* سماج سڌارڪ، سياسي اڳواڻ ۽ منفرد شخص
[/b]هالا پراڻا قاضي محمد تقي اين صديقي جي صورت ۾ هڪ يگانو شخص پيدا ڪيو، جيڪو پنهنجي دؤر ۾ هڪ پاسي جديد زراعت جو مکيه نالو ٿيو ته وري ٻئي پاسي واپار ۽ ڪارخانيداري ۾ به نالو ڪمايائين. پهريائين سرڪاري نوڪري ۾ هو، پر اڳتي هلي نوڪري ڇڏي، زمينداري ۽ واپار ڪرڻ لڳو.
قاضي خادم صاحب هن جي حوالي سان پنهنجي ڪتاب ”ساروڻيون“ ۾ لکي ٿو ته ”قاضي محمد تقي نه صرف هالا پراڻا جو هڪ باعزت واپاري ۽ زميندار هئو پر ڪاٽن جننگ جي حوالي سان هو سنڌ جي وڏن وڏن ڪاٽن جنرز سان ڪلهو ڪلهي ۾ ملائي هلڻ وارو شخص هو. ٻئي طرف ڪيلن جو باغ به هنيائين.
”نهايت مانائتو مردانه وجاهت جو مثال. زبان مان ڪوبه لفظ اهڙو نه ڪڍندو هو، جو ڪنهن ننڍي وڏي جي دل آزاري ٿئي. خوش پوشاڪ امير غريب سان هڪ جھڙو.
”وقت جو پابند ۽ هميشه ٺهي جڙي هلڻ واري هن شخص ڌنڌي جي لحاظ کان جڏهن رجسٽرار جي نوڪري ڇڏي ته شهدادپور ۾ هڪ ڪاٽن جننگ فيڪٽري مسواڙ تي ورتائين ۽ اتي ئي گهر وٺي ويهي رهيو. اتان جهول، نئون آباد ۽ ٽنڊو آدم ۾ ڪاٽن جننگ فيڪٽريون ۽ زمين به ورتائين ته هالا شهدادپور روڊ تي سئي گئس اسٽيشن وٽ اڍائي سو ايڪڙن جو باغ به لڳايائين جنهن ۾ بيحد خوبصورت رهائش جو به انتظام(فارم هائوس) به هو.“ (قاضي خادم، 2009ع، ص60)
ياد رهي ته اهو پنهنجي وقت جو جديد فارم هائوس هو، جيڪو اڄ به باوجود غير مناسب سارسنڀال جي، موهيندڙ لڳي ٿو.
پنهنجي ٻئي ڪتاب اندرو روح رهيام ۾ قاضي خادم لکيو آهي ته هن صاحب ئي کيس مسلم ڪاليج ۾ ليڪچرار جي نوڪري قاضي محمد اڪبر کي چئي وٺرائي ڏني. (قاضي خادم، 2011ع، ص 58)
[b]ميان محمد عثمان ڀٽي:
[/b]هي صاحب به قاضي محمد تقي جهڙو يگانه روزگار شخص هو. هن به هڪ پاسي ڪاٽن ايڪسچينج ۾ ڪاروبار ڪيو ته ٻئي پاسي سوين ايڪڙ زمينون مقاطعي تي کڻي آباد ڪيون.
سندس هڪ پٽ طارق احمد ڀٽي جهانگير صديقي گروپ سان گڏ ڪم ڪري ٿو ۽ ٻيو پٽ ٻني ٻارو سنڀالي ٿو.
ڀٽي خاندان جو پڳدار مخدوم دين ڀٽي ۽ نامور سياستڪار ۽ صحافي غازي صلاح الدين سندس نياڻا آهن.
[b]پير نور شاهه جيلاني: (متوفي ڊسمبر 2017ع)
[/b]هي صاحب هالا پراڻا جي سياسي فرنٽ تي ڪافي سرگرم رهيو آهي. پر هن جي شخصيت جو اهم پهلو جيڪو عام ماڻهن کان لڪل آهي، سو آهي سندس پڙهاڪو هئڻ ۽ هڪ شاندار لائبرري جو مالڪ هجڻ. چون ٿا ته هو ڪتابن سان گڏ تقريباً سڀ اخبارون خريد ڪر ڪندو هو. پاڻ قريبن نوي سالن جي عمر ۾ ڊسمبر 2017ع ۾ گذاري ويو آهي.
[b]قاضي محمد اعظم جي قريشي: (2017ع - 1942ع)
[/b]هالا پراڻا جي قاضي قريشي جي علمي خانوادي سان تعلق رکندڙ هي شخص 15 جنوري 1942ع تي ڄائو. تعليمي لحاظ کان بي ايس سي ڪرڻ کان پوءِ هن هڪ پاسي هوميوپيٿي ۾ ڊاڪٽري جي ڊگري حاصل ڪئي ته ٻئي پاسي وري لا جي ڊگري ورتي آهي. جواني ۾ ادب سان تعلق رکيائين، پر جلدي هو ڪل وقتي سماج سڌارڪ بنجي ويو. تنهنڪري هن صاحب جي ناموري بي لوث سماجي اڳواڻ طور رهي.
هو ڪافي عرصي لاءِ هالا پراڻا جي يونين ڪائونسل جو چيئرمين رهيو آهي. کيس هروقت هالا پراڻاجي سڌاري لاءِ ڪا نه ڪا اسڪيم منظور ڪرائڻ جو اونو رهيو. هالا پراڻا ۾ ڪافي اسڪيمون توڙي اسڪولن جون عمارتون هن صاحب جي ڊوڙ ڊڪ جو نتيجو آهن. اسڪمين جي منظوري کان وٺي ان جي تڪميل تائين هو ماٺ ڪري نه ويهندو هو. خطن فونن ۽ پيغام وسيلي واسطيدار ڌرين کي جلدي اڪلاءَ جي پيو يادگيري ڏياريندو هو. ڪي ماڻهو کيس هالا پراڻا جو ايڌي سڏيندا آهن.
پنهنجي چيئرميني واري دؤر ۾ سماجي سطح تي ڪافي اسڪيمن کان علاوه هڪ عدد لائبرري ۽ اڀياس گهر قائم ڪرايو. ڪجهه عرصو اڳ هن هڪ پرائيوٽ اسڪول قائم ڪيو هو ته جيئن ڳوٺ وارن کي متبادل ڪوالٽي تعليم جي سهوليت ميسر ٿئي.
مخدوم محمد صالح ڀٽي گرلز اسڪول جي اڳيان جيڪو پلاٽ هو، تنهن کي اسڪول ۾ شامل ڪرائي چوديواري ڏياريائين. پر ان جو ڪريڊٽ انهن ماڻهن کڻڻ جي دعويٰ ڪئي، جنهن ان سلسلي ۾ ڪوبه رول ادا نه ڪيو. اصل ۾ هن جو مقصد پنهنجي ذاتي ناماچاري نه رهيو. هالا پراڻا ۾ مليل سهوليتن ۾ هن جو ڀرپور حصو رهيو آهي.
هو سالن کان هلال احمر سب برانچ جو چيئرمين هو، جنهن برانچ هڪ پاسي هالا پراڻا ۾ صحت جون سهوليتون ميسر ڪرايون ته ٻي پاسي سالن تائين ساليانه پروگرامن ۾ هالا تعلقي جي ٻارن کي تقريري مقابلن، ڪوئز پروگرامن جهڙا فورم مهيا ڪري ڏنا. انهن پروگرامن ڪافي نسلن کي ذهني ترقي جا موقعا فراهم ڪيا.
سندن وصال رات جو ڏهين وڳي بتاريخ 3 جولاءِ 2017ع تي ٿيو، ۽ تدفين 4 جولاءِ تي ٿي.
[b]حاجي منظور احمد ميمڻ:
[/b]هي صاحب زميندار آهي، پر ماضي ۾ سياسي ميدان تي ڪافي سرگرم رهيو آهي. ماضي ۾ تعلقا چيئرمين به رهيو آهي. 1985ع جي غير جماعتي اليڪشن ۾ ايم. اين. اي جي سيٽ تي اليڪشن وڙهيو ۽ ڪافي ووٽ حاصل ڪيا هئائين.
هن جو ننڍو ڀاءُ انجنيئر مسعود احمد ڪي. اي. ايس. سي ۾ سينئر انجنيئر هو. پهرين گهر واريءَ مان هن جو اڪيلو پٽ ڊاڪٽر عبدالقيوم آهي. ٻي گهر واري مان هن جو وڏو پٽ مقصود احمد مڊل ايسٽ ۾ ڪنهن ڪمپني ۾ ڪم ڪري ٿو ۽ ٻه ٻيا پٽ مقبول احمد ۽ محفوظ احمد اسٽيٽ لائيف ڪارپوريشن ۾ ڊپٽي مئنيجر آهن.
[b]محمد يعقوب صدر:
[/b]محمد يعقوب صدر ڪئنال اسسٽنٽ طور ريٽائر ٿيو آهي. پر پنهنجي هلت چلت ۾ هو هالا پراڻا جو هڪ منفرد شخص آهي. شروع ۾ هڪ سماجي تنظيم جوڙي ان پاران ڪجهه گھٽيون پڪيون ڪرايون. پوءِ وري سماجي ميدان ۾ خاموش رهيو آهي.
تازي بلدياتي اليڪشن ۾ هو ڪائونسلر لاءِ بيٺل هو، پر هارائي ويو. هن وقت هڪ پاسي هو حڪمت ۾ تجربا پيو ڪري ته ٻئي پاسي مصوري يا نقشه نگاري ۾ زور آزمائي ڪري رهيو آهي. ڪافي وقت کان ٻڌائيندو آهي ته هو صاحب هالا پراڻا جي حوالي سان ڪو ڪتاب به تحرير ڪري رهيو آهي.
هن جو وڏو پٽ نعمان آن فارم واٽر مئنيجمينٽ کاتي ۾ ڪمپيوٽر آپريٽر آهي.
[b]مخدوم نذير احمد ڀٽي ۽ مخدوم مظفر احمد ڀٽي:
[/b]هي صاحب ماضي ۾ ادبي ۽ ثقافتي فرنٽ تي سرگرم رهيو آهي. هن وقت هو طبي ڪلينڪ هلائي ٿو. هو ڪافي وقت انشورنس پاليسيون وڪرو ڪندو رهيو آهي ۽ ان سلسلي ۾ هو ايريا مئنيجر به ٿي رهيو.
هن جو ننڍو ڀاءُ مخدوم مظفر احمد به هالا پراڻا جو هڪ منفرد شخص هو ۽ جواني ۾ جڏهن هو ليبر انسپيڪٽر هو ته گذاري ويو. هو وڏو اوطاقي ۽ بهادر شخص هو.
مخدوم نذير جو وڏو پٽ راشد بينڪ مان ريٽائرمنٽ وٺي پنهنجو ڪاروبار ڪري ٿو، ٻيو پٽ فهد احمد دبئي ۾ ڪو ڪاروبار ڪري ٿو، ٽيون اجويد احمد سنڌ يونيورسٽي ۾ آفيسر آهي ۽ ٻيا پٽ مختلف نوڪرين ۾ آهن. تازو هن جي هڪ نياڻي جج طور سليڪٽ ٿي آهي.
[b]سيٺ بدر ميمڻ:
[/b]دوداڻي ميمڻ خاندان سان تعلق رکندڙ هي صاحب هن وقت ڊسٽرڪٽ ڪائونسل حيدرآباد جو چيئرمين آهي. ان کان اڳ هو يونين ڪائونسل ٽنڊوڄام جو ناظم به رهيو آهي.
هن جو ننڍو ڀاءُ سهيل احمد ڊپٽي ڊائريڪٽر لوڪل گورنمينٽ ڄامشورو آهي. هن جو هڪ سؤٽ خالد احمد ميمڻ هالا پراڻا يونين ڪائونسل جو ناظم ٿي رهيو آهي. هن جو هڪ ٻيو سؤٽ آصف ميمڻ، حيدرآباد اسپورٽس ڪلب جو ائڊمنسٽريٽر آهي.
[b]نصيراحمد ميمڻ:
[/b]نامور پوليس آفيسر بشير احمد ميمڻ جو ننڍو ڀاءُ نصير احمد ميمڻ زميندار ۽ واپاري سان گڏ هن ضلعي جو مکيه سياسي اڳواڻ به آهي. هن وقت هڪ پاسي فنڪشنل مسلم ليگ جو اڳواڻ آهي ته ٻئي پاسي پروگريسو الائينس مٽياري جو مکيه اڳواڻ به آهي.
[b]مخدوم دين محمد ڀٽي ۽ مخدوم حسام الدين ڀٽي:
[/b]مخدوم دين محمد ڀٽي خاندان جو پڳدار آهي، جيڪو ڪاروبار ڪري ٿو. مخدوم حسام الدين ڀٽي صاحب هن وقت هالا پراڻا جي ٽائون ڪاميٽي جي وارڊ ٽئين جو ڪائونسلر آهي ۽ ماضي ۾ ڪافي ڀيرا يونين ڪائونسل هالا پراڻا جو ڪائونسلر، چيئرمين ۽ ناظم رهيو آهي.
[b]حاجي قمرالدين سنائي:
[/b]هي صاحب سنائي برادري جو اهم ترين شخص هئڻ سان گڏ تر جو ناميارو زميندار آهي. ان سان گڏ هو ڪامياب واپاري ۽ اڀرندڙ صنعتڪار به آهي.
[b]انجنيئر عامر بهزاد ميمڻ:
[/b]جيتوڻيڪ هي ڄائو توڙي پڙهيو هالا نوان ۾ آهي، پر هن جو خاندان نه صرف هالا پراڻا ۾ رهيو آهي، پر اڃا توڻي انهن جون جايون توڙي زمينون هالا پراڻا ۾ آهن. هو زميندار هئڻ سان گڏ هڪ ڪامياب ڪاروباري شخص به آهي. هالا ۾ پهرئين سي اين جي اسٽيشن به هن ئي لڳرائي هئي.
سماجي سطح تي سرگرم هئڻ کان علاوه هو ڪافي سالن کان سياسي ميدان تي به سرگرم رهيو آهي. ماضي ۾ هالا جي هڪ يونين ڪائونسل جو ناظم رهيو آهي. سال 2013ع کان وٺي هو مٽياري عوامي اتحاد جو اهم اڳواڻ آهي. سندس ڀاءُ ائڊووڪيٽ اظفر بهزاد به ساڻس گڏ هر ميدان تي ڪم ڪري ٿو.
[b]رئيس مسعود مهدي ۽ ڀائر:
[/b]هي صاحب عرفان مهدي جو پيئتو ڀاءُ آهي. هيءُ زميندار ۽ صحافي آهي. هن جا ٻه ڀائر رئيس مظهر مهدي ۽ رئيس وحيد مهدي پوليس کاتي ۾ سب انسپيڪٽر آهن. هن جو ننڍو ڀاءُ رئيس نديم مهدي لوڪل گورنمينٽ ۾ ملازم آهي ۽ ان کان اڳ هو سياسي ۽ سماجي فرنٽ تي ڪافي سرگرم رهيو آهي.