پنهنجي پاران
اسان جي پراچين زماني کان وَنس مطابق جوڳو ونس راٺوڙ مان آهي. ڀاٽ شجره لکندا هئا ۽ صدين کان رڪارڊ محفوظ ڪندڙ رهيا آهن، جيڪا برادري هينئر هندستان تائين محدود رهجي ويئي آهي. اسان جا وڏا اُتر قنوج، ماروئاڙ کان کاروڙو، چارڻ عمرڪوٽ لڳ کان سينهوئي، ارنرو، ڪونڀاري، کاريو غلام شاهه کان جاڳو هريو ٺڪر سان گڏ هريار وسائي، پوءِ مختلف ڳوٺن ۾ جوڳو پکڙيا، ڪن حالتن جي ڪري لڏپلاڻ ڪري جيسلمير کان سنڌ ۾ داخل ٿيا. اٽڪل 16- هين صديءَ ۾ نالي بجو جوڳو ۽ هڪ ڪاڙيندو ڀيل هڪ جاڳو ٺڪر ذات کي اُٺ جي ڀيل تان قتل ڪيو، جو بجو جوڳو نيوڇور ۾ عيسب فقير وٽ پناهه ورتي، ٺڪرن کان خون معاف ڪرايو ۽ بجو جوڳو ست پيڙهين تائين پوڄڻ جو واعدو ڪيو ۽ عيسب دعا ڏني ته توهان مان لک ٿيندا، ان بعد اسان جوگهراڻو اُتان لڏي عيسب فقير جي درگاهه (ڇور) ۾ اچي پناهه ورتي، جنهن کانپوءِ اولاد پاڻ کي عيسب جا مريد ۽ عيسب پوٽا سڏائيندا آهن، ايئن شجرن ۾ ڪئين ڳوٺ ٺهيا، انهن ۾ کيمي جو پار، رڙيارو، چاڙهيار، ڀاڏا سندو، کينسر، ڊيٻوڙي، کياڙو، ڏانڀاريو ۽ ٻيا ڳوٺ به شامل آهن. منهنجي ڏاڏي ”هيمي“ جو به ڏاڏو ”ڪيسو“ ڳوٺ چاڙهيار ۾ اچي آباد ٿيو هو، تن مان ڪي 1965ع ۽ ٻيا 1971ع ۾ هندستان هليا ويا، باقي هتي رهن ٿا، جيڪي مالهڻ ديويءَ کي ڇڏڻ کانپوءِ اهي سڀ هن وقت عيسب فقير جا مريد آهن. منهنجو جنم 1934 - 05 - 10 تي ڳوٺ چاڙهيار ۾ ٿيو، وڏي ڀاءُ پرڀولال سنڌيءَ ۾ فائنل ڪئي ۽ 1942ع ۾ ماستري نوڪريءَ ۾ لڳو، منهنجي داخلا اسڪول ۾ 1940ع ۾ ٿي، ليڪن اسڪول 5 ڪلو ميٽر پَري هئڻ ڪري رڪاوٽ ٿي، جنهن سبب 2- سال پڙهڻ کان محروم رهيس ۽ وري 1945ع ۾ پڙهائي شروع ڪئي ۽ ڊبل پروموشن ڪري ايئن پڙهندو رهيس، پوءِ وري 27- ڪلو ميٽر ڏورانهون اسڪول گڊڙو سٽي ۾ داخلا وٺي پڙهڻ لڳس، جتي اڳتي هلي مڊل جا ڪلاس نه هئڻ ڪري ڇاڇرو اسڪول ۾ 1950ع ڌاري مڊل پاس ڪيم. علم جو اهو سفر جاري رکندي 1952ع ۾ نور محمد هاءِ اسڪول حيدرآباد ۾ داخل ٿيس، جتان 54 - 1953ع جي بئنچ ۾ مئٽرڪ پاس ڪيم، انٽر ڊي جي ڪاليج مان پاس ڪري ايم بي بي ايس لياقت ميڊيڪل ڪاليج ڄامشورو مان 1961ع ۾ پاس ڪئي ۽ سگهوئي سروس ۾ آيس. تعليمي سرگرمين ۾ حصو وٺندي، مئٽرڪ پاس ڪرڻ کانپوءِ ئي ايس سي اي سوسائٽي ايٽ حيدرآباد ٺاهي، ان جو ميمبر ۽ پوءِ جنرل سيڪريٽري به رهيس، هن سوسائٽيءَ شاگردن جي مالي ۽ اخلاقي مدد ڪئي، منجهن تعليم پرائڻ وارو جذبو پڻ اجاگر ڪيو، جنهن لاءِ اسان جي گروپ جُدا جدا سيڪٽرن جا دورا ڪيا. 1980ع تائين اهو سلسلو هليو ۽ تعليم ۾ ڪافي ترقي ۽ پيش رفت بعد اها سوسائٽي ٻين کي هلائڻ لاءِ ڏني، جيڪا هن وقت به موجود آهي، جنهن مان ايمرجنسي جي صورت ۾ مالي امداد ڏني وڃي ٿي. اهڙي طرح خوشي رام هريجن ٽرسٽ به 1946ع کان هلندڙ هئي. 1952ع کان آئون به ٽرسٽ جو ڪارڪن رهيس. 1965ع کان اڄ تائين ميمبر ورڪنگ ڪميٽي طور لاڳاپيل آهيان. هن ٽرسٽ جي جيڪا به آمدني هوندي آهي، اسان جو چيئرمين سيٺ هوندراج آوتراءِ راجپال سڄي سنڌ ۾ خاص ڪري ٿر جي شاگردن ۾ امداد ۽ اسڪالرشپ ورهائيندو آهي. ساڳئيءَ ريت پاڪستان ميڊيڪل ايسوسيئيشن پي ايم اي جو ضلعي ليول تي 20- سال جدا جدا ضلعن ۾ نوڪري دوران صدر رهيو آهيان ۽ هر ضلعي ۾ فري ميڊيڪل ڪئمپون، سيمينار ۽ ورڪشاپ وغيره منعقد ڪرايا. جن ۾ نالي وارين شخصيتن کي دعوتون ڏيئي کين خصوصي مهمان طور گهرايو ويندو هو. ٺٽي ۽ سانگهڙ ضلعن ۾ سوين ميڊيڪل ڪئمپ، سيمينار، گونگن ۽ معذورن جي بيمارين ۽ منصوبا بندي جي روڪٿام وغيره جي سجاڳي جا سيمينار به ڪرايا. 6- سال سول سرجن ٺٽو ۽ 9- سال سول سرجن اسپتال سانگهڙ ۾ خانداني منصوبابندي لاءِ مني ليب آپريشن يونٽ کولايو ۽ ٻين هنڌن تي به صحت جي سهولتن پهچائڻ لاءِ ڪوششون ورتيون. ٿرديپ جهڙي وسيع ۽ سرگرم اين جي اوز جي جنرل باڊي جو اڄ تائين ميمبر آهيان ۽ ساليانو ميٽنگ ۾ باقاعدگي سان شرڪت ٿيندي رهي ٿي. هنيئر به سانگهڙ، ٺٽو، ٿرپارڪر ۽ ٻين ڏورانهن علائقن مان وڏي انگ ۾ مريض ميرپورخاص مومل ميموريل ميڊيڪل سينٽر ميرپورخاص پهچن ٿا، جتي سندن معالج بنجي ڪفايت ۾ خدمت ڪرڻ فرض سمجهان ٿو. جيڪا جستجو شال حياتيءَ بعد به جاري رهي.
آئون شڪر گذار آهيان قائم سولنگي، ڊاڪٽر سونو مل کنگهاراڻي، نور احمد جنجهي، سارانگرام ڪاجهروي، انسپيڪٽر گومن مل راٺوڙ، وڪيل ارجڻ داس، سومجي مل ڌاراڻي، امولک ٿري، پروفيسر سچانند، ڊاڪٽر تيرٿ، معصوم ٿري، جيرامداس اٻوجهو، ڪانجي مل چوهاڻ، ڊاڪٽر سيتل، تيرٿ داس اُميداڻي، تنيراج ڀيل، وڪيل ڀورو مل ڪولهي، غلام محمد لغاري، اوم پرڪاش راٺوڙ، تپيدار ديالداس جن مون کي هن ڪتاب لکڻ لاءِ پنهنجا رايا ڏنا، ۽ همٿايو. جڏهن ته مينڌرو ڪاجهروي ۽ دليپ ڪمار راٺوڙ پڻ ڪتاب ۾ ڀرپور ساٿ ڏنو.
آخر ۾ آئون اهو چوندس ته پنهنجون ساروڻيون ۽ ڪردارن جون ڪهاڻيون دنيا ۾ تاريخ جي صورت ۾ ڇڏڻ ضروري آهن ڇو ته پڙهندڙن ۽ ٻڌندڙن کي به ڪنهن نه ڪنهن لکيل حقيقتن مان فائدو ٿي سگهي ٿو. تاريخ هڪ زندهه نالو آهي، خاص ڪري هن ڪتاب جي لکڻ لاءِ انسپيڪٽر گومن مل راٺوڙ ۽ قائم سولنگي شروع کان آخر تائين مک ڪردار ادا ڪيو آهي، آئون سڀني ڀائرن ۽ دوستن جو تهه دل سان شڪر گذار آهيان، جن هن ڪتاب لکڻ لاءِ منهنجو ساٿ ڏنو آهي.
ڊاڪٽر راڻا ولد چانپارام راٺوڙ
سيٽلائيٽ ٽائون، يونٽ 3- ميرپورخاص
03363766914