* تعليمي ادارا
منهنجي خيال ۾ هالا تعلقي ۾ سڀ کان پهرين هالا پراڻا ۾ ئي سال 1855ع ۾ انگريز سرڪار گورنمينٽ ورنيڪيولر اسڪول قائم ڪيو. جنهن جو هاڻوڪو روپ گورنمينٽ مين بوائز پرائمري اسڪول آهي.هن اسڪول جي موجوده عمارت جو افتتاح محترم غلام الله دين محمد ميمڻ صاحب 10 شوال، 1391هجري/ 29 نومبر 1971ع تي ڪيو.
هن اسڪول مان هيسيتائين هزارين شاگرد پڙهي نڪتا آهن، جن مان ڪافي اڳتي هلي هالا پراڻا جي ناماچاري جو سبب بنيا.
گذريل ٻن ٽن سالن کان ڊاڪٽر طاهر قريشي صاحب هن اسڪول کي اپنايو آهي. پهرئين سال ٽي سؤ کن ٻارن کي نوٽبڪ ۽ پينسلون ڏنيون ويون. چوٿين ۽ پنجين ڪلاس ۾ 30 نيون ڊيسڪون ڏنيون ويون. اسڪول جي سڀني ٻارن جا درسي ڪتاب جلد ڪرائي ڏنا ويا.
گذريل سال ٽن ڪمرن ۾ مرمت ڪرائي نرسري سيڪشن شروع ڪيو ويو آهي، جنهن ۾ حفيظ قريشي ميموريل ٽرسٽ پاران ٽي خانگي ٽيچر رکيون ويون آهن. گذريل سال هڪ ڪمپني جي مدد سان ٻارن ۾ هرروز بسڪوٽ ورهايا ويا.
ان کان علاوه ان اسڪول ۾ لائبرري جي قيام واسطي ڊاڪٽر طاهر قريشي صاحب لائبرري لاءِ ٻه وڏيون الماريون، ويهه ڪرسيون ۽ چار ميزون ڏنيون ۽ ان کان علاوه سو کن ڪتاب جيڪي تعليمي ۽ ٻارن جي حوالي سان آهن، سي پڻ ڏنا آهن.
هن سال به ٻارن کي نه صرف اسٽيشنري مهيا ڪئي ويئي آهي، پر 10 نيون ڊيسڪون به ڏنيون ويون آهن.
تازو هن اسڪول کي ڪئمپس اسڪول جو درجو ڏنو ويو آهي، جتي سترهين گريڊ جي هيڊ مسٽريس مس شينا ارباب مقرر ڪئي ويئي آهي. جنهن اچڻ سان اسڪول جي ڪلچر کي بدلائڻ جي سٺي ڪوشش ورتي آهي. ان کان اڳ هن اسڪول جو هيڊ ماستر لکاڏنو ارباب هو.
مدرسه آخوند يارمحمد:
منهنجو ذاتي خيال آهي ته هي مدرسو اوڻهين صدي جي آخري ڏهاڪن ۾ ٺاهيو ويو هو. هن مدرسي ۾ قرآن جي تعليم سان گڏ پرائمري جا چار درجا به پڙهايا ويندا هئا. هي مدرسو بقول آخوند يار محمد دوئم جي ته آخوند صاحبن جي گهرن جي پويان، جتي هينئر اربابن جا گهر آهن، اتي هوندو هو. اهو هالا پراڻا جو پهريون سرڪاري طرح رجسٽر ٿيل مدرسو هو. هن پاڻ جيڪي داخلا رجسٽر ڏٺا هئا، تن ۾ اسان جي خاندان جي وڏيرو ڄامن سنائي، ڏاڏا حاجي محمد، محمد الياس سنائي، ۽ حاجي پريل وغيره جا نالا شاگردن طور درج هئا.
بهرحال ڪن اڻٽر سببن جي ڪري آخوند يارمحمد صاحب اهو مدرسو بند ڪري ڇڏيو.
مدرسه محمديه اسڪول:
ٻئي پاسي ويهين صدي جي شروع ۾ سال 1927ع ڌاري مولوي قريشي بزرگن ملان اسڪول قائم ڪيو، جيڪو مدرسة محمديه طور ڪم ڪندو رهيو. اڳتي هلي ڀٽي صاحب ان اسڪول کي نيشنلائيز ڪيو. ان هوندي به اهو مولوي صاحبن جي اوطاق ۾ قائم رهيو. چند سال اڳ ان کي سرڪاري عمارت ۾ منتقل ڪيو آهي.
هالا پراڻا جا صدر، شيخ، ڀٽي ۽ سنائي محلي جا سيد توڙي ميمڻ وغيره، انهي اسڪول ۾ پڙهندا رهيا آهن.
هنن ادارن هالا پراڻا ۾ خواندگي وڌائڻ ۾ ڀرپور ڪردار ادا ڪيو آهي.
گورنمينٽ شهيد محمد اسلم هاءِ اسڪول:
هي پهريائين مڊل اسڪول هو، جيڪو سال 1979ع ۾ هاءِ اسڪول ٿيو آهي، جڏهن آئون اٺين درجي ۾ پڙهندو هوس. سائين فتح محمد شيخ انچارج هيڊ ماسٽر ٿيو. جنهن نيون انڊور توڙي آئوٽ ڊور رانديون جهڙوڪ ڊرافٽ، ٽيبل ٽينس ۽ بئڊمنٽن وغيره شروع ڪرايون.
ان کان علاوه ڊبيٽنگ ۽ تقريز بازي جا مقابلا شروع ڪرايا. ان صاحب جي ڪوششن سان اسڪول جي شاگردن کي سيوهڻ توڙي ڪراچي جو ٽوئر ڪرايو ويو. سائين فتح محمد شيخ صاحب کان پوءِ سائين محمود ابڙيجو، سائين عبداللطيف ميمڻ، سائين ظفر علي ارباب، سائين محمد يعقوب ميمڻ، سائين نصيراحمد ميمڻ، سائين منظور حسين ميمڻ، ان اسڪول جا نالي وارا هيڊ ماسٽر ٿي رهيا آهن.
ڪجهه عرصو اڳ هن اسڪول جو نالو بدلائي شهيد محمد اسلم ميمڻ گورنمينٽ هاءِ اسڪول ڪيو ويو.
اسڪول جي ناميارن استادن ۾ سائين نورحسين ميمڻ، سائين فتح محمد شيخ، سائين محمد يوسف قريشي، سائين علي محمد ميمڻ، سائين نبي بخش عمراڻي، سائين محمد صديق چانڊيو، سائين عبدالله ميمڻ سائين طلعت جيلاني قريشي، سائين عبدالقادر قريشي، سائين لقمان قريشي، سائين عطا محمد صدر، سائين مسعود قريشي، سائين خادم ڀٽو، سائين نديم سنائي، سائين علي بخش ميمڻ، سائين سلمان قريشي، سائين حسيب شاهه، ۽ سائين عباس ميمڻ، سائين خير محمد آصف وغيره شامل آهن.
مخدوم محمد صالح ڀٽي گورنمينٽ گرلز اسڪول هالا پراڻا:
هي اسڪول پهريائين مڊل اسڪول طور اسي جي ڏهاڪي جي وچ واري عرصي ۾ شروع ٿيو. ان جي قيام توڙي اپگريڊيشن يا نئين بلڊنگ منظور ڪرائڻ ۾ محترم قاضي محمد اعظم جو ڀرپور حصو رهيو آهي. آپه رضيه ڀٽي هن جي اسڪول جي سالن تائين هيڊ مسٽريس رهي، جنهن وڏي محنت ڪري اسڪول کي سڌاريو آهي. سندس محنت جي نتيجي ۾ هن اسڪول کي ضلعي جو ماڊل اسڪول ٺاهيو پيو وڃي. هن وقت هن اسڪول جي انچارج هيڊ مسٽريس آپا شاهده آهي، جيڪا محترم خالد صدر جي گهر واري آهي.
ٻيا تعليمي ادارا:
ان کان علاوه هن وقت هالا پراڻا ۾ هڪ خانگي مڊل اسڪول، چار پرائمري اسڪول سرڪاري سطح تي آهن. خانگي طرح پهريون اسڪول ريڊ ڪريسينٽ اسڪول هو، جيڪو سال ۾ 1991ع قائم ڪيو. جيڪو هن وقت ايليمينٽري اسڪول آهي. هن اسڪول جو روح روان ته قاضي محمد اعظم صاحب رهيو آهي. پر علي احمد دايو، ۽ راقم جو انهي اسڪول جي واڌ ويجهه ۾ ڀرپور حصو آهي.
پنجن سالن کان مدرسه دارالعلوم اسلاميه هالا جي زير انتظام فاطمه زهره اسڪول به هلي پيو. سال اڳ رائيزنگ اسڪول به قائم ڪيو ويو آهي. هن سال کان مدرسه دار الفيوض وارا به هڪ اسڪول قائم ڪري رهيا آهن.