باب نائون
سنڌ به سڄي ائين اُجڙيل هئي، ۽ گل محمد جو گهر انهيءَ اُجاڙ جو اهڃاڻ هو.
اُجڙيل ديس جو عشق ۽ غلام محبوبائن جون محبتون، شايد ان کان وڌ ڪاري قيام ڪا ٻه نه هجي، جنهن ۾ انسان کي پنهنجي گناهه، ثواب واري ساڃاهه به آباد نظر نه ايندي آهي.
سنڌ جي خوشحالي، سنڌ جي تاريخ ۾، سنڌ کي نصيب ئي نه ٿي آهي. هاڻ به اُها ساڳي حالت هئي. عمرڪوٽ جھڙا سنڌ جا تاريخي عجائب گهر به سرڪاري ايجنسين جون آفيسون بڻجڻ لڳيون هيون ۽ ڏوٿين کي ته جهڙي ڏيهه نيڪالي مليل هئي!
سنڌ جو وڻجارو، سرڪاري ستائش سبب پنهنجون ٻيڙيون به وڪڻڻ لڳو هو.
گهاتوئن جا ته گهر به سگها ڪونه هئا، کاهوڙين ۾ به کوٽ اچي ويئي هئي.
ڪونجن جون قطارون، سرڪاري آهيڙين جي شڪار جو شوق بڻجي پيون هيون. هنج ويچارا ٻگن ۾ منهن لڪائڻ لڳا هئا.
سرڪاري سرپرستيءَ ۾ ساهه کڻندڙ کان علاوه، باقي هر جاندار جي مٿي تي موت رکيو هو!
لاهوتين جو به شاهه لطيف سان ڄڻ ڪو آخري سفر هو. سسئي پنهون جي محبت واري جاگرافي پنهنجا نقشا بدلائڻ لڳي هئي سرڪاري عملدار اهي جبل جهوري ڪارو ناڻو ڪمائي رهيا هئا، جنهن تان سسئي سيني ڀر سُري، عشق کي اعليٰ ڪيو هو!
سنڌ جي درگاهن تي، دعا، ڌاڳا ڏيندڙ خليفا، درگاهن جي ٽجوڙين تي ويهڻ لڳا، فيض لاءِ ايندڙ سهاڳڻيون، پنهنجي سونهن کان پريشان ٿيڻ لڳيون هيون!
سهڻيءَ وارو درياهه صديون اڳ سڪائي سندس سڃاڻپ ئي وڃائي ويئي هئي، پر هاڻ قربان ۽ عدن جي عشق وارو سنڌو درياهه سڪائڻ وارن جا ارادا به اگھاڙا ٿي پيا هئا!
بک ته سنڌ صدين کان سهندي آئي هئي، پر هاڻ کيس بک سان گڏ اُڃ واري عادت به سيکاري پي ويئي!
1971ع کان نئون ملڪ اڏيندڙ سياست کي، ملڪ جو جيئڻ، مرڻ سنڌ ۾ ئي نظر پي آيو ۽ سنڌ جو ساهه، پساهه، رت پت ۽ هڏ گُڏ، سڀ ملڪ جي جيئاپي لاءِ ڄڻ خير ڪڍيو پي ويو. افغاني آفيم جي واپار سان، منافعي لاءِ، ماڻهو مار جنگيون ڪندڙ آمريڪا جي راهه گذر لاءِ، ملڪ سڄو ان کي ڄڻ ته مقاطعي ۾ ڏنو ويو هو.
سنڌ جا قومي قبيلا، سردارن جي حوالي ڪيا ويا، جن جرڳن جي شڪل ٺاهي، فيصلن ۾ انصاف کي واپار پي بڻايو ۽ ماڻهو ڪرايي تي قتل ٿيڻ لڳا هئا.
بيگناهه قتل جو عيوضو، پئسن جي شڪل اختيار ڪرڻ لڳو. ائين انساني نسل ۾ نفرت جو ٻج ڇٽيو پي ويو.
افغانستان ۾، آفيم جي آباديءَ تان ويڙهه ڪندڙ آمريڪا ۽ طالبان وڙهندي وڙهندي پاڪستان ۾ اچي، سندن جنگي جنون خودڪش بمبار واري شڪل ٺاهي ورتي هئي ۽ نصيب جو محتاج ملڪ، وري به هڪ فوجي جنرل جي حڪمرانيءَ هيٺ اچي ويو، جيڪو ڊالرن جي آڇ ۾ ماڻهو جي موت جو سوداگر بڻجي پيو هو.
بلوچستان صوبي کي، باغيءَ جو نالو ڏيئي، اڪبر بگٽي جهڙا سياسي اڳواڻ قتل ڪيا پي ويا.
سرحد صوبي ۾ انساني سسين جو لابارو عام شروع ڪيو ويو هو. پنجاب صوبو، پنهنجي سر بچائڻ خاطر ۽ طالبان وٽ نڀاهڻ لاءِ آني واري ڪُڪڙ وانگر، لِڪڻ واريون جايون پي ڳوليون!
۽ سنڌ، جيئي ڀٽو جي نعرن سان، بينظير ڀٽو کي وطن واپس اچڻ جي دعوت پي ڏني ۽ بينظير ڀٽو برطانيا کان دبئي ۽ دبئيءَ کان سعودي عرب ۾ پنجاب رجعت پرست سياست کي پاڻ سان گڏائي، پنهنجي جمهوري سياسي سگهه پي وڌائي، جيڪا سندس والد ذوالفقار علي واري ڄڻ ساڳي غلطي پي ڪيائين. ڏسڻ وارن ڏٺو ويٺي، ته طالبان ۽ ملڪ جي رجعت پرست اسٽبلشمينٽ پڻ هڪ ٻئي لاءِ ساهه ۽ ڦڦڙن جي مثال بڻيل هئا ۽ وچ ۾ ملڪ جو جنرل حڪمران سندن وعده معاف گواهه بڻيل هو، جنهن جو تسلسل افغانستان ۾ 1979ع واري روس خلاف، آمريڪا جي ڊگهي جنگ، جنهن جنگ جو ڪل خرچو، آمريڪا افغانستان جي آفيم واري آباديءَ مان حاصل پي ڪيو، جيڪو بعد ۾ جنگي سردارن جي نگرانيءَ ۾، آفيم جي آبادي حاصل ڪندڙ ڊرگ ڊيلر ۽ هيروئن جا اسمگلر، طالبان سان پنهنجا واسطا جوڙي رکندڙ هئا، انهن افغانستان جي ان آفيمي سياست کي واپار ۾ تقسيم ڪري، پاڪستاني جرنلن کي خريد ڪيو، جنهن جي سرپرستي هاڻ وقتي جرنل حڪمران جي ٻڌائي پي ويئي. تنهن ملڪ ۾ طالبان لاءِ آماجگاهه بڻائي، پنهنجي حاڪميت کي طول ڏيڻ لاءِ، ماڻهو ماريو ۽ حڪومت ڪريو، واري پاليسي اختيار ڪري، ملڪ ۾ مذهبي جنون کي آزاد اختيار ڏيئي، سياستدانن کي قتل ڪرڻ جو پروانو ڏيئي ڇڏيو، جنهن ۾ بينظير ڀٽو سندن خاص ٽارگيٽ تي هئي، پر اوستائين پهچڻ لاءِ ماحول ٺاهڻ خاطر، مسجدن ۾ شيطان ۽ موت، مُلن جي زد ۾ اچي ويا هئا. سياسي اعتماد کي اسيمبلين مان اغوا ڪري فوجي آمرن جي يتيم خانن ۾ ويهاريو ويو. قانون کي ڏيهه نيڪالي ڏيئي، انصاف کي دفن ڪري، ڏيهه جنوني ڏوهارين جي حوالي ڪيو ويو.
چورن، لُٽيرن، وڏيرن ۽ پاٿاريدارن کي ادارن جي اڳواڻي ڏني ويئي.
ڀارت ۽ افغانستان مان لڏي سنڌ ۾ اچي آباد ٿيندڙ اهي وطن فروش مهاجر، جيڪي پنهنجي وطن سان بيوفائي ڪري پاڪستان آيا، ته سنڌ ۾ مستقل آباد ڪيا ويا هئا.
تاريخ شاهد رهي آهي ته، هند ۽ عرب کان وڌيڪ مشهور وطن فروش ۽ غدار قومون، دنيا ۾ اڃا پيدا ناهن ٿيون. انهن وطن فروش مهاجرن کي، ترخانن جيان، سنڌ جا فاتح مڃائڻ لاءِ کين استعمال پي ڪيو ويو.
۽ سنڌي سماج پنهنجي مادي سماج کان وڌيڪ روحاني سماج ۾ رهي، پنهنجي مادي وجود کي موت سان پي وهنجاريو!
1947ع کان اڳ ۾ الائي ڪيترا ته سنڌي به وطن فروش هئا، جيڪي سنڌ تي انگريزن جي تسلط جا حامي هئا. 47ع کان پوءِ، انهن دغا باز وطن فروشن ۾ فوجي جنرلن جي معرفت واڌارو پي ٿيو.
________________________