16
اھا خبر ٻوسٽ ۾ سانوڻي جي برسات جيان کيس محسوس ٿي. گهر جو سک سندس احساس ۾ ھرڻ لڳو ھو. ارم ۽ ٻارن سان ملڻ لاءِ بي چين ھو.
آفيس جي ڪم نبيري ھو حيدرآباد وڃڻ لاءِ نڪرڻو ھو. ھو ڪمپيوٽر ۾ فائيل کولي ڪم ۾ مصروف ھو تہ جوليا اندر آئي. وقار مرڪي کيس ڀليڪار چيو.
”پليز ويھو.“ وقار کيس مرڪي چيو.
”مھرباني.“ ھن انگريز مليل جليل لھجي ۾ سنڌيءَ ۾ چيو.
سرنھن جي گلن جي رنگ جي کيس شرٽ پيل ھئي. ڄڻ ڪو بھار جو نياپو کڻي آيو ھجي، پر ھوءَ سرنھن جي گل کان وڌيڪ خوبصورت ھئي. ھوريان ھوريان احساس ۾ جذب ٿيندڙ.....
”ھي ٻارن کي منھنجي طرفان گفٽ ڏجو.“ جوليا پيڪيٽ ٽيبل تي رکيو.
وقار ڪو رسمي جملو ڳالهائڻ وارو ھو پر جوليا چيو. ”ھي ٻارن جي پسند جا رانديڪا آھن، جيڪي کين پسند ايندا.“
”توھان پاڻ کين ڏيو ھا تہ وڌيڪ بھتر ھو.“
”خبر ناھي ڪڏھن حيدرآباد وڃڻ ٿئي.“ جوليا جواب ڏنو.
ٻار ھر دفعي توھان جو پڇندا آھن.“
”ھا ٻارن کي ڪو ڌيان ڏئي ۽ سندن دلچسپيون شيئر ڪري تہ ٻار ان ماڻهوءَ کي پسند ڪن ٿا.“
”توھان کي تہ تمام گهڻو پسند ڪن ٿا.“ وقار چيو.
”ٻئي پيارا ٻار آھن. تخليقي ذھن رکن ٿا. سندن تصوراتي ڳالهيون ٻڌڻ ۾ مون کي مزو ايندو آھي.“
جوليا ٻارن لاءِ نرم گوشو رکي پئي. جوليا جي وڃڻ کانپوءِ ھو باقي ڪم ڪار نبيري ھاسٽل لاءِ نڪتو. ضروري سامان کڻي حيدرآباد روانو ٿيو.
ھڪ وڻندڙ احساس ھن سان گڏ ھو. جوليا جو ڏنل پنھنجائپ ڀريو احساس.....
پنھنجائپ جيڪا ھن دور ۾ اڻ لڀ ٿيندي ٿي وڃي.
***
حيدرآباد پھتو تہ شام ٿي چڪي ھئي، کيس حيدرآباد جي شام شروع کان وڻندي ھئي. ٿڌي ۽ خوشبوءَ سان واسيل.... اھي شامون ھر ٻاھران ايندڙ ماڻھن کي پاڻ ڏانھن ڇڪين ٿيون.
گهر پھتو تہ ٻار ساڻس ملي خوش ٿيا. ارم کيس ڏسي حيران ٿي وئي. ھن پنھنجي اچڻ جو کيس اطلاع نہ ڏنو ھو.
ٻارن رانديڪن جو پيڪٽ کولي. ارسل لاءِ فرجو ھڪ خوبصورت ڪتو ھو ۽ عيني لاءِ پنڪ پينٿر....
رانديڪا ڏسي ٻارن جا چھرا خوشيءَ وچان ٻھڪڻ لڳا.
وقار کي محسوس ٿيو تہ ارم جو چھرو ڄڻ وسامي ويو ھجي....
شام جو جڏھن گهمڻ نڪتا تہ ارم خاموش ھئي. گاڏي پارڪ جي اڳيان بيھاري ھو اندر داخل ٿيا. ٻار ڊوڙڻ لڳا. عيني پينگهہ تي ويھي لڏڻ لڳي. ارسل فٽ بال کڻي آيو ھو. ان جي پٺيان ڊوڙڻ لڳو. ڪي ٻيا ٻار راند ۾ شامل ٿي ويا.
وقار ۽ ارم بينچ تي ويھي رھيا.
”ارم توکي ڪا شڪايت آھي تہ ٻڌاءِ. چوڻ سان دل جو بوجهہ ھلڪو ٿي وڃي ٿو.“ وقار ٿڪل لھجي ۾ چيو.
”مان اڪيلي سر گهر جو بار کڻندي ٿڪجي پئي آھيان.“ ارم جي لھجي ۾ صدين جو ٿڪ ھو.
”ھر ماڻهو ٿڪجي ٿو. ٿڪ زندگيءَ جي علامت آھي.“ وقار مثبت انداز ۾ چيو.
”ٻار وڏا ٿي ويا آھن. ھو چاھين ٿا تہ پيءُ سان گڏ رھن.“
”حيدرآباد ۾ سٺا اسڪول آھن. مان نہ ٿو چاھيان تہ سندن پڙھائي متاثر ٿئي.“
”مان بہ اڪيلي نہ ٿي رھڻ چاھيان.“
”تون اڪيلي تہ نہ آھين ارم.“ وقار سندس اکين ۾ ڏسندي چيو.
”مان پاڻ کي اڪيلو محسوس ڪرڻ لڳي آھيان.“
”اها فقط تنھنجي سوچ آھي، پر حقيقت ۾ ائين نہ آھي.“ وقار، ارم جو ھٿ پنھنجي ھٿ ۾ وٺي پيار مان چيو.
”ٻار پيءُ ماءُ سان گڏ ھڪ سٺي گهريلو زندگي گذارڻ چاھين ٿا.“ ارم اداسي سان چيو.
”ھر ماڻهو پنھنجي مرضيءَ سان زندگي گذارڻ چاھي ٿو، پر پسند جي دنيا ملڻ ناممڪن آھي.“
”ڇا انسان کي پنھنجي پسند جي زندگي گذارڻ نہ گهرجي.“ ارم اڄ سنجيدہ ھئي.
”جيڪڏھن اھا سندس اختيار ۾ ھجي تہ پوءِ ممڪن آھي. پسند جي دنيا نہ حاصل ٿيڻ ڪري احساس محروم ۾ ويڙھجي وڃي ٿو. انسان کي حقيقت پسند ٿي جيئڻ گهرجي.“
گهمڻ دوران بہ ارم کيس زور ڀرڻ لڳي تہ ھوءَ سانگهڙ ھلي رھڻ چاھي ٿي. اھا ھڪ نئين صورتحال ھئي، جيڪا وقار جي سامهون ھڪ نئون مسئلو کڻي بيٺي ھئي. ان ڪري ھو وچولي ڳالهہ ڪري خاموش ٿي ويو. ڇو تہ ارم بي يقيني جي ڪيفيت ۾ ھئي. وقار کي محسوس ٿيو، ڄڻ ھوءَ جوليا کان خوفزدہ ھجي! محبت وڃائڻ جي خوف ھر عورت سان عمر ڀر ساڻ رھي ٿو. چاھي ھن جو مڙس ڪيترو بہ خيال رکي، کيس ساراھي پر ھوءَ اندر جي انديشن ۾ جهرندي رھي ٿي.
شايد عورت ھڪ اڃ جو صحرا ٿئي ٿي، پيار جي گهرج ۾....
گهر موٽيا تہ ٻار لائونچ ۾ کيڏڻ لڳا. وقار ٽي وي ڏسي رھيو ھو. جوليا جو فون آيو. جوليا ٿوري دير ارسل سان ڳالهائڻ کان پوءِ ٻارن سان ڳالهائڻ لڳي. ٻار خوش ھئا. کيس ٻڌائڻ لڳا تہ ھنن کي رانديڪا تمام گهڻا پسند آيا آھن. ارم جو منھن لھي ويو. ھوءَ اُٿي ٻئي ڪمري ۾ ھلي وئي. فون رکي ارسل ۽ عيني ھن جي ڀرسان اچي ويٺا.
”بابا توھان جو ڊيم ٺھي ويو؟“
ارسل پڇيو. ھن جي انداز تي وقار مرڪي پيو.
”ڪم اڃان ھلي پيو.“
”ڪڏھن پورو ٿيندو؟“ ارسل تجسس منجهان پڇيو.
”ڪجهہ مھينا لڳندا.“ وقار مرڪي پيو.
”بابا فش ايگل جا ٻچا ھاڻ اڏامندا آھن.“ عيني پڇي ٿي.
”نہ اڃان تائين اڏامڻ سکن پيا.“
”ٿورو ٿورو اڏامندا ھوندا. ھا نہ پپا؟“ ارسل چيو.
”ھا ٿورو اڏاميو وري ساھي پٽي ٻيھر اڏامندا آھن.“ وقار ٻارن جي ڳالهين تي محفوظ ٿيندي چيو.
”ٿڪجي پوندا ھوندا، ننڍا آھن نہ.“ عيني چوي ٿي، جيڪا ڳاڙھي فراڪ ۾ گلاب جي مکڙي لڳي رھي ھئي. وقار سندس معصوم ڳالهين تي لطف اندروز ٿي کلندو رھيو. ٻار ھن جي زندگيءَ جوحسن آھن. وڏن جي دنيا ۾ رکيو ئي ڇا آھي، سواءِ تلخ تجربن جي. وقار ھڪ ٿڌو ساھ ڀريو.
ٻئي ڏينھن آفيس جي ڪمن ۾ وقار کي شام جا ڇھ ٿي ويا. گهر موٽيو تہ ارم سندس انتظار ڪري رھي ھئي.
”اڄ دير ڪئي اٿوَ؟“
”ھا ڪم گهڻو ھو.“ وقار جواب ڏنو. ھو ٿڪل ٿي لڳو.
ارم گھري سوچ ۾ ھئي. ھو بدلجي وئي ھئي. حالات جي تقاضا کي سمجهڻ بدران معاملن کي پنھنجي انداز سان ڏسڻ لڳي ھئي. کيس خوف ھو تہ ڪٿي سندس پرسڪون دنيا انتشار جي ور نہ چڙھي وڃي.
ارم کي بہ ان ڳالهہ جو احساس ھو تہ امينہ جي ڳالهين ھن جي پر سڪون زندگيءَ ۾ ھلچل مچائي ڇڏي ھئي. سوچ جو انداز بدلجي وڃي تہ حالات بہ سوچ جي رخ مطابق ھلڻ لڳن ٿا. معاملي جي نوعيت کي مختلف ماڻهو پنھنجي طريقي سان ڏسن ٿا.
سوچ جو انداز، زندگيءَ جو رخ تعين ڪري ٿو. ارم گهڻي ڪوشش ڪئي تہ سوچ جي ان انداز کي بدلائي پر تھائين اھا سوچ سندن ذھن ۾ پختي ٿي رھي ھئي. مونجهارن کي اظھار جو رستو ملي وڃي تہ مسئلا حل ٿي ويندا آھن. ھن جي ذھن ۾ اھا سوچ ڌرڻو ھڻي ويٺي ھئي تہ وقار کيس نظرانداز ڪري رھيو آھي. ھو آفيس ۽ ٻاھر جي معاملن کي وڌيڪ وقت ڏيئي ٿو. اھو سچ بہ ھو ڇو تہ چوٽياري ڊيم تي ٿيندڙ مسئلن کانپوءِ ھو انهن جي سلجهائڻ ۾ مصروف ٿي ويو ھو. زندگيءَ ۾ اھي لاھا چاڙھا تہ اچن ٿا، پر جڏھن وقت گهٽ ھجي ۽ خيالن جي ڏي وٺ ۽ اظھار جا موقعا نہ ملڻ تہ ذھني فاصلا وڌي وڃن ٿا. ارم پروگريسو خيال رکندڙ عور ت ھئي، پر وقار کي پاڙي ۾ رھندڙ امينہ کان ان معاملي ۾ ڊپ لڳندو ھو تہ ڪٿي سندس منفي ڳالهيون ارم تي حاوي نہ ٿي وڃن. ھڪ ڏينھن وقار محسوس ڪيو تہ ارم بہ مختلف انداز ۾ سوچڻ لڳي آھي. بي يقيني جي اڏوھي ھوريان ھوريان پنھنجو ڪم ڏيکاري ٿي. غير محسوس انداز ۾ گهڻو ڪجهہ بدلجندو رھي ٿو....
وقار کي خبر ھئي تہ معاملا ۽ مسئلا ڪڏھن بہ ساڳيا نہ ٿا رھن. اُھي مستقل سوچ سان گڏ تبديل ٿيندا رھن ٿا. پر ھي وقت وقار کي ڏکيو لڳي رھيو ھو. توڙي جو ارم پنھنجو رويو تبديل ڪري ڇڏيو ھو، پر ھن جي انداز ۾ ساڳيو فطري پڻو نہ ھو. ڪٿي سندس ذھن جي ڪنھن ڪنڊ ۾ بي اطميناني جي چڻنگ دکندي رھندي ھئي. يا سندس خاموش سواليہ نظرن ۾ وقار کي تڪيلف محسوس ڪرائيندڙ اڻ تڻ ھوندي ھئي. ھو پنھنجي پر ۾ ڪوشش ڪري ٿو تہ ارم کي سٺو احساس ڏيڻ جو، جيئن ھوءَ ڀوائتي سوچن جي ڪُن مان ٻاھر نڪري، زندگيءَ جي ھلچل ڏانھن واپس وري سگهي.
ھوءَ ھڪ ماءُ بہ آھي، جنھن جي ڪيفيتن جو اثر ٻارن تي پوي ٿو. ماءُ سان ناانصافي حقيقت ۾ ٻار سان ناانصافي آھي. ان ڪري ھو ڪوشش ڪري پيو تہ ڪيئن بہ ڪري ارم جي ذھن ۾ ٻرندڙ چڻنگ کي ڀنڀٽ بڻجڻ کان اڳ ئي ٿڌو ڪري ڇڏي. ھن دوستن جا ڪيترا گهر محض غلط فھمين جي ڪري تباھ ٿيندي ڏٺا ھئا، جيڪي پاڻمرادو مسئلن جي ور چڙھي ويا. وقار وٽ گهر ۽ ٻارن جي اھميت ھئي. ڪيترن گهرن جون خوشيون وچ وارن ماڻهن جي شرارتي بي بنياد ڳالهين جي نذر ٿي وينديون آھن. اھي ننڍا مسئلا آھن، انهن کي ڪا بہ اھميت نہ ڏيڻ گهرجي. اھميت رشتن جي آھي. مسئلا پيدا ٿي ختم ٿيندا رھن ٿا. ان کي بنياد بڻائي رشتن کي نہ ٽوڙجي...
اُھا رات بہ اھڙي ھئي، جنھن ۾ کيس محسوس ٿيندو رھيو تہ ارم جاڳي پئي. در کلڻ تي ھن جي اک بہ کُلي وڃي پئي. ڪمري ۾ آواز ۾ چرپر کي وقار محسوس ڪندو رھيو. ان وقت ڪجهہ چوڻ مناسب نہ ھو. ڪو اھڙو موقعو ڏسي ڳالهہ ڪندو. ھر ڳالهہ جو ھڪ وقت ٿئي ٿو. وقت کان اڳ ڪجي يا پوءِ ان ڳالهہ جي اھميت باقي نہ ٿي رھي. ائين ننڊ جاڳ جي ڪيفيتن ۾ وقت گذرندو رھيو.
ٻئي ڏينھن آفيس مان موٽيو تہ امينہ ڊرائنگ روم ۾ ارم سان ويٺي ھئي. کيس ھوريان ڪجهہ چوي پئي. وقار کي ڏسي امينہ چپ ٿي وئي. وقار ڪمري ۾ ھليو آيو. ارم بہ ھن سان ڊرائنگ روم ۾ ويٺي رھي، جڏھن ھوءَ وئي تہ ڪمري ۾ پاڻي کڻي آئي. پاڻي ڏئي ٻاھر نڪري وئي ماني لڳائڻ.....
رشتن ۾ جتي بہ فاصلو ٿئي ٿو اُتي ٽيون ماڻهو وچ۾ اچي فائدو وٺي ٿو. ماني کائيندي بہ ارم خاموش ھئي. شام جو ڪنھن ڳالهہ تي وقار ناراض ٿي ويو. ھن کي اڳ ۾ ئي ڪاوڙ ھئي تہ ارم، امينہ سان ايتري گھري ڇو ٿي آھي. امينہ جي مخالفت ٻڌي ارم کي بہ برو لڳو.
”مان ھتي اڪيلي آھيان. ھوءَ منھنجو ۽ ٻارن جو خيال رکي ٿي.“
”پر ان جو اھو مطلب نہ آھي تہ تون امينہ سان گهڻو وقت گذارڻ لڳين. ھوءَ منفي سوچ رکندڙ مائي آھي. ھن ڪيترن ئي گهرن ۾ جهيڙا وڌا آھن.“
”نہ ھوءَ تصوير جو اصلي رخ ڏيکاري ٿي. اھا ڳالهہ ماڻهن کي بري لڳي ٿي.“ ارم ڪاوڙ ۾ چيو.
”تصوير جو اصلي رخ ڇا مطلب؟“ وقار حيرت مان پڇيو، پر ارم جواب نہ ڏنو. ان وقت ڳالهہ ختم ٿي وئي، پر ٻئي ڏينھن وري وقار ۽ ارم ننڍي ڳالهہ تي وڙھي پيا ائين سندن ڳالهہ ٻولهہ بند ٿي وئي.
ٻئي ڏينھن جڏھن وقار واپس سانگهڙ اچي رھيو ھو تہ ارم کيس چيو تہ ھوءَ وڌيڪ ھن سان زندگي نہ ٿي گذاري سگهي. ھوءَ ٻار وٺي وڃي پئي.
بي اطميناني زندگي کي تڪميل تائين پھچڻ کان روڪي ٿي.
وقار صدمي کان پنڊپھڻ ٿي ويو. وقار ڪو بہ جواب نہ ڏنو ۽ ٻاھر نڪري آيو. سڄي واٽ سوچيندو رھيو. دنيا ٻن قسم جي ماڻهن ۾ ورھايل آھي. ھڪ اُھي ماڻهو جيڪي ناخوش آھن ۽ ٻيا جيڪي پنھنجي زندگيءَ ۾ مطمئن آھن پر ناخوش ماڻهو ٻين کي بہ تڪليف ۾ ڏسڻ چاھيندا آھن. ائين اذيت پسند رويا جنم وٺن ٿا.
وقار کي خبر ھئي تہ ارم بہ ضدي عورت آھي. ڪا بہ ڳالهہ جيڪا سندس ذھن ۾ ويھي ٿي رھي، ان کي ذھن مان جلدي ڪڍي نہ سگهندي آھي، پر وقار معاملي کي ڇڏي ڏنو. ان موضوع تي وڌيڪ ڳالهائڻ بدران ھن چاھيو پئي تہ ارم ھر ڳالهہ کي پاڻ سمجهي ۽ پرکڻ جي ڪوشش ڪري، بي يقيني جي خاتمي لاءِ ڪنھن انتھا تائين وڃڻو پوي ٿو.
يقين جي پٺيان بہ ھڪ گھري بداعتمادي لڪل رھي ٿي. سڄي ڳالهہ انسان جي ذھني اطمينان جي آھي. ھر مسئلي جي جڙ بي اطميناني آھي. ارم کي جيڪو سمجهہ ۾ اچي رھيو آھي. ھوءَ ڪري پئي، صحيح يا غلط ان جو اندازو کيس ايندڙ وقت ۾ ٿيندو. گاڏي ٻنين جي وچ مان گذرڻ لڳي، جتي عورتون ڪم ۾ مصروف ھيون، سندن چھري تي بي فڪري ھئي، ڇا ھنن عورتن جامسئلا نہ ھوندا! پر اھي لفظ ’انا‘ جي ور وڪڙن کان آجيون آھن پڙھيل لکيل عورت لفظ استحصال سکي وئي آھي، جيڪا ڳالهہ سندس مزاج جي خلاف ٿئي ٿي، کيس انياءُ لڳي ٿي. شايد پروگريسو عورتن ۾ اھو لفظ فيشن طور تي استعمال ٿي رھيو آھي.
سرسبز ٻنيون شروع ٿي ويون. وڻن جا گهاٽا ڇانورا روڊ جي ڪنارن تي بارش جيان وسي رھيا ھئا.
ٻھراڙين جي منظرن ۾ ڪيڏي نہ سونھن آھي. ھن مٿي تي گاھ جون ڀريون سٿي ويندڙ عورتن کي ڏسي سوچيو. انهن منظرن ۾ ڪٿي بہ بناوٽ نہ ھئي. ھر منظر اڇو، اجرو ۽ فطرت جو سچو پچو ترجمان ھو. احساس کي اجاريندڙ.....
***