ڪھاڻيون

اڻويهه عالمي ڪهاڻيون

عبدالخالق سنديلي جي هن ڪتاب ۾ شامل ڪهاڻين منجهان ڪي اهڙيون به شاهڪار ڪهاڻيون آهن، جن کي پڙهندڙ بار بار پڙهڻ چاهيندي به ٿڪجندو ناهي. هونئن به هن ڪتاب لاءِ جن عالمي ڪهاڻيڪارن جي چونڊ ڪئي وئي آهي، انهن جي پڙهندڙن جو اڻ ڳڻيو ڳاڻيٽو رشڪ طلب آهي، ليو ٽالسٽاءِ، چيخوف، موپاسان، ٿامس هارڊي، عزيز نيسن، جمال مير صادقي، سائمن ڪارمگيٽ، خانم قدسيه موساوي، فرانز ڪافڪا، ٽئگور، گارشيا مارڪيز، اوهينري، بجور نسٽرين بجورينس ۽ اوليو شريز دنيا جا اهڙا ليکڪ آهن، جن جون ڪهاڻيون ۽ افسانا تاريخي، انقلابي ۽ رومانوي ڪٿائن تي مشتمل آهن.

Title Cover of book 19 Alami Kahanyun

مترجم پاران

مون ڪنهن وقت ڪٿي پڙهيو هو ته دنيا جي شاهوڪار ٻولين جو سرمايو صرف سندن ديس ۾ سرجندڙ ادب ۽ لکڻين تي منحصر نه هوندو آهي، پر ان جو وڏو حصو ان ٻوليءَ، دنيا جي ٻين ٻولين جي لکڻين، پوءِ اهي نثر ۾ هجن يا نظم ۾، سماجي هجن يا تاريخي ۽ سائنسي،انهن جي ترجمي تي مشتمل هوندو آهي. ان مان ئي اهي ٻوليون وڌيڪ سکنديون به آهن ته سندس ادبي ۽ علمي خزاني ۾ نواڻ جدت به ايندي آهي، اهو ئي سبب آهي جو سنڌي ٻولي به ترجمي جي دولت سان مالا مال آهي. سنڌي ادب ۾ اهڙا انيڪ پارکو ۽ سڄاڻ مترجم موجود آهن، جيڪي وقت به وقت دنيا جي چونڊ ادب کي پاتال مان ڳولي ترجمي جي صورت ۾ پڙهندڙن جي هٿن تائين پهچائين ٿا. ادب ۾ منهنجو خاص موضوع ڪهاڻي رهيو آهي. ادبي گڏجاڻين ۾ باقاعده شروعات هاءِ اسڪول جي زماني کان سنڌي ادبي سنگت شاخ ڏوڪري جي ادبي گڏجاڻين ۾ شرڪت ڪرڻ سان ٿي. جيڪو سلسلو يونيورسٽي تائين جاري رهيو. اڳتي هلي عالمي ادب سان منهنجي سڃاڻپ يونيورسٽي ۾ ادب سان چاهه رکندڙ دوستن سان وابستگي دوران ٿي. ان کان پهريان عالمي ادب سان لاڳاپو صرف نصابي ڪتابن جي حد تائين هو. نصابي ڪتابن ۾ وليم شيڪسپئر جا ڪجهه ڊراما ۽ شاعري، اينانيمس، اوليور گولڊ سمٿ، وليم ورڊس ورٿ، شيلي ۽ ڪيٽس جي شاعري پڙهڻ لاءِ ملي. نصاب کان علاوه ليوٽالسٽائي، گورڪي، خليل جبران، آسڪروائڊ، وڪٽر هيوگو، سر والٽر اسڪاٽ ۽ ٻيا سنڌي ۾ ترجمو ٿيل ڪتاب پڙهڻ لاءِ مليا. اهڙي ريت عالمي ادب ۾ دلچسپي پيدا ٿي. عالمي ادب پڙهڻ سان اهو احساس پيدا ٿيو ته ادب جون ڪي به سرحدون ناهن هونديون، اهو ئي سبب آهي جو تهذيبن وچ ۾ ترجمي ذريعي ادبي مٽا سٽا جو عمل جڳن کان جاري آهي. اهڙي ريت آهستي آهستي ترجمي جو شوق پڻ پيدا ٿيو. جتان به ڪا سٺي ڪهاڻي ملي اها ترجمو ڪرڻ جي ڪوشش ڪيم. پنهنجي تخليقي ڪهاڻين کان علاوه، مظهر الاسلام، خليل جبران ۽ موپاسان جي ڪجهه ڪهاڻين جا ترجما ڪيم، جيڪي مختلف رسالن ۽ اخبارن ۾ ڇپيا ۽ ڪجهه رهجي ويا. ان سلسلي ۾ اڪثر منهنجي ملاقات پنهنجي مهربان دوست ڊاڪٽر فياض لطيف سان ٿيندي رهندي هئي ۽ کيس پنهنجين ترجمو ٿيل ڪهاڻين متعلق ٻڌائيندو رهندو هئس، جنهن ان سلسلي ۾ مشورو ڏنو ته بجاءِ هڪ هڪ ڪهاڻي شايع ڪرائڻ جي انهن کي ڪتابي صورت ۾ آڻيان ته بهتر آهي. ان سان هڪ ته منهنجيون ترجمو ٿيل ڪهاڻيون ڇپچڻ جي آس پوري ٿيندي ۽ ٻيو ته اهي ڪهاڻيون سنڀالي رکڻ لاءِ مون وٽ ڪتابي صورت ۾ موجود هونديون. ان خيال کي عملي جامون پهرائڻ لاءِ عالمي ادب مان ڪجهه ڪهاڻين جي چونڊ ڪيم. جيڪي جڳ مشهور ڪهاڻيڪارن جون لکيل آهن. جن مان ڪجهه ڪهاڻيڪار ته ادب ۾ نوبل انعام يافته آهن. توڙي جو هر ڪهاڻي هر ليکڪ جي پنهنجي مخصوص سماجي، ثقافتي ۽ معاشرتي حالتن جي پس منظر ۾ لکيل آهي، پر سچ اهو آهي ته هر هڪ ڪهاڻي ۾ ڪٿي نه ڪٿي اسانجي معاشري ۽ سماجي، ثقافتي حالتن جو رنگ نظر ايندو ۽ ڪهاڻي پڙهڻ دوران پاڻ مرادو لڳندو ته ليکڪ منهنجي دل جي ڳالهه ڪئي آهي. ڪهاڻيون اردو مان سنڌي زبان ۾ ترجمو ڪيون ويون آهن. ڪوشش ڪئي وئي آهي ته ترجمي دوران ڪا خامي نه رهجي وڃي، پر ان جي باوجود جيڪڏهن ڪا ٿوري گهڻي کوٽ رهجي وئي هجي، ته اهو فطري عمل آهي، ڇاڪاڻ ته هي ترجمي جو به ترجمو آهي ۽ ڪنهن به ليکڪ جي بنيادي ڏانءَ ۽ ڏات کي اصل صورت ۾ هڪ زبان کان ٻي زبان ۾ منتقل ڪرڻ انتهائي ڏکيو ڪم آهي. مون پنهنجي طور تي ترجمي کي آسان ۽ سليس بنائڻ جي هر ممڪن ڪوشش ڪئي آهي، جيڪا اميد ته پڙهندڙن کي پسند ايندي.
ترجمو ڪيل ڪهاڻين کي ڪتابي صورت ۾ آڻڻ جي منهنجي هي پهرين ڪوشش آهي. ڪهاڻين ۾ نامور مغربي ڪهاڻيڪارن کان وٺي مشرق جي ڪيترن ئي مشهور ڪهاڻيڪارن جون چونڊ ڪهاڻيون ۽ انهن ليکڪن جو مختصر تعارف پڻ هن ڪتاب ۾ شامل ڪيو آهي، ته جيئن ليکڪ جي تخليق جي آشنائي سان گڏوگڏ ان جي جيون جو مختصر خاڪو به پڙهندڙ کي معلوم ٿي سگهي. ايراني ادب مان ڪهاڻيون پڙهڻ لاءِ ملن ٿيون. اها الڳ ڳالهه آهي ته شاعريءَ جي حوالي سان چڱي تعداد ۾ مشهور فارسي شاعرن، رومي، حافظ، خيام، شيرازي، ۽ ٻين بزرگن ۽ ڏاهن جا ڪتاب بهترين سنڌي ترجمي ۾ موجود آهن، پر نثر جي صورت ۾ خاص طور جديد ايراني ڪهاڻي نه هئڻ جي برابر آهي يا اتفاق سان مون کي پڙهڻ لاءِ نه ملي سگهي آهي.آخر ۾ مان پنهنجي محسن دوستن ڊاڪٽر فياض لطيف ۽ ڊاڪٽر احسان دانش جو بيحد شڪر گذار آهيان جن نه صرف ڪتاب جي ڇپائي جي هر مرحلي پر ترجمي دوران لفظن جي جوڙجڪ ۽ جملن کي خالص سنڌي ويس پهرائڻ ۾ منهنجي گهڻي رهنمائي ڪئي.


عبدالخالق سنديلو
تاريخ: 10 آگسٽ 2016ع