ٻار کي سمجھي سگھون ھا!
آخر سندن وارو آيو ھوء اٿي ۽ فرحان کي ساڻ ڪري سائيڪولوجسٽ شلپا ستيش جي آفيس ۾ داخل ٿي . ٻئي ھڪ ٻئي کي ڏسي اٿي بيٺيون.
”شلپا تون!“ حمنہ رڙ ڪئي.
” حمنہ تون ھتي؟. “ شلپا حيرت منجهان چيو.
شلپا اٿي ويجهو آئي ۽ ٻئي ھڪ ٻئي جي ڀاڪر ۾ سمائجي ويون . حمنہ خوشي ۽ غم جي ڪيفيتن ۾ روئي پئي.
” مون سوچيو بہ نہ ھو تہ ڪا ايئن ملاقات ٿيندي. “ حمنہ اڃان بي يقينيءَ واري ڪيفيت ۾ ھئي .
”ھا ڪاليج ڇڏڻ کانپوءِ اسان جو پاڻ ۾ رابطو گهٽ رھيو. “ شلپا چيو.
”ميڊيڪل مڪمل ڪندي جيئن جاب ملي تہ شادي ٿي وئي. “
”ڪھڙي ھاسپيٽل ۾ آھين ؟“
”مان نوڪري ڇڏي چڪي آھيان. “
”اوہ، آءِ ايم ساري. “ شلپا افسوس مان چيو.
”اٽ از آل رائيٽ. “
”اچ ويھ ۽ ٻڌاء ڪيئن اچڻ ٿيو. “ ھن کي وٺي ڀر وارن صوفن تي حمنہ کي ويھاريندي چيائين.
”ھي فرحان منھنجو پٽ آھي. “
”ھيلو ينگ مين . “ شلپا ٻار کي کيڪاريو پر ھن ڪو بہ ريسپانس نہ ڏنو.
”ھن کي ڊپريشن آھي. “ حمنہ اداسيءَ مان چيو.
”اھو ٻڌي افسوس ٿيو. “
ان کانپوءِ شلپا پنھنجي ڪرسي تي ويٺي ۽ فرحان کان ڪجهہ سوال پڇڻ لڳي.
بيل وڄائڻ تي اسسٽنٽ اندر آئي.
” صدف، ٻار کي پاڻ سان گڏ ٻاھر وٺي وڃو مان سڏ ڪيانس ٿي. “
پر فرحان ٻاھر نہ وڃڻ ٿي وڃڻ چاھيو.
”مان ڇڏي اچانس ٿي. “حمنہ چيو.
ھوءَ فرحان کي ڀر واري ڪمري ۾ وٺي آئي، جتي اسسٽنٽ ٽي وي آن ڪيو تہ فرحان صوفي تي ويھي رھيو.
ھوء واپس شلپا جي آفيس ۾ داخل ٿي .
”توکي گهڻا ٻار آھن؟“
”ٻہ پٽ ۽ ھڪ ڌيءَ آھي. فرحان سڀني کان ننڍو آھي. “
”تنھنجو مڙس ڇا ڪندو آھي؟“
”منھنجو مڙس بزنس مين آھي، ھو اڪثر ملڪ کان ٻاھر ھوندو آھي. “
”حمنہ ھتي ٻارن جو ٻالڪپڻو زوري کسيو وڃي ٿو. خاص طور تي گريڊز جي چڪر ۾ ٻار ڏاڍو سفر ڪن ٿا. والدين ان ڳالھہ کان اڻڄاڻ آھن تہ ڪابہ ڳالھہ ٻار تي مڙھڻ بدران کين قائل ڪجي. ٻار ڏيکاء جو ذريعو بڻاياويا آھن. ھنن جي راند روند جو خاص خيال رکڻ گهرجي، ۽ والدين جو وقت ڏيڻ تمام ضروري آھي. منھنجي خيال ۾ ٻار جڏھن سٺن اسڪولن ۾ پڙھن ٿا تہ کين ٽيوشن تي موڪلڻ جي ڪھڙي ضرورت آھي؟
”ھتي والدين ننڍپڻ کان ئي ٻار کي ذھين۽ فلسفي بڻائڻ گهرن ٿا. اھوئي موضوع ھوندو اٿن تہ ٻار پوزيشن پيو کڻي. ھي ڏسو ڪيترا سرٽيفڪيٽ، شيلڊون ۽ انعام مليا اٿس. “
”تو نوڪري پاڻ ڇڏي يا ڇڏرائي وئي. “
”ڇڏرائي وئي . “ حمنہ افسوس مان چيو.
”ھون“ شلپا ڪجهہ سوچي ڪنڌ ڌوڻيو.
”فرحان ستن سالن جو ھو تہ مون جاب ڇڏي. “
”جهيڙا ٿيا ھوندا پوءِ . “
”ھا ڪجهہ عرصو مان ڪاوڙيل رھيس پر پوءِ نارمل ٿي ويس. “
”جاب ڇڏڻ جو سبب؟“
”سس سھرو بيمار ھئا، ٻارن جي پڙھائي ۽ گهر کي مون کي ڏسڻو پوي پيو. نوڪرن ڪي مسئلا ڪيا انڪري سليم جو خيال ھو تہ پيسي جو ڪو مسئلو ڪونھي، انڪري نوڪري ڪرڻ ضروري نہ آھي. “
”فرحان جو ڇا مسئلو آھي؟“
”حساس ٻار آھي، شروعاتي دور ۾ اسڪول ۾ مسئلا ٿيا. منھنجو مڙس سدائين ڪاميابين ۽ گريڊز جي ڳالھہ ڪندو آھي . فرحان ڪلاس ٽو ۾ ھو تہ نمبر گهٽ آيس پوءِ ٽيچر جي شڪايت ڪري آيو . بعد ۾ اھا ٽيچر فرحان کي اسڪول تنگ ڪرڻ لڳي . ڪن مروڙي چوندي ھيس تہ دل لڳاء پڙھ نہ تہ منھنجي نوڪري ھلي ويندي. ان ڏاڍو ھيسايس. جڏھن ڪلاس ٿري ۾ آيو ۽ ان ٽيچر جي بدلي ٿي تہ پوءِ ٻڌائڻ لڳو. ان دوران کائڻ پيئڻ ڇڏي ڏنائين. راند ۾دلچسپي گهٽ ٿي ويس. ٽيوشن تي وڃڻ نہ چاھيندو ھو سليم زوريءَ ٽيوشن تي موڪليس. “
”اوہ ! پوور چائلڊ!“ شلپا افسوس سان چپ ڀڪوڙي ڪنڌ ڌوڻيو.
”پڙھڻ ۽ اسڪول وڃڻ سان ڪا دلچسپي نہ اٿس. “ حمنہ مايوسيءَ مان چيو.
”اھي والدين ۽ استادن جا رويا آھن، جيڪي ٻارن تي پڙھائي مڙھين ٿا. ٻار عمر سان گڏ سکي ٿو وقت کان اڳي ھن تي بوجهہ نہ وجهڻ گهرجي. “ شلپا وراڻيو.
”سليم، فرحان جو اسڪول تبديل ڪرڻ چاھي ٿو. “
”توھان اھا غلطي بلڪل نہ ڪجو. ٻار سخت پريشان ٿيندو. “
ھوء ٻاھر نڪتي جتي فرحان پريشان ويٺو ھو . حمنہ سمجهائي اندر وٺي آيس ۽ ٻاھر نڪري وئي . فرحان جو سيشن ڪلاڪ ھليو . تمام وقت بيچين رھي. پاسا ورائيندي رھي. شلپا سڏرايس تہ ڊوڙندي ڪمري ۾ پھتي. جتي فرحان ھيسل ويٺو ھو .
”فرحان تمام ذھين ٻار آھي . “ شلپا مرڪي فرحان ڏانھن نھاريو تہ ھو بہ مرڪيو.
”امي آنٽي کي بہ ٽام اينڊ جيري ڪارٽون وڻندا آھن. “ فرحان مرڪي چيو.
”اڇا! مون کي بہ وڻندا آھن . “
”آئندہ مان توھان جي ھسبينڊ سان سيشن ڪندس. “
”پر ھو مشڪل اچي سگهندو. “
” مان والدين سان ضرور ڳالھہ ٻولهہ ڪندي آھيان . والدين ٻار جي مسئلن سان رليٽيڊ آھن . انڪري مان ھنن کي گهرائيندي آھيان. ٻار فقط ماءُ جي ذميواري نہ آھي بلڪہ والد جو فرض ٿئي ٿو تہ ھو ٻار جي ذھني ۽ جسماني واڌ ويجهہ ۾ پنھنجو مڪمل ڪردار نڀائي. “
”مان پوري ڪوشش ڪندس شلپا. “ حمنہ زوري مرڪ چپن تي آڻيندي چيو.
گهر واپس موٽي تہ پاڻ کي بھتر محسوس ڪيائين . اميد نہ ھيس تہ ڪو ڪاليج جي دور جي سھيلي ائين ملي پوندي. انڪري بہ پرسڪون ھئي تہ شلپا ھن جو مسئلو سمجهي ۽ حل ڪري سگهي ثي.
اسان ٻارن کي ٻار سمجهڻ ڇڏي ڏنو آھي . اسان کين پنھنجي خوابن جو مرڪز سمجهون پيا . اسان اھو ڄاڻڻ نہ ٿا چاھيون تہ ٻار ڇا ٿا ڇاھين. اسڪول کان پوءِ ٽيوشن پڙھندڙ ٻارن کي اسان مشين بڻائي ڇڏيو آھي. اسان اھو ٿا چاھيون تہ ھو ھر وقت ڪتاب کڻي پڙھندي نظر اچن. نہ تفريح ھجي نہ ئي کين باغن، دريائن ۽ ساوڪ جي ويجهو وٺي وڃون.
سليم بزنس ٽور تان واپس وريو تہ ھن کيس سموري ڳالھہ ٻڌائي، جنھن کي ٻڌي ھو ڪاوڙيو.
”حمنہ ھو ننڍو ٻار آھي ھن جو نفسياتي ماھرن کي ڏيکارڻ جو ڪھڙو ضرور آھي؟“
”ھو اسڪول وڃڻ نہ ٿو چاھي نہ ڪنھن ڳالھہ ۾ دلچسي رھي اٿس، انڪري اسڪول جي ھيڊ مسٽريس چيو تہ ڪائونسلنگ ڪرايوس. “
”ميڊم فائزہ جي پنھنجي بہ ڪا ذميداري ھئڻ گهرجي تہ ھوء ڏسي تہ آخر ٻار ڇو اسڪول نہ ٿو وڃڻ چاھي. “
”ٻار اسان جو آھي انڪري اسان کي حل ڳولھڻ گهرجي. “
”حمنہ تون بس فرحان کي ٻئي اسڪول ۾ داخل ڪرائي ڇو تہ ھي اسڪول مون کي ٺيڪ نہ ٿو لڳي . اسان ھنن کي ھڪ نارمل ٻار ڏنو ھو پر ڇا حالت ڪئي اٿن ٻارجي . “
”ٺيڪ آھي، اسڪول بہ بدلائينداسين پر اڄ شلپا کان وقت ورتو اٿم شام ستين بجي ھلڻو آھي. ”
”ٺيڪ آھي. “ سليم وراڻيو .
ڪلينڪ تي پھتا تہ اڄ وڌيڪ مريض ھئا. ڪلاڪ دير سان سندن سيشن شروع ٿيو. سليم اندر داخل ٿيو.
شلپا مختلف سوالن کانپوء چيو:
”توھان جي ٻار کي توھان جي وڏيڪ ضرورت آھي . توھان ھن سان وقت گذاريو . ٻاھر وٺي وڃو . اسڪول جي باري ۾ پڇو جيئن ھن ۾ پنھنجي ڳالھہ اظھارڻ جي عادت پوي. “
”منھنجو ڪم اھڙو آھي جو مان گهڻي ڀاڱي ملڪ کان ٻاھر رھان ٿو. “
”ڏسو توھان جي غير موجودگي ۾ حمنہ توھان جي والدين جي ذميداري کڻي ٿي . ٽي ٻار سنڀالي ٿي . گهر جا ھزارين مسئلا ٿين ٿا . ھن کي بہ سھاري جي ضرورت آھي . “
”ائين ڪرڻ سان منھنجو بزنس سخت متاثر ٿيندو . مان اھا جدوجھد پنھنجي ٻارن جي بھتر مستقبل لاءِ تہ ڪيان پيو. “
”مادي ضرورتون ٻار جون جذباتي گهرجون نہ ٿيون پوري ڪري سگهن، “ شلپا چيو.
”اڄڪلھہ پيسو ئي سڀ ڪجهہ آھي. “
”پيسي سان نہ خوشي خريد ڪري سگهجي ٿي نہ ئي صحت . ٻارن کي والدين جي ساٿ جي ضررت پوي ٿي. “
”فرحان پڙھائي ۾ پوئتي ھليو ويوآھي. سدائين فرسٽ ايندو ھو ھاڻ سيڪنڊ پيو اچي . “
اھو ٻڌي شلپا کي افسوس ٿيو.
”مان سمجهي سگهان ٿي تہ توھان جون ٻار سان گهڻيون توقعات آھن. “
”مون پنھنجي ٻارن کي دنيا جي ھر آسائش ڏني آھي . امپورٽيڊ ڪپڙا، رانديڪا ۽ ھر اھا شيءَ جنھن جو ھر ٻار خواب ڏسي ٿو. “
” توھان ھر شيءَ ٻارن کي ڏني آھي سٺي ڳالھہ آھي . مان توھان کي ايپريشئيٽ ڪيان ٿي. پر توھان پنھنجي ٻار کي وقت ڏيو. ھن سان راند کيڏو . ھن کي پنھنجي ڪم ڪار جي باري ۾ ٻڌايو، ھن سان ڪي ڪھاڻيون شيئر ڪيو، جيئن ھو توھان جي غيرموجودگيءَ کي محسوس نہ ڪري . “
”مان پوري ڪوشش ڪندس. “ سليم مرڪيو.
واپس آيا تہ ھن محسوس ڪيو تہ سليم کي ڄڻ ڪو فرق نہ پيو
”ٻار جي ذھن ۾ ذھني بيماريءَ جو خيال گهر ڪري نہ وڃي. “
ھن ڪو جواب نہ ڏنو خاموش رھي ڇو تہ فائدو نہ ھو بحث ڪرڻ جو.
”فرحان جو اسڪول تبديل ٿيندو تہ ھو ٺيڪ ٿي ويندو. “
”سليم صاحب خدا جي واسطي اھو خيال بہ ذھن ۾ نہ آڻجو. “ ھوء خاموش نہ رھي سگهي .
سليم خاموش ٿي ويو.
ھاڻ ھوء فرحان سان ڪڏھن ڪيرم تہ ڪڏھن ڪا ٻي راند کيڏي ٿي، کيس آکاڻيون ٻڌائي ٿو . ھو دلچسپيء سان ھن جي ڳالھہ ٻڌي ٿو. ھو بھتري ڏانھن وڃي رھيو آھي .
فرحان جو مڊ ٽرم جو رزلٽ آيو تہ ھو ھڪ سبجيڪٽ ۾ فيل ھو. پوءِ تہ سليم ڏاڍو ڪاوڙيو.
”پليز فرحان کي ڪجهہ نہ چئجو. ٻارن جي زندگيءَ ۾ اھي لاھا چاڙھا پيا ايندا آھن . “
”پوءِ ھن کي ڇڏي ڏيون تہ پيو فيل ٿئي . “
فرحان ٺيڪ ٿي ويندو مڊ ٽرم آھي مان کيس پاڻ پڙھائنديس اميد اٿم تہ امتحان ۾ سٺن نمبرن سان پاس ٿي ويندو. “
ھن جي سمجهائڻ جي ڪري سليم خاموش ٿي ويو پر ٻئي ڏينھن آيو منھن لٿس ھوس .
”سٺي اسڪول ۾ فرحان جو داخلا ڪرائي آيو آھيان . نمبر گهٽ ھيس پرنسپال جواب ڏيئي ڇڏيو پر سفارش ڪرائي داخلا ڪرائي اٿم. “
ھوء اھا ڳالھہ ٻڌي پنڊ پھڻ ٿي وئي .
”ھي توھان ڇا ڪيو ھو ڪيئن ھڪ نئين ماحول ۾ ايڊجسٽ ڪندو، اڃان ھن جي طبيعت بہ بھتر نہ ٿي آھي. “
”ماحول جي تبديلي ٻارن لاءِ ضروري ٿئي ٿي. ڏسجانء ھو امپروو ڪندو. “
فرحان جو اسڪول تبديل ٿيو تہ ھو پريشان ٿي ويو. روز صبح جو ضد ڪرڻ لڳو تہ ھو اسڪول نہ ويندو.
”مما اتي منھنجا دوست نہ آھن . “
”نوان دوست ٺھي ويندا پٽ. “
”ڇوڪرا مون کي چيڙائين ٿا. مس گهڻا سوال ڪري ٿي ھو مون کي سٽوپڊ سڏي ٿي . مان اسڪول نہ ويندس. . . “
فرحان وڌيڪ خاموش ٿي ويو . ماني گهٽ کائڻ لڳو . ڪنھن شيءَ ۾ دلچسپي نہ رھي ھيس.
ھڪ ڏينھن ڊرائيور اسڪول مان حمنہ کي فون ڪئي تہ فرحان اسڪول ۾ موجود ڪونھي. . اھو ٻڌي حمنہ روئڻ لڳي . سليم حواس باختہ ٿي ويو . ٻئي زال مڙس جلدي اسڪول پھتا . سڄو اسڪول ڳوليائون پر ڪٿي بہ فرحان جو ڪو ڏس پتو نہ مليو.
” مون توھان کي چيو ھو نہ تہ فرحان جو اسڪول نہ تبديل ڪريو. “
” پليز حمنہ ھي وقت انھن ڳالھين جو نہ آھي. “
حمنہ سڏڪا ڀري روئي رھي ھئي.
سليم ڊرائيور کي ان ايريا ۾ فرحان کي ڳولڻ جو چئي پاڻ پوليس اسٽيشن روانو ٿيو. ڊرائيور ھر ڪنھن کان پڇندو رھيو.
ٿاڻي ۾ رپورٽ درج ڪرائي گهر پھتا ۽ ڊرائيور کان پڇيائون تہ ھن چيو،
” سائين مون ڪافي پڇا ڳاڇا ڪئي . اسڪول جي سامھون بيٺل شيءَ وڪڻڻ واري ماڻھوء ٻڌايو تہ ھڪ ٻار اسڪول مان نڪتو ۽ بازار جي فٽ پاٿ تي اڌ ڪلاڪ ڦرندو رھيو. پوءِ ھڪ بس ۾ سوار ٿي ھليو ويو. “
”ضروري تہ نہ آھي اھو ٻار فرحان ھجي. “ سليم چيو.
” سانئين يونيفارم جو رنگ ۽ نقش جيڪي ٻڌائي پيو، اھي فرحان صاحب جا آھن. “
اھو ٻڌي حمنہ سڏڪا ڀري روئڻ لڳي.