“سيٺ خوشي رام” هڪ اُتم ۽ امر انسان

سيٺ خوشيرام ويهين صدي جي آخري ڏهاڪن ۾ شڪارپور جي سيٺ دريانو مل جي گهر جنم ورتو. خوشيرام صاحب پاڻ نهايت سلجهيل، روشن خيال ۽ ٻاجهاري طبيعت وارو شخص هجڻ سان گڏوگڏ هڪ وڏو ذميوار، اوچي ڪوٺي جو پرمارٿي ۽ ڌرماتما هو. هندو سماج ۾ ڪاهي پيل ڀيد ڀلو ۽ حقارت ڀريل روين سبب پٺتي ڌڪيل ۽ جهالت جي ور چڙهيل ماڻهن ۾ تعليم جي ذريعي شعور پيدا ڪري، سجاڳي آڻي کين ترقي ڏياري مٿي آڻڻ لاءِ انهن 1946 - 02 - 18 ۾ سيٺ خوشي هريجن ٽرسٽ قائم ڪيو، انهيءَ لاءِ هن پنهنجو تن من ڌن ۽ سمورو جيون سمرپت ڪرڻ سان گڏوگڏ پنهنجي 312 ايڪڙ زرعي زمين ٽرسٽ جي حوالي ڪئي ته جيئن انهن جي اپت مان شيڊيولڊ ڪاسٽس برادرين جي ٻارن کي وظيفا ڏيئي منجهن تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ شوق پيدا ڪيو وڃي، ان کانسواءِ سفر جي دوران پاڻ اکين سان ڏٺائون ته نفرت ۽ حقارت سبب هريجن نارين کي پاڻي ڀرڻ لاءِ کوهن ۽ تلائن تي وڏي تڪليف مان گذرڻو ٿي پيو، سيٺ صاحب انهن حالتن کان ڏاڍو متاثر ٿيو ۽ هن ٿر ۾ کوهه کوٽائڻ ۽ بيراجي انيڪ ڳوٺن ۾ کوهيون کوٽائي ڏيڻ، ودوائن جي مالي سهڪار ڪرڻ، نياڻين جي ڏاج ۽ اکين جي آپريشن لاءِ ماڻهن کي عليحده دان ڏنو. سيٺ صاحب جن ڇوت ڇات کي سماجي برائي سمجهي انهيءَ جو هر هنڌ وروڌ ڪيو، هو جڏهن به ٻالميڪي ويڙهن ۾ ويندو هيو ته فرمائش ڪري انهن جي هٿن جي تيار ٿيل چانهه انهن جي ئي برتنن ۾ واپرائيندو هو. شروعاتي وقت ۾ انهيءَ ٽرسٽ ۾ تمام وڏن نالن وارا ماڻهو ميمبر هئا. آئون به 1952ع کان انهيءَ شيوا ۾ منسلڪ ٿيس ۽ پوءِ 1960ع کان اڄ تائين انهيءَ ٽرسٽ جي شيوا ۾ بطور ميمبر شريڪ آهيان. سيٺ صاحب تاريخ ريگستان جي جڳ مشهور ليکڪ رائچند راٺوڙ کي گهڻو ڀائيندا هئا ۽ چيلهار ۾ گهڻو ڪري انهي وٽ ئي ترسندا هئا. سيٺ صاحب اٽڪل 80- ورهين جي ڄمار ۾ 1968ع ۾ سرير ڇڏيو، کين پٽ جو اولاد ڪونه هو، انهيءَ ڪري بطور چيئرمين سيٺ هوندراج صاحب ٽرسٽ جي اڄ تائين سار سنڀار لهي رهيا آهن.
سيٺ هوندراج رشتي ۾ سيٺ خوشيرام جا ويجها عزيز آهن ۽ پاڻ جيڪب آباد جي نالي واري زميندار سيٺ آوتراءِ راجپال جا سُپاترآهن. سيٺ هوندراج کي سي ايس ايس/ سي ايس پي ڪرڻ تي اعليٰ سرڪاري عهدي جي آڇ ٿي هئي، جيڪا هنن سويڪار ڪونه ڪئي ٻي صورت ۾ هو صوبائي سيڪريٽري يا چيف سيڪريٽري جي عهدي کي رسي سگهيا ٿي. پاڻ سنڌ جي سڄي هندو پنچائت جيڪب آباد جا چيئرمين به رهيا. سندن سپاتر آمريڪا، آئرلينڊ ۽ نياڻي سنڌ ۾ ڊاڪٽر جي مسيحائي پيشي سان لاڳاپيل آهي. سيٺ صاحب پنهنجي هٿن سان ٽرسٽ جو ليکو اهڙو ته صاف ۽ شفاف طريقي سان درج ڪندا آهن جو ڪابه اسڪالر معلوم ڪرڻ لاءِ سمورو رڪارڊ هڪ منٽ اندر سامهون اچي ويندو آهي. پاڻ هر سال ٽرسٽ جي ڪاروبار جو ليکو چوکو آڊٽ ڪرائڻ بعد ٽرسٽ جي ميٽنگ سڏائي سڀني ميمبرن جي معائني، اطمينان ۽ بحاليءَ لاءِ کولي رکندا آهن. ٽرسٽ مان ملندڙ اسڪالرشپ 10.5- ۽ 20- رپين کان شروع ٿي جيڪا هاڻي 1000، 1500 ۽ 10000- تائين ملي ٿي، اها اسڪالرشپ هر سال 2000- کان به وڌيڪ شاگرد حاصل ڪن ٿا، اها اسڪالرشپ واسطيدار شاگردن کي پنهنجي هٿن سان ڏيڻ لاءِ سيٺ هوندراج صاحب ڪجهه ڏينهن لاءِ ٿر ۽ ٻين هنڌن جو دورو ڪندا آهن، انهيءَ سموري شيوا ۽ سفر ۾ ماسٽر سچانند ساڻن گڏ هوندا آهن. سيٺ صاحب جن جو چوڻ آهي ته اسڪالرشپ حاصل ڪرڻ لاءِ مقرر طريقيڪار جو پورائو ڪري گهڻي کان گهڻا شاگرد اچي انهيءَ ٽرسٽ مان اسڪالرشپ وٺي پنهنجي تعليم جي حاصلات سان اعليٰ منزلون ماڻين.
ٽرسٽ جي زمين واري اُپت سهيڙڻ نهايت ڏکيو ڪم آهي، انهيءَ لڇ پڇ لاءِ سفر ڪندي هڪ دفعو پاڻ اغوا ٿيا ۽ وڏا ڪشٽ سٺا. اي ڀڳوان! توهان جي پيار ۽ پاٻوهه وارن جذبن ۽ آشرواڌ سان ڀريل اهڙي اُتم ۽ نُسڪام شيوا جيڪا پرمارت کي قائم رکيو ٿي اچي، ان جي ڀيٽا ڪهڙن لفظن سان ڪجي.

تن سي، من سي او ڌن سي جو ڪري دوجون ڪا ڪليان
وهي هين سچي انسان، اس ڌرتي ڪي ڀڳوان.

ڊاڪٽرراڻا سي راٺوڙ

آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

زندگي جا پنڌ ۽ پيچرا