ڪشمڪش
قضا جي ور چڙهي ويا، ويا ويا نه موٽيا
جگر ۾ درد جي خلش، ٿي آهه ڪهڙي ڪشمڪش
طبع ۾ سوز ۽ تپش، خيال ۾ آ پنج وشس.
”گل“
ربن کي اڄ رات آرام جي ننڊ نصيب ٿي. هن وارو منصوبو مشڪل ڪڙين مان گذري باقي ٻن گھڙين جي گفتگو تائين رهيل هو. هن پڪو ارادو ڪيو ته جيڪڏهن خدانخوسته پانڌي خان ناڪار ڪئي ته هٿن جون صفايون به ڪبيون. پر هي نيڪ ڪم هٿن ۾ کنيل آهي تنهنجو ثواب ڪنهن ٻئي کي هرگز نه ڏبو. ربن خيال پچائيندو ننڊ پئجي ويو.
باقي ٽي انسان بي چينيءَ جي ٻرندڙ باهه ۾ جلي ڦٿڪي رهيا هئا.هرڪو هڪ ٻئي کان بيخبر، پنهنجي پنهنجي پر ۾ پچي رهيو هو....... نڀور ڪاري رات..... چنڊ ۽ ڪروڙها تارا هرهڪ جي حال تي ماتم ڪندا پنهنجو سفر طي ڪري رهيا هئا.
ڀلو سوچي رهيو هو....... ربن ڪهڙو نه پلاند ڪيو....! ڪهڙو نه خطرناڪ بدلو ورتائين....؟؟ هن کان بهتر هو ته مون کي ماري ڇڏي ها....... پر هن کي منهنجي بهتري جھڙو ته ڪو ڪم ڪرڻو ئي ڪونهي....... دوست جاني دوست جي اڳيان بدنام ڪيائين..... منهنجو ڪنڌ هميشه لاءِ هيٺ ڪيائين.... پر ويچاري مهرو ڪهڙو گناهه ڪيو جو مفت ۾ بدنامي ٿيس...... ربن کي ضرور پنهنجي لالچ آهي،........ مگر مهرو کي ته ڪنهن ٻئي نموني به آزاد ڪرائي سگھيو ٿي....... هيئن محب علي کي بدگمان ڪرڻ مان ڇا وريس ؟....هاڻي سمجھيم....ربن کي هڪ تير سان ٽي نشان ڪرڻا هئا....... هڪ منهنجو محب علي کان جدا ٿيڻ...... ٻيو محب علي جو مهروءَ کان جدا ٿيڻ........ ٽيون مهرو کي پنهنجو ڪرڻ...... هاڻي آئون ڇا ٿو ڪري سگھان ؟ ڇا..... ؟ هينئر به محب علي کي ڪن کان جھلي سڀ ڪجھه وڃي ٻڌايان ؟ مگرهاڻي ڇا ٿيندو ؟...... محب علي ته مون کي هڪ قدم به اڳيان اچڻ نه ڏيندو....... منهنجو نالو به هن لاءِ نفرت جي لائق آهي..... منهنجي ته ويئي پر بيگناهه مهرو جي زندگي ڇو زهر ٿئي ؟ هوءَ عورت آهي هن جو دامن ڇو هن خرابيءَ سان داغدار ٿئي ؟ مون کي پنهنجي لاءِ نه..... ته مهرو لاءِ ئي ڪجھه نه ڪجھه ڪرڻو پوندو. ڪرڻو ڇا..... صبح جو ربن کان پيرن تي ڪري معافي وٺڻي پوندي..... مهرو جي معصوميت جا واسطا وجھي رحم جي بيک پنندس..... آئون ضرور ويندس....صبح ٿيڻ سان مون کي ورهن جي دشمن اڳيان هڪ ڀيرو ضرور هٿ ٽنگڻو آهي...... يا خدا تون اسان بيگناهن جي مدد ڪر !.
مهروءَ جنهن بروقت محب علي جي ڀرسان بيٺل مرڪندڙ ابليس کي ڏٺو هو، هڪدم سهي ڪري ورتو ته هي تماشو ڪنهن جو تيار ڪيل آهي. هاڻي هوءَ ربن جي ٽن ڏينهن جي گفتگو....خير خواهي،........ ۽ مٺڙين مٺڙين ڳالهين جو مطلب به سمجھي ويئي پر جيڪي ٿيڻو هو، سو ته ٿي ويو زياده ڦٿڪڻ هن ڄار جي ڦندن ۾ وڌيڪ ڦاسڻ جو سبب بنجي ها.
...مهرو پاڻيهي پاڻ کي سٺڻ لڳي....هٿان وڍيءَ جو ويڄ نه طبيب ! هاءِ الا، مون هي ڇا ڪيو ؟ ڇو هن مڪار کي گھر ۾ اچڻ ڏنم.....؟ ڇو نه سڀ قصو محب علي سان ڪيم ؟ مون پاڻ سان ظلم ڪيو.......يا خدا مبو ڇا سمجھندو...... سمجھندو وري ڇا ؟ بروقت نه چئي ڏنائين ته ڀلو “ مهرو ٽن ڏينهن کان تنهنجي لاءِ پئي رني...... آهه...مبو، تون مون کي بدڪار سمجھندين ؟ بي وفا ڪوٺيندين ؟ ڀلي سمجھه...... پر هڪ دفعو اچ ته توکي سڀ ڳالهيون ٻڌايان....اچ ته تنهنجي اڳيان پنهنجي دل چيري رکان.......تنهن کان پوءِ توکي جيڪي وڻي سو چئي سگھين ٿو. محب علي آئون خطا وار آهيان مون کي معاف ڪر....... هاءِ ڪميڻي ربن جي چوڻ تي لڳي پاڻ کي ڪهڙو نه ذليل ڪيم....... تباهه ڪيم.... مبو الله ٿو ڄاڻي آئون پاڪ آهيان..... ڀلو بي گناهه آهي .... آئون توکي ئي چاهيان ٿي..... فقط تنهنجي ئي پوڄا ۾ راتيون گذرن ٿيون..... تنهنجي انتظار ۽ يادگيري ۾ ڏينهن گذرن ٿا....مبو او مصيبت جي ماريل مهرو جا محب ! معاف ڪر...... او سورن جي ستايل مهروءَ جا سائين...... رحم ڪر..... تو رات ڀلو کي چيو ته تنهنجي مهرو کي ڏس “.... ڪيئن تنهنجي وات مان اهڙا لفظ نڪتا ؟ مهرو ته فقط تنهنجي ئي رهندي. اها ساڳي زبان ئي ته هئي جنهن سان مون کي “ منهنجي مهرو “ ڪري سڏيندو آهين ؟.... مهرو خيالن جي لهرن ۾ وهندي وهندي وڃي ننڊ جي آغوش ۾ پئي ۽ پانڌي خان جاڳي رهيو هو. ساڳئي وقت محب علي به خلا ۾ خيالن جون هوايون اڏائي رهيو هو. هنجي سيني ۾ به هڪ دل هئي... محبت ڪندڙ دل ! زماني جي تجربن ۽ تلخين سان آشنا ٿيل دل ! زندگي جي وسيع بيابان ۾ اميدن جا چراغ جلائيندڙ دل ! سندس غم آلوده حياتيءَ جي سهاري ۽ خوابن جي راڻي، مهرو جي پيارين ۽ هو شربا مرڪن جي خريد ڪيل دل !.
محب علي پاڻيهي پاڻ سان ڳالهائي رهيو هو......مهرو تون هينئر مري وڃين ها ۽ ربن مون کي هن منحوس خبر کان آگاهه ڪري ها ته به هن کان هزار بار بهتر هو ڇا....؟ توکي اها خبر نه هئي ته ڀلو منهنجو دوست آهي پر نه مهرو.... تنهنجو ڪهڙو قصور........جڏهن خود ڀلو ئي اکيون پوري ڇڏيون.....مهرو تو سٺو ڪيو. آئون توکي واقعي مٽن مائٽن کان جدا ڪريان ها.... بدنام ڪريان ها..... تنهنجي تقدير جي خلاف هلان ها....
مهرو آئون خوش آهيان. ڇاڪاڻ ته تون خوش آهين. هن کان پوءِ ڪڏهن به وري منهنجي زبان مان شڪايت نه ٻڌندينءَ. سچ پچ آئون تنهنجي راهه جو ڪنڊو آهيان....... بهتر ٿيندو ته ازخود ٽري وڃان..... ورهن جي تڙپندڙ ننڍپڻ کان ستايل،...زخميل...... چور ٿيل دل کي هٿن ۾ کڻي تنهنجن قدمن ۾ اچي سٽيم..... افسوس ! تو انکي سهاري ڏيڻ بدران هڪڙي ئي ٺوڪر سان پرزا پرزا ڪري ڇڏيو ....قياس ڪرڻ جي عيوض هميشه جي ٻرندڙ باهه ۾ اڇلي ڇڏيو.... مهرو مان وڃان ٿو....پري........... تنهنجي دنيا کان تمام پري.......
محب علي اٿيو هڪ نظر پنهنجي ماءُ ۽ پيءُ تي وجھي پنهنجي تنهاين جا ساٿي بينسري ۽ چاقو کڻي ساري گھر جي خاموش ماحول کان اداس اشارن سان موڪلائي....... وچئين دروازي مان لنگھي مهرو جي گھر آيو..... ڪو وقت مهروءَ جي غمگين ۽ لڙڪن سان پسيل چهري ۾ غور سان نهاريندو رهيو. خبر نه آهي ڪيترا ڀيرا هنجي جذبات ۽ منهن جي رنگ ۾ تبديليون آيون....... اوچتو مهرو ننڊ ۾ هڪ سڏڪو ڀريو....... ۽ وري خاموشي ڇائنجي ويئي. خيالن ئي خيالن ۾ محب علي کان کل نڪري ويئي.... چوڻ لڳو. :
مهرو آئون سمجھان ٿو ته تون رني آهين....ڇو؟ ان جي ته توکي خبر، باقي آئون سمجھان ٿو ته توکي مهينن جي لڪل راز جي کلڻ جو ارمان آهي.ارمان ڇو نه هجي ؟.....آخرڪار تو به ته پيار ڪيو هو. جيئن هڪ ڍارو پنج ڇهه جوارين جي وچ ۾ ڦرندي هر ڀيري الڳ الڳ ۽ ڍنگ سان ڪرندو آهي........ تيئن تو به ٻن جوارين جي وچ ۾ نون نون رنگن ظاهر ڪرڻ جي ڪوشش پئي ڪئي..... مهرو ڇا ٿيو...... جي تون ان چوپڻ تي آخر تائين پنهنجو رنگ نه ڄمائي سگهينءَ........ ته به ڪير چوندو ته تون ڪامياب ڪانه ٿينءَ؟ هڪ جواريءَ ڪڏهن پنهنجي جان نه وڃائي ته يقين ڪر، زندگيءَ جي جيڪا به ميڙي چونڊي هيس تنهن کي هڪ ئي داءُ ۾ اڏائي ڇڏيائين.... اي عاج جا دلفريب داڻا ! تنهنجي ئي ڪري آئون ماضي جا واعدا....دل جون ناتمام حسرتون...... ۽ مستقبل جا سوچيل اڌورا خواب خوشيءَ سان پنهنجي حريف جي قدمن ۾ ڦٽا ڪري هن چوپڻ تان ئي اٿي ٿو وڃان
ِ” غم دوران مسلسل خون دل خون جگر پيتو
رهيل جو ڪجھه هو باقي سو به تنهنجي روبرو نڪتو “
“گل “
مهرو آئون تنهنجو راز دل ئي دل ۾ رکندس...تون ته بيوفا ٿينءَ پر محب علي هرگز بي وفا نه ٿيندو.... تون ڀلوءَ سان پيار ڪرين ٿي پر محب علي فقط توسان...... تون ڀلوءَ لاءِ آهين پر محب علي فقط تنهنجي لاءِ........ مهرو تون جيڪڏهن منهنجي ٿي نه سگھينءَ ته مون سان ضرور آهين.... آئون تنهنجي صورت سان پيار ڪندس،جا منهنجي دل ۾ آهي ۽ رهندي..... آئون تنهنجي انهن خوابن سان دل وندرائيندس جي نامڪمل ۽ اڌو گابرا منهنجن پريشان خيالن ۾ صبح و شام ڀٽڪندا رهندا....... دعا ڪج ته تنهنجا هي ٻئي تحفا مون سان آخرين دم تائين گڏ رهن.... تو وانگر بيوفا نه ٿين....... خدا جو شڪر آهي جو تون ستل آهين...... آئون تنهنجو ديدار...آخرين ديدار ڪرڻ آيو هوس........ هاڻي وڃان ٿو... ڪڏهن به منهنجي ياد اچيئي ته شام جي موٽندڙ انهن اداس پکيئڙن جي منزل جي تلاس ۽ روشني ختم ٿيڻ جي غم ۾ وائڙا ڦرندا وتندا آهن...... مهراڻ جي مٿاڇري تي ترندڙ انهي اڪيلي بنڊيءَ، جنهن کي نه پاتار ۾ پهچڻ جي طاقت آهي ۽ نه مهراڻ جي ڪروڙها لهرن ۾ آرام ! کان منهنجون خبرون پڇ...... مون کي ڏسڻ چاهين ته : شام جي رتول شفق ۾ سج جي ويندڙ ڪرڻن...رات جي اونداهين...خزان جي مرده نظارن ۾ مون کي ڳولج...... مهرو هاڻي الوداع...
محب عليءَ جي اکين مان هزار ضبط هوندي به ٻه آبدار ڪري مهروءَ جي پيرن ۾ جذب ٿي ويا ۽ مسافر رمندو رهيو. پانڌي خان جي ننڊ کانئس اڄ ڪئين ڪوهه پري هلي ويئي. اڃا تائين جاڳندو رهيو. ڪجھه وقت اڳ پنهنجي جگر جي ٽڪري مهروءَ جون آهون ۽ زاريون ٻڌي چڪو هو ۽ ساڳين ڪنن ۽ ساڳين اکين سان جيڪي ڏٺائين تنهن کيس حيرت جي عميق بحر ۾ غرق ڪري ڇڏيو..... تان جو مهروءَ جي اوچتي ڇرڪ هن جا تمام خيالي محلات اچي پٽ سان هنيا. مهرو مبو......مبو ڪري زار و قطار روئي رهي هئي. اکين مان ننڊ جي خمار وڃڻ سان پيءُ کي ڀر ۾ بيٺل ڏسي هڪدم خاموش ٿي ويئي ۽ شرم کان ڪنڌ هيٺ ڪري بدستور روئندي رهي.
“ مهرو منهنجي پياري مهرو...... ؟ پانڌي خان جھڪندي پيار مان سڏ ڪيو.
“ جي....بابا......” مهروءَ سڏڪن ڀريندي جواب ڏنو.
“ ڇا ٿيو آهي تنهنجي پوڙهي پيءُ کي “ پانڌي خان ساڳئي پاٻوهه مان پڇيو.
“ بابا..... بابا ڪجھه نه.... مون خواب لڌو هو “ مهروءَ وراڻيو.
“ پٽ ڇا آهي جو تون هاڻي اهڙا خواب ڏسڻ لڳي آهين ؟ آهون ڀرڻ....روئڻ...۽ پنهنجي جان ڳارڻ لڳي آهين ؟ سويل به جو ڪجھه چئي سو مون سڀ ٻڌو.... تنهن کان پوءِ......... ۽ هينئر به جو ڪجھه ڏسان پيو تنهن ته مون کي منجھائي وڌو آهي “ پانڌي خان جھڪندي هڪ هٿ مهروءَ جي مٿي تي ( پيار مان) ۽ هڪ هٿ پيرسنيءَ جي ڪمزوريءَ کان گوڏي تي رکندي چيو........
مهروءَ وٽ هن سوال جي جواب ۾ فقط سڏڪا ۽ لڙڪ هئا جي بدستور پيش ڪندي رهي.
“ مهرو پٽ ڏس مون کان ته بيٺو به نٿو ٿئي.... ياخدا تون اسان جو وسيلو ٿي.....” پانڌي خان گوڏي وارو هٿ آسمان طرف کڻندي چيو.
بابا...بابا مهروءَ جا چپ ۽ گلو خشڪ ٿي ويو.
پٽ مون کي سڀ ڪجھه معلوم هو....... تون سمجهين ٿي ته آئون توکي ڪيتري قدر پيار ڪريان ٿو..... فقط انهي هڪ جذبي کان ۽ تنهنجي تنهائي ۽ غم کان مجبور ٿي سڀڪجھه ڏسندو ٻڌندو به صبر ۾ رهندو آيس...... خيال هو.... ته جلدئي هن چند ڏينهن جي چٽڪي کي هميشه جي خوشين ۽ شادمانن ۾ بدلائي ڇڏيندس......پراڄ رات ته الاجي ڇا پيو ڏسان ۽ ٻڌان پانڌي خان چيو.
مهروءَ آهستي آهستي روئندي سڏڪن ڀريندي ٽن ڏينهن کان مسلسل هلندڙ واردات ڪري ٻڌائي. آخرين لفظن تي....مهرو پيءُ جي پيرن تي ڪري ليلائي چوڻ لڳي....بابا...... توهان جي معصوم ۽ يتيم مهرو هيئن ڦٿڪي ڦٿڪي مري ويندي...... بابا توهان کان سواءِ ڀلا ٻيو ڪنهن مان هن وقت همدردي ءَ جي اميد رکان.ڇا توهان منهنجن هنن سڏڪن ۽ اوڇنگارن..آهن ۽ التجائن کي پنهنجي ٽهڪن ۾ لڪائي خوش رهڻ جي ڪوشش ڪندا ؟...... بابا.... پنهنجي مظلوم مهروءَ جي هن حال تي قياس ڪونه ڪند ا....؟ توهان خاموش ڇو آهيو....؟ بابا.......” مهرو روئندي رهي.
پوڙهو پانڌي خان کٽ جي ايس تي اهڙي طرح ويٺو سامهون لوڙهي جي وٿين ۾ گھوريندو رهيو، ڄڻ ويٺي ويٺي ساهه نڪري ويو هجيس..... هن جي هڪ طرف باهه هئي ۽ ٻئي طرف پاڻي ! هڪ طرف سماج ۽ رواج جون فولادي ديوارون ۽ ٻئي طرف سورن جي ستايل يتيم ڌيءَ......! هڪ طرف زماني جي انڌي تقليد ۽ ٻئي طرف پدرانه شفقت ! هڪ طرف دماغ هو ته ٻئي طرف...دل....... ! پانڌي خان کي هينئر جو هينئر هڪ فيصلو ڪري. انتي عمل ڪرڻو هو. زماني جي ارهه زوراين ۽ گردش دوران جي مسلسل لاهين چاڙهين جيتوڻيڪ پانڌي خان جي جواني ۽ طاقتور جسم کي جلد ئي پيريءَ جي نه ختم ٿيندڙ نشانن سان ڀري ڇڏيو هو. ساري جسم تي گھنجن جي ڄڻ ڄار وڇائجي ويئي هيس. بدن آهستي آهستي پيلو ٿيندو ويس. تاهم به اصليت ۽ مردانگي.....قوميت ۽ غيرت ساڳئي حالت ۾ موجود هئي. زماني جي عقوبتن هن جي جسم کي ضرور ڪم طاقت ۽ ڍرو ڪري ڇڏيو هو مگر دل ۽ قومي جذبا ساڳئي جوانيءَ واري اوج تي رهيا. هو هينئر ڪوبه فيصلو ڪري ها ته کيس اختيار هو..... مهرو خاموش ٿي ويئي ۽ هي سوچيندو رهيو. دل هڪ تي....دماغ ٻيءَ تي ! اوچتو سندس زبان مان نڪتل بي اختيار الفاظن فيصلو ڪري ئي ڇڏيو.
....مهرو هيءَ ربن جي چالبازي آهي. گنهگار نه محب علي آهي نه ڀليڏنو ڏوهاري...۽ نه خطاوار تون....... مهرو نه رو......مهرو منهنجي اکين جي ٺار ڌيءَ..... نه رو
“ پر بابا هاڻي روئان به نه ته ٻيو ڇا ڪريان ؟ مبو ته مون کي بيوفا ۽ بدڪار سمجھندو “ مهرو پلئه سان اکيون اگھندي چيو.
“ نه پٽ،.... محب علي فقط بدگمان آهي..... هو توکي دل وجان سان پيار ڪري ٿو. معاملي کي هن حال تائين توهان ٻنهي جي اڻ ڄاڻائيءَ پهچايو آهي....... هن جو اندازو مون محب علي جي چيل تازن لفظن مان لڳايو آهي...... جي هو هينئر هت اچي چئي ويو هليو..... پانڌي خان چيو.
“ بابا ...محب علي آيو هو ؟ مهرو اٻهرائيءَ مان پڇيو.
“ ها پٽ..... تنهنجي سجاڳ ٿيڻ کان ٿوري دير اڳ ويو هليو....... “ پانڌي خان چيو.
“آئون خدا جا واسطا وجھانس ها..... بابا توهان ظلم ڪيو....مهرو وري اچي روئڻ ۾ ڇٽڪي.
پوڙهو ۽ مجبور پيءُ سندس مٿي تي هٿ رکي گھري ويچار ۾ گم ٿي ويو.