تلاش
نه خاڪ ۾ لي نشان ٿي ڪائنات جي زبان
امنگ دلخراش آهه فراق تن تراش آهه
خيال پاش پاش آهه تلاش ئي تلاش آهه
”گل“
محب علي مائٽن دوستن ۽ مهروءَ کان موڪلائي رات جي اونداهي ۾ هنجون هاريندو پار ويو هليو.باقي رات پوين به اکين ۾ ڪاٽي.
صبح جا سونهري ڪرڻا وڻن جي ساون پنن ۽ مهراڻ جي مٿاڇري کي زربفت جو لباس پهرائي رهيا هئا، ڀلوءَ جون اکيون اوجاڳي کان ڳاڙهيون ۽ منهن البت سڄيل پئي معلوم ٿيو. اداس چهرو کڻي اٿيو..... ٻاهر نڪتو ۽ ربن جي گھر طرف هلڻ لڳو. واٽ تي ربن به ملي ويس.... ڀلوءَ پنهنجي سچائي ۽ وفاداريءَ جو سر کڻي مڪر ۽ فريب جي قدمن ۾ جھڪايو......
“ ربن مون کي معاف ڪر........ ڏس، آئون توکي منٿ ٿو ڪريان...... پنهنجي عزت يا جيئندان لاءِ نه..... پر مهروءَ ۽ محب عليءَ لاءِ ! هن ويچارن جي زندگي تباهه ٿي ويندي “ ڀلوءَ چيو.
“ مون ڀلا ڇا ڪيو آهي ؟ وري ڪهڙو مڪر هلائي آيو آهين ؟ ربن هڪ قدم پوئتي هٽندي چيو.
“ ربن آئون جھولي ٿو جھليان..... بيک ٿو پنان.........” ڀلوءَ ليلائيندي چيو.
“ يا خدا جي واسطي هڪ دفعو مون سان گڏجي هل ۽ محب عليءَ جي اڳيان هي سڀ معاملو کولي رک...... ربن هنن ٻنهي معصوم دلين جو هيئن بيدرديءَ سان خون نه ڪر...... هنن کي بچاءِ “ ڀلوءَ چيو.
“ مان نه هلندس.... مون کي پنهنجي عزت پياري آهي تون خود ڇو نٿو وڃين ؟..... ربن سان دشمني رکڻ جي همت ۽ سمجھه هئي پر هاڻي ويل عزت ورائڻ لاءِ آئون هلان،مان نه هلندس......” ربن ڪاوڙ مان چيو.
“ ربن آئون هٿ ٿو ٻڌان...... مون تو سان اڳي به زنگ ڪونه ٿي رکيو..... مون سڀ ڪجھه محب علي لاءِ پئي ڪيو. هاڻي به انجي ئي ڀلائي ءَ لاءِ توکي ٿو ستايان،...... باقي مون کي تون ڀلي ڳڀا ڳڀا ڪري ڇڏ آئون هڪ ٻڙڪ به نه ٻوليندس ؟ ڀلوءَ انتهائي عاجزيءَ سان چيو.
“ ڀلو ائين توکي هن کان اڳ ڪرڻ گھربو هو. اهي لڙڪ توکي ان وقت ڳاڙڻ گھربا هئا...... جڏهن دڪ تي پرچاءُ ٿيو هو......... تنهن وقت مبوءَ ۽ تو صلاح ڪري مون کي ڏوهاري بنائي ڳوٺ ۾ بدنام ۽ خوار ڪيو.تڏهن نٿي مون کان معافي ورتئي...... هينئر ٿو چوين ته هل..... ڪنهن وٽ هلان ؟......... مبو ته رات وچ ۾ الاجي ڪيڏانهن ويو هليو...... ربن غرور سان چيو.
ڀلو جي پيرن هيٺان زمين نڪري ويئي..... وائڙن وانگر هيڏانهن هوڏانهن نهارڻ لڳو. جنهن لاءِ ڪري، ربن جهڙي دشمن کي منٿون ڪيائين...... پيرين پيو....... سو ته ويو هليو. آخر ساڳي ديوانگيءَ واري حالت ۾ ربن کي اتيئي ڇڏي ويو هليو.
منجھند جو وقت هو. سج پنهنجي تاب ۽ تيزيءَ سان جھر جھنگ بر بحر کي تپائي رهيو هو. ڀلو صبح جو گھران نڪتل اڃا واپس نه وريو..... سڄي رات پنهنجي ڳڻتيءَ ۾ گذاري صبح ڪيائين ته وري هي نئون خفقان لڳس. تنهن ته ڄڻ چريو ڪري ڇڏيس. مال به اڄ جھنگ ۾ نه ويو. محب عليءَ کي ڳولڻ سان وس ڪري ڇڏيائين پر وڃڻ وارو هن کان گھڻو پري ويو هليو. ڀلو پار به ويو.... پتڻ، کڏ،جھنگ ڳوليندو بڙ هيٺ آيو. چند واٽهڙو بڙ جي ٿڌي ڇانو ۾ آرام ڪري رهيا هئا. ڀلو سهڪندو بڙ جي گھاٽن جھڳٽن ۾ ڳوليندو رهيو. هڪ طرف کان آواز آيو.
“ڀلو پٽ ڇا پيو ڳولين “ مسافرن مان هڪ کنگھندي چيو.
“ چاچا پانڌي توهان هن مهل ۽ هتي ؟ ڀلو تعجب سان چيو.
“ پٽ ڳالهه ئي پڇ..... صبح جو نڪتل آهيان “ پانڌي خان چيو.
“ ڇو...... ؟ پرئين ڳوٺ ويا هئا ڇا ؟ “ ڀلوءَ پڇيو.
“ نه بابا............ هي مڙيو ئي قسمت رلايو آهي “ پانڌي خان مٿي تي هٿ رکندي چيو .
“ چاچا سچ ٿا چئو...... هي رولا آهن ئي قسمت جا !” ڀلو چيو.
“ ٻچا دعا ڪر ته هاڻي خدا پنهنجو ڪري........ شل مون وانگر پڇاڙي ڪنهن جي نه ٿئي...... الله تي ننگ آهي “ پانڌي ڏکاري لهجي ۾ چيو.
“ چاچا خير ته آهي..... وري ڇا ٿيو ....؟ ڀلو پڇيو.
“ پٽ دشمنن جون ته آهن پرور پڄايون........ اسان کي به ڪونه ڇڏيندو “ پانڌي خان چيو.
“ پر چاچا خدا وند ڪريم وٽ ته انصاف آهي “ ڀلوءَ صداقت سان چيو.
“ سچ ٿو چوين ڀلڻ...... اڄ ڪاڙهو به حد ڪريو ٻيٺو آهي “ پانڌي چيو.
“ چاچا توهان ڪو مبو هت ڏٺو...... سويل مال ۾ هو، چيائين ته اچان ٿو..... اڃا تائين نه آيو آهي....... الاجي ڪاڏي ويو “ ڀلوءَ چيو.
“ سويل مال ۾ هو..... چيائين ته اچان ٿو.....” ڇا پيو چوين ؟ هو ته راتوڪو نڪتل آهي...... مال ۾ وري ڪيئن هو...... مال ته ڳوٺ ٻڌو بيٺو آهي......... تون مون کان ٿو لڪائين..... ٻچا مون کي سڀ خبر آهي....... هي مصيبت سڀ ربن جي اٿاريل آهي..... نه ته ڇا آئون ههڙو بيمار ڪاڙها ۽ رولا ! هاءِ قسمت.... ان کان مهرو هجيئي نه ها ته نه دنيا جون ابتيون سبتيون ٻڌان ها ۽ نه هي ڏينهن ڏسان ها....صبح کان وٺي ته محب علي کي ڳوليو اٿم.خبر نه آهي ڪهڙي پاسي ويو. هاڻي وڃان ٿو گھر...... الاجي مهروءَ جو ڪهڙو حال هوندو ؟ ساري رات روئندي گذاريو اٿس........ يا الله پڇاڙيءَ جا دم سولا پڄاءِ....” پانڌي خان اٿڻ جي ڪوشش ڪندي چيو.
پانڌي خان ۽ ڀليڏنو اتان سڌو گھر آيا ،واٽ تي محمد ملاح به پتڻ کان ايندو ملين جنهن فقط ايترو ٻڌايو ته محب علي ته الاجي ڪهڙي پاسي ويو باقي خيري وارو بتيلو صبح جو همراهن پار بيٺل ڏٺو جنهن مان سمجھجي ٿو ته شايد محب علي شهر يا ان کان به پرئين ملڪ ويو هليو.
مصيبت جي ماريل مهروءَ جو هاڻي دنيا ۾ ڇا ؟ ڪيترا ڀيرا هن کي به اهڙو احساس ٿيو. خيال ڪيائين ته سسئي وانگر پنهل جي تلاش ۾ نڪري وڃي. پر پوڙهي پيءُ جي خيال اچڻ سان مِٺي به ماٺ مُٺي به ماٺ !...... ڪيترن ڏينهن جي انتظار ۽ دماغي ڀڃ گھڙ بعد هن پڪو فيصلو ڪري ڇڏيو ته محب علي ضرور پاڻ کي مهراڻ جي حوالي ڪيو آهي. هاڻي ته مهروءَ جو روزانه رات جو درياءِ تي وڃڻ ۽ محب علي جي ياد ۾ ڳوڙها ڳاڙڻ ته..... ڄڻ معمول ٿي ويو. آڌي رات جو مهراڻ جي سفيد و شفاف پاڻيءَ سان پنهنجي درد جا داستان اوريندي هئي........ بيخوديءَ ۾ اچيو لهرن ۽ ڇولين سان ڳالهيون ڪندي هئي...... انهن کي قاصد سڏي نياپا ڏيندي هئي..... سانوڻ جي ڪارن ڪڪرن بوندن ۽ کنوڻين ڏانهن هٿ کڻيو چوندي هئي..........
سانوڻ جي مند آئي
او پيارا
سانوڻ جي مند آئي
ساڳيا سانوڻ ساٿ سنواريا – وڄڙين ونگ وراڪا واريا،
توکي ٿي دل سهڻا ساري – ڏينهن گذاريم هنجون هاري،
جانب ڪاٽ جدائي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي.
گگن گجي ۽ بادل برسي – اک اڪنڊي تو لئه ترسي،
ڪڪر ڪڪر کي نياپا ڏيئي – تو ڏي اماڻيم قاصد ڪيئي،
وار ورڻ جي وائي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي
مينهن هرجا مرڪون لايون – هرڪو خوش آ عيدون آيون،
سڀني کي مند محب ملايو – منهنجو يار اڃا به نه آيو
مون وٽ عيد نه آئي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي.
کنوڻ عجب آ موج مچائي – لڪ ڇپ وهه جي راند رچائي،
ڪانگ لنوي ۽ تتر تنواري – سوڻ سڀاڳا سائين سنواري
آس اڃا نه مون لاٿي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي.
رس ۾ رساڻو گھوريو هاڻي – سولا توکي اوري آئي،
ڦڙ ڦڙ سان گڏ منهنجون اکيون – رات جبل جي ساري وسيون
توکي نه ڪل ڪائي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي
ميٽي منهنجو جرم هلي آ – توکي تنهنجو قسم هلي آ
گھايل دل جا راڳ او ساٿي توکي سارين ماڳ او ساٿي
جن تي ٻڌيسون ڊائي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي
توکي ساريو روز ڳران ٿي – موٽ مٺا من محب مران ٿي،
توکان سوا ٻيو ڪير آ منهنجو – ڪنهن کي ٻڌايان حال هي منهنجو
جوشن جان جلائي
پيارا
سانوڻ جي مند آئي
سانوڻ جي مند آئي.
ساري ساري رات اهڙين آهن ۽ آلاپن ڪندي گذريندي هئي. رات ختم ٿيو ويندي هئي پر دل جا ارمان، نه ختم ٿيڻ وارا هئا نه ٿيا، پيرسن پيءُ کي ستل ڏسي هن جا ستل سور جاڳي پوندا هئا. جڏهن به خيال ايندو هوس ته ڇو نه آئون به پاڻ کي انهن موجن جي حوالي ڪري ڇڏيان جن ۾ محب علي آراميل آهي. تڏهن اها ساڳي سفيد سونهاري ۽ پيريءَ جي گھنجن پيل لڙڪن سان آلي صورت التجائن سميت اکين اڳيان ڦري ايندي هيس..... سندس پوڙهو پيءُ ڄڻ چوڻ لڳندو هو......... مهرو توکان سواءِ ڀلا ڪير اٿم جنهنجي سهاري ڇڏيو ٿي وڃين...... ڪير راتين جو زور ڏيندم...... ڪير منهنجي هيڏي خدمت ڪندو...... ڪير مون کي بابا چوندو...... مهرو پنهنجي بد نصيب پيءُ کي دنيا جي مشڪلاتن ۾ هيئن اڪيلو ڇڏي نه وڃ..... نه وڃ..... ڏس، توکي منٿ ٿو ڪريان....ڏس، هن چتين پيل جھوليءَ ۾ ڪيتريون اميدون ڪيتريون التجائون ڦٿڪي رهيون آهن......
مهرو ! توکان پوءِ به تنهنجو هي بد نصيب پيءُ جيئرو ضرور هوندو، پر ان کان مري وڃي ته بهتر،مايوس نه ٿي....... الله جي رحمت مان نا اميد نه ٿي...... محب علي زنده آهي ايندو ۽ ضرور ايندو..... “ مهرو ڀلا جي هو آيو ته ان کي ڪهڙي منهن سان ٻڌايان ته مهرو....” مهرو اهڙا خيال پچائيندي بعضي رويو پوندي هئي.
محب علي کي ڳوٺ مان وئي ڇهه مهينا گذري ويا. ٻن ٽن ڏينهن کان اڌ رات جو ڀلو بينسريءَ جا آلاپ بلڪل پرئين مفاصلي تان ٻڌندو هو. ساڳيا الاپ..... ساڳيون ڌنون، جيڪي هو ست سال لڳاتار ٻڌي چڪو هو. اول هن کي اهو شڪ يا يقين هو ته محب علي ضرور خود ڪشي ڪئي آهي پر هاڻي اميد جي سنهڙي چڻنگ هن جي دل ۾ دکڻ لڳي. هڪ ڀيرو ته آلاپن ٻڌندي اٿيو...... پار وڃڻ جي ڪوشش ڪيائين مگر اڃا وچ درياهه ۾ ئي هو ته بينسري جا سر بند ٿي ويا ۽ وڃڻ وارو ويو هليو. ڀلو وري به ساڳيون حسرتون کڻي واپس گھر آيو. نه رڳو ڀلو انهن آلاپن تي تڙپي اٿندو هو مگر هڪ ٻي به دل هئي جنهن جي اکين جي ننڊ ۽ دل جو قرار انهن بينسريءَ جي جھيڻن آلاپن کسي ورتو هو. مهرو خيال ڪندي هئي ته ڪهڙو نه چڱو ٿئي، جيڪڏهن اهو محب علي هجي ! پر اهو گمان هن جي يقين تي ڪڏهن به حاوي ٿي نه سگھيو. ها- ايترو سو ضرور ٿيو جو رات جو جڏهن سمهڻ جي ڪوشش ڪندي هئي، تڏهن اهي دلسوز آواز سندس ننڊ جا دشمن بنجي ويندا هئا. اکين لاءِ پٿر،......... دل لاءِ تير........ جسم لاءِ ڏنڀ.....۽ ذهن لاءِ هڪ زبردست طوفان بنجي ايندا هئا، ۽ هي وري به محب علي جي ياد ۾ گم ٿيو ويندي هئي.
نه سا شاخ نشيمن آ نه آ سو گلستان باقي
فقط موهوم جيئن دل آ ياد آشيان باقي
“ طالب مولى “
آخر ڀليڏني هن راز کي معلوم ڪرڻ لاءِ هڪ رات پتڻ تي گذارڻ جو فيصلو ڪيو. چنڊ جون پويون تاريخون هيون، رات جي تاريخي قدرت جي هر رنگينيءَ کي پنهنجي،مهيب آغوش ۾ لڪائڻ جي ڪوشش ڪري رهي هئي ڀلوءَ جون منتظر ۽ اميدوار اکيون اهڙي اونداهيءَ ۾ به ڪنهن کي تلاش ڪنديون رهيون. هن جا ڪن هن خاموشي ۾ ڪن آلاپن ٻڌڻ لاءِ خاموش هئا. رات اڌ کان زياده گذري چڪي هئي. پاران ساڳيا سريلا آلاپ شڪايت بنجي فضا ۾ پکڙڻ لڳا. ڀلو ٽپ ڏيئي اٿيو. هزار اميدون کڻي بتيلي کي ڊوڙائيندو پار پهتو...... پر هنکي ڪهڙي خبر ته اهي اميدون فقط چند گھڙين جون مهمان هيون..... ڀلو هاڻي آواز جي بلڪل قريب پهچي ويو..... پر اتي جوان،سڊول،جسم، خوش مزاج محب علي جي بدران پوڙهي فقير کي ڏسي مايوسيءَ جي عالم ۾ گم ٿي ويو. فقير جي سفيد سونهاري رستي جي گرد لڳڻ سبب البت ميرانجھڙي ٿي معلوم ٿي. ڪنٺي جا اڇا داڻا ۽ پتل جي بينسري ئي اهڙيون شيون هيون. جي رات جي اوندهه ۾ صاف صاف نظر ٿي آيون. باقي شڪل...... نڪ نقشو هڪ اڳيئي ويل ٻيو ڪاري ڪفنيءَ ۾ جھڙو ديو ٿي ڀانئيو. فقير بينسري ءَ جي ڌن ۾ محو هو ۽ ڀلو به ٻه قدم پاسيرو ٿي بيهي رهيو. اوچتو آلاپن جي بارش ختم ٿي فقير هڪ درد ڀري آهه فضا جي حوالي ڪري ڇڏي. ڀلو به موقعو ڏسي وڃي اڳيان بيٺس. فقير کان هلڪو ڇرڪ نڪري ويو.....۽ چيائين “ سلامت هجين ٻچا “.
“ فقير سائين ! هڪ عرض ڪرڻو اٿم “ ڀلوءَ هٿ ٻڌندي چيو.
“ فقيرن جو دنيا جي ڳالهين ۾ ڇا ؟....... وڃي سک ٿي........ فقير نٽائڻ جي ڪوشش ڪندي چيو.
“ فقير صاحب توهان بزرگ آهيو..... مون کي.....” ڀلوءَ عاجزيءَ سان چيو.
“ بزرگ ! اڄ ڪلهه بزرگ اهو آهي جو گناهه گھڻا ڪري.....” فقير ٻئي طرف نهاريندي چيو.
“ سائين..... آئون دنيا جو ڌڪاريل آهيان.........” ڀلوءَ چيو.
“ وڏو خوش نصيب آهين....... تو تان دوزخ جي باهه معاف آهي “ فقير وراڻيو.
“ سائين هٿ ٿو ٻڌان....... مون کي راهه ڏسيو “ ڀلوءَ منٿ سان چيو.
“ ڇا وري به ساڳي دنيا ۾ وڃڻ ٿو چاهين ؟” فقير وري پوئتي نهاريندي چيو.
“ فقير صاحب توهان کي خدا جو واسطو.....” ڀلوءَ چيو.
“ بس ڪر مڪار..... شخصي غرض لاءِ خدا جو واسطو ٿو وجھين ؟ ڪيڏانهن ويئي تنهنجي همت ۽ مردانگي جنهن کان پٿر به پاڻي ٿي وڃن “ فقير ڪاوڙ مان اڳتي هلندي چيو.
“ سائين ! اها طاقت هاڻي هنن ڪمزور بازن ۾ نه آهي “ ڀلوءَ وراڻيو
“ ته انسان سڏائڻ جو حقدار نه آهين....ڇوڪرا، تو جھڙن لاءِ هاڻي مهراڻ جو پاتار ئي ڪافي آهي..... وڃ.....۽ وڃي اتان انسانيت ۽ انجي ابدي طاقت جا موتي ميڙ....” فقير تحڪمانه انداز سان چيو.
“سائين نا اميد نه ڇڏيو “ ڀلوءَ چيو.
“ مبجور نه ڪر،...... نادان ڇوڪرا....” فقير قدم کي تيز ڪندي چيو.
“ سائين – فيض جو سائل آهيان....” ڀلوءَ منٿ سان چيو.
“بيان ڪر.... ضدي ڇوڪرا....” فقير هڪ هنڌ بيهندي چيو.
“ ڇهن مهينن کان هڪ پيارو دوست جدا ٿي ويو اٿم...... ان جي ڳولا ۾ آهيان....” ڀلوءَ ڏکاري لهجي ۾ چيو.
“ فقير هميشه غيب جا ڄاڻو نه..... بلڪ عيب جا ڄاڻو هوندا آهن....” فقير وراڻيو.
“سائين....” ڀلوءَ تعجب مان چيو.
“ وڌيڪ تنگ نه ڪر...... وري نه اچج.....” فقير ڊگھا قدم ڀريندو هڪ طرف غائب ٿي ويو ۽ ڀليڏنو واپس موٽي پنهنجي گھر پهتو.