انصاف
سچ ڪوڙ وڏن جي کاتي ۾، پاڻ به ڀوتارن جا انصاف اکين ڏٺاسين، ڪنين سئاسين..... هرو ڀرو ننڍا نيٽا پاڻ به ناهيون ۽ نه وري واتان کير ٿو ڳڙي..... مرحيات ڀوتار کي اللھ جنت نصيب ڪري، نالو نه کڻبو، پنهنجو مٽ پاڻ هو. هن کي قدرت ڏات اهڙِي ڏني هئي جو چوريءَ کان اڳ چور پڪڙيندو هو، ڌاڙي کان اڳ ڌاڙيل سُڪ ۽ زيان ڪرڻ کان اڳ، زيان خور سوگھو .... مون به جڏهن سندس اهڙو انصاف ڏٺو هو ته مرحيات جي ان وقت عمر ساٺيڪو سال کن هئي، پر دل جوان هيس. هيشه تر ماريندو هو، پَرَ جي اوڏو ئي ڪو نه .....
اوچتو ڪنهن ٽُنگر ٻڌايس ته ميري ڪنڀر جي گهر ۾ ڇوري ناهي، پر جهڙو پٻڻ جي ڏوڏيءَ جو ڪچو گورو. ڀوتار جيڪو سڄو ڏينهن مصلي تي پيو عاقبت سنواريندو هو، تنهن هڪدم حڪيم علي مراد کي گهرائي چيو، ”وارو ڪر، ڪا درد جي دوا ڪر، جو وات پاڻي پاڻي ٿو ٿئي!“
حڪيم علي مراد پنهنجي منهن تي ٻئي چنبا هڻندي چيو، ”مان سائين، ڪهڙو منهن ڪارو ڪيان! اهڙي دوا ڪاڏنهن آڻيان، جو جوانيءَ جا جوهر ڏيکاريو..... هڪ عمر اها ڪونه، ٻيو ذيابيطس جي بيماري، ٽيون اختلاج القلب!..ٻڌايو ته ڇا ڪيان؟....“
پر ڀوتار هڪ نه ٻڌس، پيار ۽ ڌمڪي گاڏڙ لهجي ۾ چيائينس، ”استادي استاد جي، استادي لقمان حڪيم جي چئي مٿو کٿو ڏي!.. پر جي ڪاميابي نه ٿي ،ته پاڻ کي جيئري گڏه جي پيٽ ۾ سمجهه!“
حڪيم پنهنجي ڪم سان لڳو، ڀوتار پنهنجي ڪم سان .....ميري ڪنڀر جو گھر ، مسجد شريف جي ڀر ۾هيو....ڀوتار جي به مسجد شريف ۾ پنجئي وقت نماز سانگي اچ وڃ ٿيڻ لڳي. گهڻن سادن سودن ماڻهن ائين پئي سمجهيو ته ڀوتار جي پڇاڙيءَ جو پهر آهي، متان گناهه بخشرائيندو هجي . پر ڳوٺ جون زائفون ان معاملي ۾ تيز هيون، تن سمجهي ورتو هو ته اهو ڳڙو ميري ڪنڀر جي گهر ڪرندو.
هڪ ڏينهن ڀوتار ٽپهري نماز لاءِ لانگهائو ٿيو. ڏٺائين ته ميري ڪنڀر جي گهر ۾ ڪاريءَ وارا ڪک . البت، گهر ۾ هڪ گڏهه وڏي بي حيائيءَ ۽ بي شرمي سان پسار پئي ڪيا....اها بدشگوني ڏسي ڀوتارڪي ڪاوڙ ڪر کنيو.....نماز ئي نه پڙهيائين، اُتائين موٽ کاڌائين... ٻنهي نوڪرن سوني ۽ صابوءَ کي هڪدم حڪم ٿيو، ته ميرو ڪنڀر حاضر ٿئي ..... سومهڻيءَ کانپوءِ، ميرو ڪنڀر اوطاق ۾ حاضر ٿيو .....ويڙهن جا چڱا مڙس ويـٺا.... ڀوتارڪي عدالت لڳي ..... سوال جواب شروع ٿي ويا:
”اڙي احوال ڪر معتبر ڪاٿي هئين؟“
”سائين جي بادشاهيءَ جو خير! ..... ڀوتار ! اڄ هئي ڌيئڙيءَ جي شادي، وڏي ڀاءُ جي پٽ سان. سو الله توهان کي نيڪي ڏئي، ويا هياسي اباڻي ڳوٺ پيري ديري .....مٽ مائٽ ۽ سڀن جو خيال هيو ته گهر ۾ کڏ هجي ته ٻُوهر ٻاهر ئي نه ڪڍجي ..... اڃا نڪاح پڙهائي بس ڪئي سي، ته توهان جا همراه سونو ۽ صابو اچي پهتا .... پيري ديري مان انهيءَ پير تي نڪتاسين...هتي پهتاسين.... سائين سان ملياسين، ٻيو مڙئي خير!“، ميري ڪنڀر سربستو احوال ڏنو. ڀوتار جي پيرن هيٺان زمين نڪري وئي، پر انصاف به ڪا شيءِ ٿيندي آهي.... سوال ڪيائين:
”ڌيءَ جو ته منهن ڪارو ڪيئي، پر تو کي ڪنهن ڳوٺ جي وڏي سَڏي جي عزت جو به خيال آهي يا نه!؟“
”سائين الله اکيون ڏنيون ٿم..... ڪهڙي اربع خطا؟“، ميري ڪنڀر گهٻرائجي پڇيو.
”اکيون نه ٿي، متيرا ٿي ..... جي اکيون هجني ها ته ائين گڏهه کي گهر ۾ ڇڙواڳ نه ڇڏين ها! ..... جي اهو حرامي گڏهه ڀڄي اچي مون کي اِٽ هڻي ها ته پوءِ؟“، ڀوتار ٿيندڙ وڏي نقصان جي انديشي کان آگاه ڪندي پڇيس.
”پر سائين گهر جي ڳلي ڍنگرن سان بند هئي، هرو ڀرو گڏه ڇو اِٽ هڻي ها، ڪو چريو .....“، هن اڃا جواب ئي پورو نه ڏنو، ته سوني ڳٿڙ جهليس ۽ صابو چنبن سان کپي ويس:
”اڙي وري، هودرا ڀوتار کي!... تنهنجي ته ڪري .....“
ميرو ڪنڀر اوطاق جي وچ ۾ آسرنهه جي ٿڙ سان ٻڌجي ويو... ماڪوڙن جي ٻرن ۾ پاڻي هارجي ويو، ميري ڪنڀر رکي رکي دانهون پئي ڪيون ۽ چئن چڱن پئي چيو:
”جائي ته چوي ٿو ڀوتار!..... نمازي ماڻهو ..... هر هر لنگهي به اتئون ..... جي ڀوتار کي ڪجهه ٿي پوي ها، ته پڻهنس پورو پوي ها!؟“.....................