ساڳي سياسي گهماگهمي، گڏجاڻيون:
هاڻي ڊي ايس ايف طرفان مشعل ڇپرائڻ ورهائڻ ۾ مددگار ٿيس، ڄامشورو جي مهراڻ يونيورسٽي، سنڌ يونيورسٽي ۾ وقفي سان شاگرد تحريڪ شروع ٿي. سيمسٽر سسٽم جي خلاف جساف کانسواءِ باقي تنطيمن جي گڏيل اتحاد جدوجهد شروع ڪئي، مان ان جو ڪنوينر ٿيس.
سليمان ڏاهري، فدا لاکو ايس ايس ٽي، رحمت الله هيسباڻي، جساف آرگنائيزنگ سيف الله سپاف سرگرم هئا. هڪ ڏينهن فقير داد کوسو جساف جو صدر منهنجي ڪمري تي آيو ۽ چيائين ته يار تحريڪ ختم ڪريو. وائيس چانسلر ڳالهين لاءِ تيار آهي. مون چيومانس ته هو سيمسٽر جي بحالي جو اعلان ڪري، پوءِ وري هن چيو ته ڀلا اسان کي به ميمبر ڪيو مون چيومانس اهو فيصلو گڏيل ساٿي ڪندا. بهرحال اُن وقت جساف اسان جي تحريڪ جي مخالف هئي. اسين ڪامياب ٿياسين ان وقت الياس ابڙو وائيس چانسلر هو. قومپرست اڳواڻ فقير داد کوسو هاڻي ملڪ اسد سڪندر جو خاص ماڻهو آهي. انهن ڏينهن ۾ اسرائيل، فلسطين جي صابره ۽ شطيله ڪئمپن تي حملو ڪيو ۽ ڪيترائي فلسطيني مارجي ويا. مون اتحادي ساٿين کي گڏ ڪري يونيورسٽي ۾ تاريخي احتجاج ڪيو. ۽ آرٽس فيڪلٽي جي آڊيٽوريم ۾ جلسو ڪيوسين، ان زماني ۾ ليفٽ جون شاگرد تنظيمون ڪافي سرگرم هيون جيڪا ڳالهه رياستي ادارن ۽ يونيورسٽي انتظاميا کي نه پئي وڻي. وال پوسٽر، چاڪنگ گڏجاڻيون، سيمينار پروگرام احتجاج، ريليون روز جو معمول هنيون.
انهيءَ زماني ۾ جساف جو صدر ذوالفقار منگي ٿيو جيڪو هڪ ڏوهه ۾ ٽي سال سزا ڪاٽي آزاد ٿيو هو ۽ بعد ۾ يونيورسٽي ۾ ٻن گروپن جي فائرنگ ۾ هڪ نوجوان مارجي ويو ۽ ذوالفقار منگي زخمي ٿيو جيڪو بعد ۾ مشهور ڏوهاري ڪشمير خان سان گڏ ڪراچيءَ مان گرفتار ٿيو ۽ آزاد ٿيڻ کانپوءِ سياست کان لاتعلق ٿي ويو.
مهراڻ يونيورسٽي جي شاگرد تنظيمن طرفان وي سي کي هٽائڻ خلاف تحريڪ زورن تي هئي اُن ۾ جساف جو اهم ڪردار شفيع عرساڻي اُن جو مرڪز صدر هو. حسن لغاري به سرگرم هو. روزانو شاگرد احتجاج ڪندا هئا. هڪ ڏينهن پوليس ڪڙڪي پئي. فائرنگ ڪئي وئي. سڄي علائقي کي ڪڙو چاڙهيو ويو، بي رحمانه فائرنگ جي نتيجي ۾ سنڌ يونيورسٽي جو خوبصورت نوجوان شاگرد احسان ميمڻ جنهن جو تعلق جساف سان هو شهيد ٿي ويو ۽ پوءِ ٻئي ادارا ڊگهي عرصي تائين بند رهيا.
ڪجهه شاگرد اڳواڻ گرفتار ٿيا ڪي وري روپوش ٿي ويا. 1980ع جي ڏهاڪي کان شاگرد سياست ۾ ڏوهاري عنصر داخل ٿيو، ناميارا ڏوهاري وڏن تعليمي ادارن ۾ اچي پناهه وٺندا هئا. جديد هٿيارن جي نمائش شروع ٿي. سياسي ڪارڪن انهنکان متاثر ٿي ڏوهن جي دنيا جي ويجهو ٿيا. اهو اثرجساف، پروگريسو جيئي سنڌ، جساف آرگنائيزنگ ڪميٽي، سپاف کي وڌيڪ پيو. دولت جي لالچ ۽ ڏاڍ مُڙسي واري شوق تعليمي ادارن ۾ مثبت سياسي سفر ۽ جدوجهد تي بُرو اثر وڌو.
جنهن ڪري ايجنسين جو عمل دخل وڌيو ۽ رياست پڻ اهو چاهيو ٿي ته آزادي پسند تحريڪ يا انقلابي قوتون ڪنهن ٻئي ڌنڌي سان لڳي وڃن. شاگرد اڳواڻ ۽ ملازم ايجنسين جو ڪم ڪرڻ لڳا.
هڪ مثال قومپرست بيرو جيڪو ڪافي سرگرم هوندو هو. جساف وارن جي 24 ڪلاڪ خدمت ۾ رهندو هو. سدائين پستول ور ۾ هوندو هوس. پمفليٽ ۽ پوسٽر پيو هڻندو هو. صفا قومي ڪارڪن پر جڏهن ڦاٽ ڦاٽڻ وارو هو ته همراهه گم ٿي ويو، خبر پئي ته هو پوليس ۾ ڊي ايس پي جي عهدي تي فائز هو. انهيءَ دور ۾ ئي کوڙ سارا سياسي اڳواڻ گرفتار ٿيا. ٻڌايو ويو ته هو واٽ ويندي مخبري تي گرفتار ٿيا پر حقيقت ۾ بعد ۾ خبر پئي ته همراهن ڳجهه ڳوهه ۾ ادارن سان رابطو ڪري پاڻ گرفتاريون ڏنيون.