18
”نہ مان ٺيڪ آھيان.“ وقار مرڪي وراڻيو.
”ڀلا ارم فون ڇو نہ ٿي کڻي، نمبر خراب آھي يا بدلجي ويو آھي؟“ حيرت مان جوليا پڇيو.
”دراصل اڄڪلهہ ھوءَ سڄي دنيا سان ناراض آھي.“ اصلي ڳالهہ وقار جي زبان تي اچي وئي.
”پر ڇو؟“ جوليا کي تعجب ٿيو.
”ھو سمجهي ٿي تہ مان ھن جي مقابلي ۾ پنھنجي نوڪري ۽ پکين کي وڌيڪ ٽائيم ڏيئي رھيو آھيان.“
Do you mean fish eagle? ھوءَ مرڪي پڇي ٿي.
”ھا پرديسي پکين کي پنھنجو رقيب سمجهي ٿي.“
”فقط پکين کي؟“ جوليا جي اکين ۾ شرارت ھئي.
”ھڪ خوبصورت ڇوڪري کي بہ“ وقار جون اکيون ڳالهائڻ لڳيون.
”ھڪ ڇوڪري يا گهڻيون ڇوڪريون؟“ جوليا بہ شرارت جي موڊ ۾ ھئي.
”في الحال تہ فقط ھڪ ڇوڪري آھي.“
وقار بہ ساڳي لھجي ۾ وراڻيو.
”ڇا تون ان ڇوڪريءَ سان شادي ڪرڻ چاھين ٿو؟“ جوليا سنجيدہ ھئي.
”نہ بلڪل نہ.“
”ان سان ملندو آھين.“
”لڪي نہ ملندو آھيان. نہ محبت جو اظھار ڪيو اٿم ۽ نہ ئي اھڙو ڪو ارادو آھي.“
”پوءِ تہ ڪو مسئلو ئي ناھي، پوءِ ڇو ھوءَ ايتي ناراض آھي؟“ جوليا حيران ٿيندي چيو.
”پنھنجي اندر جا وھم، وسوسا ۽ خوف کيس پريشان ڪن ٿا.“
”ھن جي سوچ جو محور پنھنجي ذات بدران ٻارھجن.“ جوليا افسوس سان چيو.
”دراصل ھن جي ويجهو سھيلي جي مڙس ٻي شادي ڪئي آھي.“
“I See” جوليا گھري سوچ ۾ ھلي وئي.
”ڪا بہ عورت مڙس جو ورھاڱو نہ ٿي چاھي، ان ڪري ارم جي سھيلي پريشان آھي، اڄڪلهہ.“
”مون ڏٺو آھي تہ مشرق ۾ ماڻهو ٻہ يا چار شاديون ڪن ٿا.“ جوليا چيو.
”پر ھتي جي عورت مڙس جي ٻي شادي جي حق ۾ نہ آھي. منھنجي گهڻن دوستن کي ٻار نہ آھن، پر کين زال ٻي شادي جي اجازت نہ ٿي ڏئي.“
”اھا زيادتي آھي، ڇو تہ مسئلي جي نزاڪت کي سمجهڻ گهرجي.“
”تون ھڪ عورت ٿي بہ ائين سوچين ٿي.“ وقار کي تعجب ٿيو.
”مان حقيقت پسند آھيان.“
”مون ھتي اھو ڏٺو آھي تہ عورت آزادي جي ڳالهہ تہ ڪري ٿي، پر ھوءَ مرد جي ذھني طور تي غلام آھي.“
”اھو وري ڪيئن؟وقار لاءِ اھو نئون انڪشاف ھو.
”گهڻيون عورتون رڳو مڙس لاءِ ٿيون سوچين تہ ھو ٻاھر ڇا ٿا ڪن يا ڪيئن وقت گذارين ٿا. سندن سوچون ھر وقت مڙس جو پيڇو ڪن ٿيون يا ارم جي سھيلي جي مڙس جيڪڏھن ٻي شادي ڪئي آھي تہ سندس زال کي اھو فيصلو دل سان مڃڻ گهرجي.“
”ارم جي سھيلي فاخرہ بيماري سبب اڄڪلهہ اسپتال ۾ داخل آھي.“
”کين ٻار آھن؟“
”ھا ٽن خوبصورت ٻارن جي ماءُ آھي.“ وقار جواب ڏنو.
”مڙس ٻي شادي ڪئي آھي ان ڪري ھوءَ نفسياتي طور تي موت لاءِ سوچيندي ھوندي ھئي. ڄڻ تہ ٻار ھن جي زندگيءَ جو مقصد نہ ھجن. مڙس بدران ھوءَ ٻارن لاءِ ڇو نہ ٿي سوچي؟“
”ھتي مڙس عورت جي ڪل ڪائنات آھي. ان ڪري ھوءَ فقط ھن لاءِ ٿي سوچي.“ وقار کلي چيو.
”ائين ھن جي پنھنجي ڪا زندگيءَ ڪانهي؟“ جوليا ڏک سان چيو.
”مان انڪري اڄڪلهہ پريشان آھيان. ھوءَ ٻين عورتن جي اثر ھيٺ آھي. ھڪ پاڙي واري جيڪا فيشن طور مردن جي خلاف ھروڀرو ڳالهائي ٿي. سندس مڙس مڪمل طور تي ھن جي چوڻ ۾ آھي.“
“I See”، جوليا معاملي جي تھہ تائين پھچي وئي.
”منھنجو پنھنجو ذاتي خيال آھي تہ زال مڙس کي گڏ رھڻ کپي. خاص طور تي جڏھن کين ننڍا ٻار ھجن، نہ تہ پوءِ وچ ۾ ٻيا ماڻهو اچي وڃن ٿا.“ جوليا سمجهدار ھئي. معاملي جو منطقي جائزو وٺي رھي ھئي.
پوءِ سوچي چوڻ لڳي.
”پر اھا ڇوڪري ڪير آھي؟“
جوليا جي دل تجسس ۾ ويڙھجي وئي ھئي.
”ارم جيڪو سمجهي رھي آھي. اُھو سچ ناھي. ھوءَ اجايو منھنجي ذھن کي ان طرف مائل ڪري رھي آھي.“
”نہ ائين نہ ٿيندو. مان دعاگو آھيان تہ ڪا بھتر صورتحال نڪري اچي.“ جوليا چيو. وقار دل جو حال اُوري پاڻ کي ڪجهہ پرسڪون محسوس ڪري رھيوھو.
”مان بہ اھا اميد رکان ٿو.“ وقار چيو.
”مون کي ارسل ۽ عيني سان ڳالهائڻو آھي. مان کين مس ڪيان ٿي.“
”ھفتي کان مون سان بہ نہ ڳالهايو اٿن.“ وقار جي لھجي ۾ مايوسي ھئي.
وقار ڪجهہ تصويرون ھن ڏانهن وڌايون.
”ھي ڇا آھن؟“
”باز جي ٻچن جون تصويرون آھن، جيڪي ھاڻ اڏامڻ لڳا آھن.“
”واقعي!“ جوليا جو چھرو خوشيءَ مان ٻھڪي اُٿيو.
ھوءَ تصويرون ڏسڻ لڳي ۽ ھن جي چھري جا رنگ تيزيءَ سان تبديل ٿيڻ لڳا.
”ڏاڍي خوبصورت فوٽو گرافي آھي.“
آسمان جي وسعت ۾ فش ايگل جو جوڙو شان سان اڏامي رھيو ھو. ڀرسان ٻہ ننڍا پکي بہ اڏامي رھيا ھئا.
”مون کي اڃان بہ يقين نہ آھي تہ ماڙي جو ڪم پورو بہ ٿي سگهندو يا نہ. مان چاھيان ٿو تہ جلد از جلد اھو ڪم مڪمل ٿئي، جيئن فش ايگل جو اھو آکيرو سدائين آباد رھي.“ وقار پنھنجي اندر جو انديشو ظاھر ڪندي چيو.
”ھا! جڏھن اسان تمام گهڻي چاھہ مان ڪو ڪم شروع ڪندا آھيون تہ پوءِ دل کي وھم ۽ وسوسا وڪوڙي ويندا آھن.“ جوليا چيو.
”ان ڪم ۾ شروع کان ڪو نہ ڪو مسئلو پيدا ٿيندورھيو آھي.“ وقار اداس ٿي چيو.
”ھا ائين تہ آھي، بھرحال مکيءَ ڏانهن نڪرو تہ مان بہ ھلنديس. في الحال ڪلائيو سان ميٽنگ آھي.“ ائين چئي جوليا ٻاھرنڪري وئي.
اڄ ھن سان ڊيوڊ ۽ البرٽ ھئا. فشنگ جو پروگرام بہ ٺاھيو ھو. اڄ ھن جو سڄو ڌيان ارم ۽ ٻارن ۾ لڳو پيو ھو. ٻئي طرف ڪم واري ھنڌ الڳ ڇڪتاڻ وارو ماحول ھو. ھونئن بہ ٺيڪيدار سخت مزاج ھو ۽ ننڍي وڏي ڳالهہ تي ڪٽوتي ٿي ڪيائين. مزدورن جي چانھہ ھڪ وقت ڪري ڇڏي ھئائين. ان کانسواءِ کين جيڪي سھولتون وقار ڏنيون ھيون، انهن ۾ بہ گهوٻي پيو ھڻي. ان ڪري کيس بار بار شڪايتون ملن پيون. ڪجهہ مشينون خراب پيون ھيون. ھڪ دفعو ٺاھي آيو پر ڪم نہ ڏيکاريائون. ھر طرف مسلن جي ڀرمار ھئي. ڪم مان فارغ ٿي پوري ٽيم مکي جي ٻيٽ ڏانهن رواني ٿي. اُتي پھچي باقي ٻيا تہ مڇي ڦاسائڻ لاءِ ويھي رھيا، پر وقار ڪم جو جائزو وٺڻ لڳو. پوءِ کيس چوٽياري ڏانهن نڪرڻو ھو. انجنيئر صادق جڏھن پھچندو تہ ھو نڪري ويندو. پٿرن سان ڀريل ٻيڙيون پھچي ويون ھيون. مزدور پٿر لاھي ڪنارن تي سٿيندا پيا وڃن.
وقار دوربين سان بازن کي ڏسڻ لڳو. ويجهو کان اڏامندي خوبصورت پئي لڳا. سندس ٻچا بلڪل ھنن جھڙا ھئا. ھن ڏٺو تہ ڏور پري ڊيوڊ ھڪ تازي تواني مڇي کي ڪنڊي مان ڪڍي رھيو ھو. ھو خوش ٿي ۽ تاڙيون وڃائي رھيو ھو.
جيئن صادق پھتو تہ ھو چوٽياري ڏانھن نڪري آيو. پنھنجي خيمي ۾ ويھي حساب ڪتاب ۾ مصروف ھو تہ ارم جو فون آيو. سندس آواز ۾ گهٻراھٽ ھئي.
”ارسل کي تمام گهڻو تيز بخار آھي، ڪيترن ڏينھن کان، توھان جلدي اچو.“
اھو ٻڌي وقار پريشان ٿي ويو. چارلس کي فون ڪري سڄي معاملي کان آگاھڪيائين. ھن بہ اجازت ڏيندي کي چيو تہ ھينئر ئي حيدرآباد لاءِ نڪري وڃي پر صبح جو جلد موٽي اچي.
اھو ٻڌي سب انجنيئر صادق کي پنھنجو ڪم ٻڌائي حيدرآباد لاء نڪتو. ارسل جي طبيعت خراب ھئي تہ ارم ھن کي اڳ ڇو نہ ٻڌايو.
ارم پنھنجي ماءُ جي گهر ھئي. ارسل گهڻو ڪمزور لڳي رھيو ھو. پيءُ کي ڏسي سندس ڪمزور چھري تي يقين جي روشني جرڪڻ لڳي. عيني بہ اداس ھئي.
”پپا ايترن ڏينھن کان پوءِ آيا آھيو؟ عيني ھن جي ڀرسان اچي ويٺي.
”آفيس جو ڪم ھو ان ڪري پٽ؟“
”ھتي مزو نہ ٿو اچي، مون کي گهر وڃڻو آھي.“عيني ضد ڪندي چيو.
”ارسل جي طبيعت ٺيڪ ٿئي تہ ھلنداسين.“
ارم بہ تمام گهڻي پريشان ھئي.ھوءَ بہ گهر وڃڻ لاءِ تيار ھئي. وقار کيس چيو تہ ھو ڪجهہ ڏينھن لاءِ آوٽ بيڪ ڪندو،جيستائين ارسل جي طبيعت ٺيڪ ٿئي. گهر آيا تہ وقار محسوس ڪيو تہ ارسل جي طبيعت بھتر ٿي رھي آھي. شايد ھن ماءُ پيءُ جي وچ ۾ وڌندڙ فاصلن کي محسوس ڪري ورتو ھو. ٻار تمام گهڻا حساس ٿين ٿا.
ارسل پنھنجي ڪمري ۾ ويو. پھريون تصويرون ڪڍي اڳيان رکيائين. پوءِ جوليا جو موڪليل ڪتو کڻي ڪنڌ تي ويھاري ٻيا رانديڪا ڪڍڻ لڳو. عيني بہ ھن سان گڏ ھئي. ٻاھر آيا تہ وقار لائونچ ۾ چانھہ پي رھيو ھو ۽ ارم بہ ڀرسان ويٺي ھئي.
”ھن کي بخار آھي، ان ڪري ھن جو ائين گهمڻ ڦرڻ مناسب نہ آھي.“ وقار چيو.
ھينئر ھن جو بخار ڪجهہ گهٽ ٿيو آھي. ھي امان وٽ بہ ضد ڪندوھو تہ کيس پنھنجي ڪمري ۾ وڃڻو آھي. ھن وقت کيس روڪڻ مناسب نہ آھي.“ ارم جواب ڏنو.
ارسل تصويرون کڻي وقار جي ويجهو آيو. بابا ھي ڏسو پکين جا ٻچا. وقار تصوير کڻي ڏٺو، جتي پکين سان سندس ٻچا آسمان تي اڏامي رھيا ھئا.
ھو تصوير ڏسي حيران ٿي ويو.
”واھ! ڇا تہ خوبصورت تصوير آھي.“
”ھي روز ضد ڪندو ھو تہ کيس اھا تصوير پپا کي ڏيکارڻي آھي.“
”ھي تصويرون ڪيتريون سٺيون ٺاھي ٿو.“ وقار حيرت مان چيو.
”تصوير ۾ پکي ٻچڻ سان اڏامندي خوبصورت لڳي رھيا ھئا. ھڪ مڪمل گهراڻو.“
”مون بہ ڪانوَ جي تصوير ٺاھي آھي.“ عيني کيس تصوير ڏيکاريندي چيو.
عيني بہ سٺي تصوير ٺاھي ھئي.
”بابا اسان کي مکي ڍنڍ تي ويٺي ھلو. اسان پکين جا ٻچا ڏسنداسين.“ عيني معصوميت سان چيو.
”ھا پٽ جلدي ھلنداسين.“ وقار کيس پيار مان ڳراٽڙي پائيندي چيو.
پکي ڄڻ تہ سندس گهر جي فردن وانگر ھئا. ارسل کي بہ آسمان جا رنگ اُتساھيندڙ لڳن ٿا، جنھن جي وسعت ۾ پکي اڏامندا آھن.
آسمان کي ڏسي سوچڻ وارن جون سوچون بہ خوبصورت ٿين ٿيون، آسمان جي مختلف رنگ جھڙيون.
وقار محسوس ڪيو گهر ۾ ھڪ عجيب سڪون وکريل آھي. اھڙو سڪون شايد ئي ڪنھن ٻئي ھنڌ ھجي.
پکين وانگر، گهر بہ ٻارن جي پرسڪون پناھ آھي. ٻارن جي دل بہ پکين وانگر ٿئي ٿي. ٻار جي تصور جي اڏام پڻ کنڀن جھڙي آھي.
ٻارن وٽ تصور جي مختلف دنيا آھي. ھو فطرت جي ويجهو آھن. کين فطرت اُتساہ ڏيئي ٿي، جيڪي شيون ننڍپڻ کين تصور جي سگهہ عطا ڪن ٿيون، اُھا سونھن وڏي لاءِ تجربي جي دنيا کسي وٺي ٿي.
وقار کي جوليا جي اھا ڳالهہ ڏاڍي وڻي تہ فاصلا ذھنن ۾ غلط فھميون پيدا ڪن ٿي.
ھن محسوس ڪيو تہ ٻارن کي ھن جي تمام گهڻي ضرورت آھي، ڇو تہ ٻار کي پيءُ ان شفقت سان گڏ تحفظ جو احسان پڻ ملي ٿو.
***