صوفي
نالو امين ھيس پر پاڻ کي صوفي سڏرائيندو ھو. صوفي ازم سان چاھ ھيس. صوفين جو ڪلام ياد ھيس. ھو سنڌي ادب جو استاد ھو. ماضيءَ ۾ رھڻ ڪري سست ھو، انڪري روز دير سان اٿندو ھو . اڪثر پھريون پيرڊ نڪري ويندو ھيس . ھونئن بہ ڪلاس گهٽ وٺندو ھو. اڪثر ڪنھن جونيئر کي پنھنجي ڪلاس ۾ موڪلي ڇڏيندو ھو. ليڪچر وڏا ڏيندو ھو. جيستائين ليڪچرار ھو ڪلاس وٺندو رھيو پر پروفيسر ٿيڻ کان پوءِ ڪلاس وٺڻ ڇڏيائين .
جڏھن شعبي جو انچارج ٿيو تہ نون ليڪچرارن کي پيو ڊوڙائيندو ھو.
ڳالھين جو ڳھير ھو . ٻين تي ائين ظاھر ڪندو ھو تہ ھن کان وڌيڪ ڪو ٻيو ذميوار ڪونھي. اسٽاف روم ۾ يا تہ پيو اخبار پڙھندو ھو يا وري ليڪچرارن کي وڏا ڀاسڻ ڏيندو ھو تہ سخت محنت ڪيو . شاگردن جي قسمت توھان جي ھٿ ۾ آھي . سندن سٺي تربيت ڪريو. نوجوان اسان جو سونھري آئيندو آھن .
ڪوليگ ڪاوڙبا ھئا پر ھو کين ڳالھين جي وروڪڙ رستن تي پيو سفر ڪرائيندو ھو.
زال بينڪ ۾ مينيجر ھيس . ٻارنھن ٿيندا تہ ڪاليج مان نڪرندو ٻارن کي اسڪول مان کڻي اڪثر سڌو والد جي گهر پھچندو. ماني کائيندي ٻوڙ مان وڏون ڪڍندو.
”ٻوڙ ۾ لوڻ گهٽ آھي. “
”بابا گهٽ لوڻ وجهرائيندو آھي. “ ننڍي ڀيڻ آمنہ جک کائيندي وراڻي ڏيندي.
”ڀلا پٽاٽا تري ڏي. “
”تيل آڻي ڏيو اڄ ئي ختم ٿيو آھي. “
پوءِ خاموشيءَ سان ماني کائڻ لڳو. بنٽي ۽ گڏي کي آمنہ آنو اوٻاري ڏنو. شاھين شام پنجين بجي آفيس مان ايندي . روز ماني پچائي رکي ويندي آھي پر اڄ جلدي آفيس لاءِ نڪتي. انڪري گهر ويلو ٽارڻ آيو ھو . نہ پيءَ جو پڇندو نہ آمنہ جي ضرورت معلوم ڪندو . کائي پي ٻارن کي وٺي گهر مان نڪرندو. پيءَ کنگهندو ٻاھر نڪرندو.
”ڪير ھو؟“
”بابا صوفي آيو ھو. “
”مليو ڇو نہ. “
پيءَ جي لھجي ۾ ڏک ھو.
”شايد ڪو ڪم ھيس بابا. “
”ائين ملڻ بنان ھليو ويو!“ پيءَ جي لھجي ۾ حسرت ھئي.
صوفي شاديءَ کان پوءِ ترت الڳ ٿي ويو. پاڻ ۾ ٽي ڀائر ۽ ٽي ڀينرون ھئا. ٻہ ڀائر الڳ رھن ٿا . ھڪ ڀاء سليمان ھيڊ ڪلارڪ آھي، جنھن سان والدين ۽ ڀينرون رھن ٿيون. سليمان جا چار ٻار آھن، جيڪي اسڪول ۾ پڙھندا آھن. ننڍي ڀيڻ رابعہ ليڪچرار آھي. جنھن جي شاديءَ جو فڪر اٿن. ھڪ ڀيڻ پنھنجي گهر ۾ سکي آھي. سليمان، رابعہ جي پگهار ۽ بابا جي پينشن تي گهر ھلي ٿو. والد، دمي جو مريض ۽ ماءُ دل جي بيماريءَ ۾ مبتلا آھي. ٻنھي جي بيماري تي گهڻو خرچ اچيو وڃي. صوفي ۽ امن روپيو بہ گهر ۾ نہ ڏيندا آھن.
آمنہ نوڪري نہ ڪئي. ھوءَ گهر سنڀاليندي آھي. سڀني کان صوفي خو شحال آھي. زال پيسي واري اٿس انڪري سندس چوڻ ۾ آھي.
صوفي کي سڀني سان شڪايتون رھيون . بابا کيس ننڍپڻ ۾ ماريندو ھو. وڏو ڀاء سليمان کيس ڪمن لاءِ نٽھڻ اس ۾ ڊوڙائيندو ھو سامان وٺڻ لاءِ . گهر جي ھر ڀاتيءَ سان شڪايتون ھيس. شاھين
پيڪي ۾ گهڻو اچي وڃي. صوفي ڪاليج لاءِ نڪرندو تہ ٻہ ٽي ڪم چنبڙائي ڇڏيندس.
”سائين، ھي بل تہ بينڪ ۾ پياريندا اچجو، بابو بيمار آھي. ادا وڏو بہ ڪراچي ويل آھي. “
”جي من ھيڏانھن ڏي . “بينڪ ۾ وڌي قطار ۾ بيھي بل پياري ايندو.
”جاني! ھي مومنہ جي فيس تہ اسڪول ۾ جمع ڪرائيندا اچجو . ادا وڏو ميٽنگ لاءِ ڪراچي ويل آھي. “ شاھين چوندي.
”جي بيگم صاحبہ ضرور. “
وري ٽئين ڏينھن چوندي :” توھان کي تہ خبر آھي ڀاڀي ارم ٺيڪ نہ آھي ۽ ڊرائيور ھڪ جي ٻي ڪري ايندو آھي. وٺڻ وڃو تہ ادا وڏي جي گهر لاءِ ھي سيڌو بہ وٺندا اچجو. “
”اوڪي باس. “ مرڪي چوندو.
پنھنجو گهر، پوڙھا والدين، ڀائر ۽ ڀينر وسري ويا ھيس.
اسٽاف روم ۾ويھي صوفي ڪلام پڙھي رھيو ھو . ڀرسان ٻہ ليڪچرار پاڻ ۾ سس پس ڪري رھيا ھئا.
”يار ھن ھيڊ آف ڊپارٽمينٽ تپائي ماريو آھي. “ ليڪچرار شاھد منھن ڦٽائي چيو.
” ڇا ڪيو اٿس وري ؟“افضل پڇيس.
”امتحان جون ڪاپيون مليون ھيس، سو ڪالھہ سو ڪاپيون چيڪ ڪرڻ لا ڏنيون اٿس. “
”اڇا!“ افضل کي حيرت ٿي.
صوفي ڪو ائين ٿيندا آھن ! سڄو ڏينھن وڙھي ٿو ۽ پيو گلائون ڪندو، پٽيوالن کي گار گند الڳ. “شاھد خارن ۾ چيو.
”جلالي صوفي ائين ھوندا اٿئي!“. افضل طنزيہ لھجي ۾ چيو.
” ھا يار سادا ڪپڙا يا رھڻي ڪھڻي ڪنھن کي صوفي ٿورئي ٿي بڻائي . ٻڌو آھي تہ مائٽن سان بہ ڦٽائي ويٺو آھي . صوفي ڳنڍيندا آھن . ھنن وٽ ٽوڙڻ جو ڪو تصور ئي نہ آھي. “شاھد وراڻيو.
” اڄڪلھہ صوفي ازم ھڪ فيشن ٿي پيوآھي. صوفي ازم جي فلسفي جي پرچار ڪندڙ ن جا پنھنجا افعال ڪھڙا چڱا آھن!عمل ڏسون تہ صفا ابتڙ!“ افضل چيو.
”سائين نہ ڪلاس وٺي نہ وقت تي اچي پوءِ بہ صوفي سڏرائي!“ شاھد چيو تہ ٻئي کلي پيا.
صوفي منھن مٿي ڪري کين گهوريو تہ ھو اتان اٿي ويا.
صوفي کي صوفي ازم سا دلي لڳاء ھو. صوفين جا شعر کيس زباني ياد ھئا. ڪاليج جي پروگرام ۾ ھو اھي شعر پڙھندو ھو. ڪاليج جا استاد ۽ شاگرد کانئس متاثر ھئا.
صوفي کي اڪثر ائين محسوس ٿيندو ھو تہ ماڻھو ھن تي کلن ٿا يا ھن جي خلاف سازش ڪري رھيا آھن.
پاڙي سان بہ ھن جا تعلقات خراب ٿيڻ لڳا. ھو اڪيلو رھجي ويو . ماڻھن ھن کي سماجي طور ڪٽي ڇڏيو. ھن کي خوشي بدران اداسي ۽ ڪاميابيءَ جي ڀيٽ ۾ ناڪامي وڌيڪ محسوس ٿيندي ھئي. انسان جي شخصيت ۾ خاميون اول نظر اينديون ھيس.
ان ڏينھن ھو ننڍپڻ جي دوست سان ھوٽل تي ويٺو ھو.
”يار مان ڪجهہ وقت کان محسوس ڪري رھيو آھيان تہ تون ھر دوست کان پري رھڻ لڳو آھين. “ستار چيس.
”ھا بس دنيا بدلجي وئي آھي . دوست مٽ مائٽ بہ ساڳيا نہ رھيا آھن. “ لھجي ۾ مايوسي ھيس.
”تون ڊپريشن ۾ ٿو لڳين . گهر ۾ خيريت تہ آھي نہ؟“
”ھا ھا مان پنھنجي فيمليءَ سان گهڻو خوش آھيان“.
”پنھنجي والدين سان ملندو آھين؟“
”گهٽ ويندو آھيان. “
”ڇو؟“
”بس منھنجا والدين منھنجي ڀيٽ ۾ ٻين ٻارن کي وڌيڪ ڀائيندا آھن. “
” ماءُ پيءَ اولاد ۾ فرق ڪونہ ڪندا آھن. “ستار چيو.
” پر ھو فرق ڪن ٿا. “
” يار تون ڪنھن نفسياتي ڊاڪٽر کي ڏيکار. “
” مان ٺيڪ آھيان بلڪل. “ صوفي وڏي خوداعتماديءَ سان چيو.
ھو پاڻ کي سدائين صحيح سمجهندو آيو ھو. سدائين ٻين تي پنھنجي راء مڙھيندو ھو. والدين جي گهر بہ ان وقت رخ ڪندو ھو، جڏھن ڪو ڪم پوندو ھيس. زال ڪنھن ڪم سان ڪراچي وئي تہ بنٽي ۽ گڏي کي آمنہ وٽ ڇڏڻ آيو.
” ادا امان جي طبيعت خراب آھي مان ٻار نہ سنڀالي سگهندس. “ آمنہ کتو جواب ڏنس.
”مون کي توھان مان اھائي اميد ھئي. “اکين مان باھ جا الا وسڻ لڳس.
” توھان وري ڪھڙو اسان جو حال پڇيو آھي . امان بار بار توھان جي پڇا پئي ڪري پر توھان ڪو پڇيو اٿس؟“ آمنہ ڏک مان چيس.
صوفي کي ٻار اتي ڇڏڻا ھئا سو ٿوري دير والدين سان ملي ٻار ڇڏي نڪري ويو.
واپس آيو تہ ھٿن ۾ فروٽ ھيس، جيڪو ماءُ لاءِ آندو ھئائين.
ڪم پويس ٿو تہ اچي ٿو باقي غائب ٿي وڃي ٿو. آمنہ ڀڻڪندي ڪم اڪلائڻ لڳي.
ٻار وٺڻ آيو تہ آمنہ ماءُ جي علاج لاءِ پيسا گهريس.
” ڪٿان آڻيان پيسا مون وٽ ڪا پيسن ٺاھڻ جي مشين لڳل آھي ڇا؟“رکائيءَ سان جواب ڏنائين.
آمنہ کي اھو ٻڌي ڏک ٿيو.
” امان جو باء پاس آھي ستن لکن جي ضرورت آھي . رابعہ جي وي سي مٿين مھيني ملندي تہ موٽائي ڏينداسين. “ آمنہ چيو.
” مون وٽ ڪٿان آيا پئسا. “ پئسن جي ڳالھہ ٻڌي ھو چڙي پيو.
پر پوء ٻئي ڏينھن اھو سوچي ٻہ لک کڻي آيوتہ رابعہ جي وي سي کلندي تہ موٽائي ڏيندا. ٿوري دير ماءُ سان ويٺو ۽ پوءِ ھليو ويو.
ماءُ سڄي زندگي پٽ پالي ٿي پر زالون الائي ڪيئن سندن من منڊي ٿيون ڇڏين، جو پنھنجا سڳا مائٽ ئي وسريو وڃن ٿا. آمنہ سوچيو. ٻئي ڏينھن آمنہ کي خبر پئي تہ صوفي ستر لکن جي گاڏي ورتي آھي تہ ڏک ٿيس تہ ماءُ کان وڌيڪ پيسن سان محبت اٿس! ڪھڙو اسان پنون پيا کائنس . اڌارائي تہ گهريا ھياسين . ويندو ڏکيو وقت گذري.
صوفي نئين گاڏي ورتي تہ شاھين چيس عيد مٿان بيٺي آھي، ڪراچي ھلون ٿا شاپنگ ڪرڻ، ٻار بہ گهمي وٺندا. اھو ٻڌي ٻار خوشيءَ مان ٺينگ ٽپا ڏيڻ لڳا. شاھين بہ خوش ھئي. سڄي گهر ۾ زندگي ھئي. تيار ٿي ڪراچيءَ لاءِ نڪتا.
رستي تي ٽريفڪ گهڻي ھئي .
ڊرائيور ٽرڪ کي اوور ٽيڪ ڪيو تہ سامھون کان ايندي، گاڏي کان ڪار بچائڻ لاءِ ڪچي ۾ لھي ويو . اسپيڊ تيز ھئي . گاڏي ٻہ ٽي ڪلٽيون کاڌيون ۽ سڌي ٿي بيٺي. گاڏي ۾ ڪھرام مچي ويو. شاھين رڙيون ڪري رھي ھئي .
” اڙي نڀاڳا ڇا ڪري ڇڏيئہ “ صوفي رڙ ڪئي.
ڊرائيور جو مٿو اسٽيرنگ تي پيو ھو. ماڻھو ڊوڙندا آيا. اندر ڦاٿلن کي گاڏيءَ مان ٻاھر ڪڍڻ لڳا. ٻارن کي ھلڪا ڌڪ لڳا ھئا . گاڏي کي بہ نقصان پھتو ھو. ڊرائيور کي البتہ مٿي ۾ اسٽيئرنگ لڳڻ ڪري، ڳوڙھو ٿي پيو ھيس. صوفي جي ٻانھن مان سٽ نڪتي ھئي سو سور ۾ چھرو پيلو ٿي ويو ھيس. ڪي ڳوٺاڻا پا ڻي کڻي آيا. ڪن ماڻھن کين ويجهي ڊسپينسري پھچايو.
امڙ جي دعا ھئي نہ تہ ڪم پورو ٿي وڃي ھا اڄ! صوفي جي اکين آڏو ماءُ جو چھرو ڦري ويو.