي سنڌي شعبي ۾ ايم. فل لاءِ ڪنهن پيش ڪئي؟
جواب: مسز خورشيد عباسي (رهبر. ڊاڪٽر نواز علي شوق ).
سوال: ”شاهه عبداللطيف جي ڇپيل رسالن جو تنقيدي جائزو“ هي ٿيسز ڪيترن بابن تي مشتمل آهي؟
جواب: پنجن بابن تي.
سوال: ڪهڙي شاهه سائينءَ جي شيدائيءَ، هڪ سيمينار ۾ چيو ته، ڀٽائي ٻارنهن ٻوليون ڄاڻندڙ هو؟
جواب: انور پيرزادي. (رخمان گل پالاريءَ جي تحقيق مطابق، براهوي زبان سميت تيرنهن)
سوال: روزانه امروز لاهور 27 جون 1964ع واري پرچي ۾ پير حسام الدين راشديءَ جو شاهه سائينءَ بابت ڪهڙو اردو مضمون شايع ٿيو؟
جواب: واديءَ مهران ڪا الهامي شاعر شاهه عبداللطيف ڀٽائي.
سوال: جمع 2 آڪٽوبر 2020ع بمطابق 14 صفر 1442هه تي ڪاوش اخبار ۾ شاهه سائين جي ڪلام ۽ فڪر تي ڪهڙا ڪالم ۽ مضمون شايع ٿيا؟
جواب: شاهه لطيف ۽ سنڌ، مدد علي سنڌي. شاهه لطيف جي شاعريءَ ۾ انساني فطرت جي عڪاسي، ڊاڪٽر مخمور بخاري. تون هڪ ڀيرو ڀٽ تي ڀيرو ڀڃي ته ڏس، مولائي ملاح. بر سيلو پاسي ڀٽ ! الطاف اثيم. شاهه عبداللطيف جي شاعري ۽ فڪر تي هڪ مختصر نظر، نويد ناز اڄڻ.
سوال: شاهه سائينءَ جي 277 هين عرس مبارڪ جي موقعي تي ثقافت کاتي پاران ايڇ. ٽي. سورلي هال ۾ ڪيترن ڪتابن جي مهورت ڪئي وئي؟
جواب: ڇهن ڪتابن جي.
سوال: ڪراچي جي هڪ اسپتال ۾ ڪهڙو بزرگ زندگيءَ جي آخري ڏهاڙن ۾ فرمائڻ لڳو ته، ڪو اهڙو ماڻهو وٺي اچو جيڪو مون کي شاهه ڀٽائيءَ جو ڪلام ٻڌائي؟
جواب: مولانا عبيدالله سنڌي. کيس ڳوٺ پير جھنڊه جي لڳ ڪنڊياري جي جمالي فقير سر يمن ڪلياڻ ڳائي ٻڌايو.
سوال: مٺي شهر جي ڪهڙي بزرگ جي شاعري تقريبن شاهه سائين جي سڀني سرن ۾ چيل آهي؟
جواب: سچار فقير ، وفات 16 اپريل 1975ع.
سوال: سنڌ جي ڪهڙن ٻن مشهور ليکڪن شاهه جي بيتن مان سٽون چونڊي پنهنجن ڪتابن تي نالا رکيا آهن؟
جواب: شيخ اياز ۽ الطاف شيخ.
سوال: بيگم زينت عبدالله چنه فجر جي نماز بعد شاهه سائينءَ جا مناجاتي بيت پڙهڻ جي شروعات ڪهڙي بيت سان ڪندي هئي؟
جواب: تڪيا سڀ تڪيام، توريءَ تڪيو ناهه ڪو،
هيڏي هوڏي هٿڙا ناحق پئي هنيام،
ڍولي ڍڪ ڍڪيام، تڏهن اڊو ناهه اگهاڙ جو.
سوال: بيگم زينت عبدالله جي تربت تي شاهه سائينءَ جو ڪهڙو بيت لکيل آهي؟
جواب: اڄ نه پسان سي آتڻ ڪتيم جن سين،
هاڻي تن کي ڪنڌيءَ ڪاڪ نهاريان.
وصال. 12 جولاءِ 1974ع.
سوال: ڪهڙي محقق جي تحقيق مطابق سر ڪيڏاري ۾ اٽڪل 11 بيت سر بلاول جا شامل آهن؟
جواب: مينهون سوز بلوچ.
سوال: ڪهڙي ليکڪ 126 بيتن ۽ ٻن واين مان لفظ چونڊي، عربي فارسي، هندي ۽ سنڌي لغتن ۽ قاموسن مان لفظن جا بنياد / ڌاتو وٺي معنائون اخذ ڪيون آهن؟
جواب: مينهون خان سوز بلوچ.
سوال: ڪهڙي دانشور، هومر، ورجل، گوئٽي، شيلي، ملٽن، ورڊس ورٿ ۽ شيڪسپيئر جا مسودا سامهون رکي شاهه سائينءَ کي دنيا جو عظيم شاعر تسليم ڪندي پرک لاءِ چار ماڻ ۽ ماپا مقرر ڪيا هئا؟
جواب: جرمني جي دانشور ڪارلائل.
سوال: حيدر علي لغاري جو لطيف شناسي تي ڪهڙو مضمون سماهي مهراڻ جنوري مارچ 1996ع ۾ شايع ٿيو؟
جواب: لطيف جي ڪلام ۾ وجود جو خلا.
سوال: لطيف جي ڪلام ۾ وجود جو خلا. هن ڪتاب ۾ شاهه سائينءَ جي فن ۽ فڪر بابت ڪيترا مضمون ۽ مقالا ڏنل آهن؟
جواب: ڇهه .
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي شارح، شاهه سائينءَ جي 16 بيتن جي تشريح ڪري 16 ڏينهن ۾ ڪمپوز ڪرائي ڪتاب شايع ڪرايو؟
جواب: محمد حضور بخش صديقي مجددي.
سوال: ”ڪلام لطيف مير ، شرح حضور فقير“ (عمدة الکتاب في شرح کلام اللطيف الجناب) هن ڪتاب ۾ شاهه سائينءَ جي ڪيترن بيتن جي اردو ۾ شرح ڪئي وئي آهي؟
جواب: چونڊ 16 بيتن جي.
سوال: اي. بي. صدا لاشاري، شاهه جي رسالي جي ڪيترن ۽ ڪهڙن سرن جو منتخب بلوچي ترجمو ڪيو؟
جواب: ٽن سرن. سر ڪلياڻ، سر يمن ڪلياڻ ۽ سر سريراڳ جو.
سوال: فقير امداد علي سرائي کي شاهه سائين جو شجرو انجيار ضلع ڀڄ مان ڪنهن کان مليو؟
جواب: سيد محمد شاهه نابين کان.
سوال: ڀڄ ضلع جي انجيار لڳ ڳوٺ ڍوري ۾ شاهه سائين جي ڪهڙي معتقد مريد، شاهه لطيف جو شجرو قلمبند ڪري پنهنجي پونئرن جي حوالي ڪيو؟
جواب: سيد عبدالنبي شاهه.
سوال: مير حسن علي خان ٽالپر پنهنجي ڪهڙي مثنوي ۾ سنڌ جي فقط ٻن شاعرن سيد ثابت علي شاهه ۽ شاهه عبداللطيف جي تعريف ڪئي آهي؟
جواب: مثنوي حمله حيدري. ٻن جلدن ۾ (1318 هه ۾ لکيائين ).
سوال: ”شاهه لطيف جي فڪر ۽ فهم“ تي ڪنهن پي.ايڇ.ڊي ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر عبدالغفار سومري.
سوال: ڪهڙي ليکڪ ڪتاب. جي ٻئي ڀاڱي ۾ شاهه جي رسالي جي 1500 کان وڌيڪ ڏکين لفظن ۽ فقرن جي معنى انگريزي ٻولي ۾ ڏني؟
جواب: ليلا رام وطڻمل لالواڻي.
سوال: شاهه جي رسالي جي صرف ٽن سرن جي ”شاهه جي پهرين سنڌي لغت“ ڪنهن لکي؟
جواب: ڀيرومل مهرچند آڏواڻي.
سوال: سڀ کان پهريائين شاهه لطيف جي رسالي جي پهرين مڪمل سنڌي لغت ڪنهن لکي؟
جواب: مرزا قليچ بيگ.
سوال: سڀ کان پهريائين شاهه جي رسالي جي سنڌي انگريزي لغت ڪنهن لکي؟
جواب: ليلا رام وطڻمل لالواڻي.
سوال: شاهه جي رسالي جي پهرين پاڪيٽ سائيز سنڌي لغت ڪڏهن شايع ٿي؟
جواب: آگسٽ 2000ع . مرتب غلام مصطفى مشتاق ميمڻ.
سوال: ڪهڙي ليکڪ 1952ع ڌاري شاهه جي رسالي جي ”اشتقاقي لغات لطيف“ جوڙڻ جو ڪم شروع ڪيو هو؟
جواب: ڊاڪٽر عبدالڪريم سنديلي.
سوال: ادبي ۽ سماجي ماهوار اخبار ”ڀٽائي“ ڪنهن ۽ ڪٿان جاري ڪئي هئي؟
جواب: ذوالفقار علي هيسباڻي. ميهڙ مان 1986ع کان.
سوال: سيد منظور نقوي، شاهه جي ڪلام تي ڪهڙو ڪتاب لکيو؟
جواب: شاهه لطيف جو راڳ.
سوال: ڪهڙي مشهور شاعر شاهه سائين جي ڪلام جي محاورن تي چئن جلدن ۾ ڪتاب جڙاءُ لکيو؟
جواب: سيد منظور نقوي.
سوال: ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جي تحقيق مطابق شاهه جي رسالي ۾ ڪيترن شاعرن جو ڪلام شامل ٿيل آهي؟
جواب: 70 شاعرن جو.
سوال: ڪهڙي محقق، موسيقي ۽ شاهه لطيف عنوان تي 85 سالن جي عمر ۾ پي. ايڇ. ڊي. ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر چندر پرمانند ٺڪر. يونيورسٽي آف ممبئي انڊيا 2016ع.
سوال: راڳ جي هڪ محفل ۾ استاد منظور علي خان، شاهه سائينءَ جو ڪهڙو بيت شيخ مجيب الرحمان جي نانءُ ڪيو هو؟
جواب: واجهائي وطن کي، آءُ جي هِتِ مياسِ،
گور منهنجي سومرا ! ڪج پنوهارن پاس!
ڏجِ ڏاڏاڻي ڏيهه جي، منجهان ولڙين واس،
ميائي جياس، جي وڃي مڙه ملير ڏي.
سوال: واجهائي وطن کي آءُ جي هت مياس، هن بيت جو ترجمو شيخ مجيب الرحمان کي ڪنهن ٻڌايو؟
جواب: جي. ايم. سيد.
سوال: شيخ مجيب الرحمان وطن پرستيءَ واري بيت جو مفهوم سمجهي جذبات ۾ اٿي بيهي تاڙيو وڄائڻ کان پوءِ سائين جي. ايم. سيد. سان مخاطب ٿي شاهه سائينءَ جي شان ۾ ڪهڙا جملا چيائين؟
جواب: شاهه صاحب ! جڏهن سنڌ ۾ اهڙي شاعري موجود آهي ته پوءِ هن سرزمين جي مردن (مئلن) ۾ نئين زندگي ڇو نه ٿي پيدا ٿئي؟ سياسي قبرستان ڇو نه ٿو نعرن ۽ للڪارن سان گونججي؟
سوال: سڀ کان پهرين ڪهڙي ليکڪ الف. بي. وار چونڊ پهاڪا ۽ چوڻيون لکيون؟
جواب: ڪريم بخش خالد.
سوال: شاهه سائين جو اڻ ڇپيل ڪلام هٿ ڪرڻ لاءِ ڪهڙن ٽن شخصن رڻ ڪڇ انڊيا جو سفر ڪيو؟
جواب: فقير امداد علي سرائي، فقير محمد رمضان جت ولد حاجي احمد جت ۽ حاجي خميسو خان چانڊيو.
سوال: فقير امداد علي سرائي، محمد رمضان جت ۽ حاجي خميسو خان چانڊيو ڪهڙي اسلامي تاريخ ۽ هجري سال ۾ شاهه جو ڪلام هٿ ڪرڻ لاءِ انڊيا جو سفر ڪيو هو؟
جواب: جمعو 4 ذوالحج 1399هه / 26 آڪٽوبر 1979ع ۾ سامونڊي جهاز الولا ۾ روانا ٿيا هئا.
سوال: ”ڀٽائي ڪِي شاعري ۾ تهذيبي عڪس“ عنوان تي بلديه عظمى جي تعاون سان ڪراچي ۾ تهذيبي عالمي جشن ڪهڙي تاريخ ۽ سال ۾ منعقد ٿيو؟
جواب: جمع 18 فيبروري 2022ع تي ياور رضا ياور جي ميزباني ۾.
سوال: سنڌي شعبي وفاقي اردو يونيورسٽي عبدالحق ڪئمپس ڪراچي پاران سنڌي ثقافت جي ڏهاڙي جي موقعي تي اڱارو 6 سيپٽيمبر 2022ع ۾ ڪهڙي موضوع تي سيمينار ۽ راڳ جي محفل منعقد ڪرائي؟
جواب: سنڌي ثقافت ۽ شاهه لطيف عنوان تي.
سوال: ظفر ڪاظميءَ جي فن جي پهرين نمائش ڀٽ شاهه ۾ ڪهڙي سال ٿي؟
جواب: 1958ع ۾.
سوال: 1958ع ۾ ڀٽ شاهه ۾ ڪنهن جي ڪوششن سان ظفر ڪاظميءَ جي ٺاهيل تصويرن جي نمائش ٿي؟
جواب: بيگم زينت عبدالله چنه جي ڪوششن سان.
سوال: صدر پاڪستان سڪندر مرزا ۽ ناهيد بيگم ڪهڙي تاريخ ۽ سال ۾ ڀٽ شاهه ۾ ظفر ڪاظميءَ جي تصويري نمائش جو افتتاح ڪيو؟
جواب: 30 آگسٽ 1958ع ۾. (206 هين عرس مبارڪ جي موقعي تي)
سوال: شاهه لطيف جي شاعريءَ ۾ ڪليدي ڪردار جي موضوع تي 4 نومبر 2022ع ۾ ٽنڊي محمد خان ۾ ليڪچر ڪنهن ڏنو؟
جواب: رفيق آس لغاري.
سوال: شاهه سائين جي رسالي ۽ سوانح بابت جامع تحقيقي رٿا جو ڇهون ڪتاب ڪهڙي اداري ۽ ڪهڙي هجري سال ۾ شايع ڪيو؟
جواب: ڪتاب. شاهه جي رسالي جي ترتيب، شاهه عبداللطيف ڀٽ شاهه ثقافتي مرڪز، ڀٽ شاهه حيدرآباد 1394هه ۾.
سوال: پشتو زبان ۾ شاهه سائين جي قصن جو ترجمو ڪنهن ڪيو؟
جواب: سيد محمد حسن آغا.
سوال: پشتو زبان ۾ ڪتاب. سيندي اولسي کيسي، ڪهڙي اداري پاران ۽ ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: پشتو ادبي غور حنک کويته. 2011ع صفحا. 55.
سوال: ڪتاب. سيندي اولسي کيسي، هن ڪتاب ۾ شاهه سائين جي ڪهڙن قصن جو پشتو زبان ۾ ترجمو ڪيل آهي؟
جواب: سورٺ راءِ ڏياچ، نوري ڄام تماچي، سسئي پنهون، ليلا چنيسر، مومل راڻو ۽ عمر مارئي.
سوال: شاهه لطيف جي مزاحمتي شاعريءَ جو تحقيقي اڀياس، ان عنوان تي ڪنهن ۽ ڪهڙي سال پي.ايڇ.ڊي. ڪئي؟
جواب: ڊاڪٽر محمد مارو خشڪ سال 2017ع ڌاري سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو.
سوال: ”شاهه لطيف جي ٻولي“ جي عنوان هيٺ 12 سيپٽيمبر 2022ع تي آن لائن مباحثو ڪهڙي اداري ڪرايو؟
جواب: سنڌي ٻوليءَ جي بااختيار اداري.
سوال: وفاقي اردو يونيورسٽي عبدالحق ڪيمپس ڪراچي پاران اڱارو 6 ڊسمبر 2022ع تي ڪهڙي موضوع تي سيمينار ۽ راڳ منعقد ڪرايو؟
جواب: موضوع. سنڌي ثقافت ۽ شاهه لطيف.
سوال: ڪراچي پريس ڪلب ۾ پهريون ڀيرو لطيف جي راڳي سورمين جو پروگرام ڪهڙي تاريخ ۽ سال ۾ رٿيو ويو؟
جواب: ڇنڇر 25 جون 2022ع (سر آبري تي خيالن جو اظهار).
سوال: پهريون، حضرت شاهه عبداللڪريم بلڙي وارو لٽريچر فيسٽيول پهريون ڀيرو ڪڏهن ۽ ڪٿي منعقد ٿيو؟
جواب: 22 مئي 2022ع الڪريمي شادي هال بلڙي شاهه ڪريم ضلعو ٽنڊو محمد خان.
سوال: شاهه سائين جي 278هين عرس مبارڪ جي موقعي تي، سگهڙ ڪچهري، شاهه لطيف مذاڪرو ۽ راڳ رهاڻ جو آن لائين پروگرام ڪهڙين تاريخن تي منعقد ٿيو؟
جواب: 22. 23. 24 سيپٽمبر 2021ع.
سوال: شاهه سائين جي 218هين عرس (1970ع) جي موقعي تي ڪهڙو ڪتاب شايع ٿيو؟
جواب: سر جمن جو مطالعو، مرتب. ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ.
سوال: 19 مارچ 2023ع ۾ شاهه سائين جي لوڪ داستان تي ريڊيو پاڪستان حيدرآباد تان ڪهڙو ڊرامو نشر ٿيو؟
جواب: مومل. راڻو. تحرير. مير مرڪ واڍو.
سوال: ڪتاب. ڇپر جي ڇولي، ڪڏهن شايع ٿيو؟
جواب: ڇاپو پهريون، جون 1999ع. تحقيق ۽ تحرير. انب گوپانگ.
سوال: ڇپر جي ڇولي، هن ڪتاب جو مهاڳ ڪنهن ۽ ڪهڙي تاريخ تي لکيو؟
جواب: ڊاڪٽر فهميده حسين 15 مئي 1999ع ۾.
سوال: ”شاهه لطيف جو سياسي ۽ معاشي نظريو“ جي عنوان سان آواز ٽيليويزن تي ليڪچر پروگرام ڪڏهن نشر ٿيو؟
جواب: 9 جون 2023ع تي.
سوال: شاهه سائينءَ جي ڪهڙي شيدائيءَ جديد موبائيل ايپليڪيشن تيار ڪري شاهه جو پيغام انگريزيءَ سميت دنيا جي ڇهن ٻولين ۾ پهچايو آهي.
جواب: راجا ساند.
سوال: شاهه سائينءَ جي شاعريءَ جو انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪندڙ ايملي هاز جو جنم ڪٿي ٿيو؟
جواب: آمريڪي رياست ٽينيسي جي ٽائون ۾.
سوال: 29 اپريل 1984ع ۾ شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي پورٽريٽ جي نقاب ڪشائي سنڌ جي ڪهڙي شهر ٿي؟
جواب: سنڌالاجي ڄامشورو.
سوال: شاهه سائين جي ڪهڙي شيدائي جو جنم 2 مئي 1962ع ۾ ٿيو؟
جواب: ابوبڪر شيخ، شيخ محله ڳوٺ پير عاليشاهه جيلاني بدين.
صدين جي ساک آ جيڪو، سدا وينجهار ٻوليءَ جو
ڀٽائي ڀونءَ جو ڀرجهلو، ڀٽائي شان سنڌڙي جو.
قاضي منظر حيات، 15 صفر 1444هه سومر 12 سيپٽمبر 2022ع، اپيل اخبار ۾ شايع.
1. شاهه لطيف سنڌ جو حقيقي بادشاهه، نياز احمد راهوڪڙو. 2. شاهه سائين جي شاعريءَ ۾ وحدانيت ۽ انبياء اڪرام جو تذڪرو. راهب علي لاڙڪ.
راهه ۽ رهبر لطيف،
ماڳ ۽ محور لطيف،
فڪر جي چانڊاڻ آ،
عشق جو اوجر لطيف.
قاضي منظر حيات.
هلال پاڪستان ڪراچي، سومر 12 سيپٽمبر 2022ع.
سوال: ڪهڙي ڪتاب ۾ شاهه سائين جي فقط ڇهن سرن جي فڪري اپٽار ڪيل آهي؟
جواب: ڪتاب. تو ۾ ديرو دوست جو.
سوال: مهراڻ آرٽس ڪائونسل لطيف آباد پاران پهريون ڀيرو ٻارن جي عالمي سال جي موقعي تي لطيف ڪوئيز مقابلو ڪڏهن ڪرايو ويو؟
جواب: فيبروري 1979ع ۾.
سوال: عوامي ورڪرز پارٽي پاران لطيفي رهاڻ 18 فيبروري 2023ع ۾ سنڌ جي ڪهڙي شهر ۾ منعقد ٿي؟
جواب: نصير آباد ۾.
سوال: شاهه سائينءَ جي روضي واري ڪاشيءَ جي نيل ”لطيف جي لوڙهي“ وار ي مسجد جي گنبذ مٿان ڪنهن لڳائي هئي؟
جواب: فقير محمد ابراهيم ڀٽي.
سوال: لطيف سائين جي فقيرن ”لطيفي لوڙهي“ جي مجاور کي ڪهڙي شيءِ تبرڪ طور ڏني هئي؟
جواب: ڀٽائي جي روضي واري ڪاشيءَ جي نيل.
سوال: شاهه عبداللطيف سوسائٽي ڪنهن ۽ ڪڏهن قائم ڪئي؟
جواب: بيگم خديجه خانم دائود پوٽي 1960ع ۾.
سوال: شاهه عبداللطيف ڪلچرل سوسائٽيءَ جو بنياد ڪنهن ۽ ڪڏهن رکيو؟
جواب: نامور تعليمدان سيد غلام مصطفيٰ شاهه 1972ع ۾. (1973ع سال به ملي ٿو.)
سوال: ”شاهه عبداللطيف يادگار ڪائونسل“ جو بنياد ڪڏهن پيو؟
جواب: 1949ع ۾، ڪائونسل جو چيئرمين، سيد ميران محمد شاهه ۽ سيڪريٽري، آغا تاج محمد ٿيو.
گوئٽي انسٽيٽيوٽ ۾ شاهه لطيف بابت پروگرام.
82-1981ع ڌاري جرمن قونصليٽ ” گوئٽي انسٽيٽيوٽ “ ڪراچي ۾ شاهه لطيف تي هڪ پروگرام منعقد ڪرايو هو، جنهن جي صدارت پروفيسر اينيميري شمل ڪئي هئي. پاڻ شاهه سائين جي هڪ بيت ” ڏوريان ڏوريان مَ لهان، شال مَ ملان هوت “ جي تشريح ڪئي هئائون.