ڪيمونسٽ پارٽي جو ٽٽڻ:
آءِ ايس آءِ جي اڳوڻي برگيڊيئر امتياز بلا ”جنهن جي هٿان نذير عباسي شهيد ٿيو هو“ هڪ ٽي وي چينل ۾ چيو هو ته جڏهن افغان انقلاب آيو ته پنڊي ۾ ڪورڪمانڊرز جي گڏجاڻي ٿي جنهن ۾ انقلاب جو جائزو ورتو ويو ۽ اها راءِ ٺهي ته انقلاب جو فائدو پاڪستان ۾ ڪنهن کي ٿيندو ۽ طئي ٿيو ته ڪميونسٽن کي ۽پوءِ انهن خلاف وٺ پڪڙ شروع ٿي.
ڪامريڊ امام علي نازش پارٽيءَ جو سيڪريٽري هو افغانستان ۾ هئڻ ڪري ايڪٽنگ سيڪريٽري پروفيسر جمال نقوي هو. جڏهن اهو ساٿين سميت گرفتار ٿيو ته پوءِ مختيار باچا سيڪريٽري طور ڪم سنڀاليو. انهيءَ دور ۾ اُن جو ڪابل اچڻ وڃڻ رهندو هو.
پهرين مرحلي ۾ افغان حڪومت پاڪستان جي ڪميونسٽ پارٽي کي تمام گهڻا پئسا ڏنا ته اوهين پارٽي کي منظم ڪيو.
ٻئي مرحلي ۾ تمام گهڻا هٿيار ڏنا ته جيئن صوبي سرحد جي باڊر جي علائقي ۾ انقلاب دشمنن کي منهن ڏئي سگهجي.
ولي خان ڪوڪي خيل جو اڳواڻيءَ ۾ هڪ لشڪر ٺاهيو ۽ پوءِ خبر پئي ته اهي هٿيار ڪراچي تائين وڪرو ڪيا ويا. پئسا مخصوص ماڻهن وٽ رهيا. ڪامريڊ خوشحال ۽ ستابا ٿيڻ لڳا.
مختيار باچا ڪراچيءَ ۾ ٽيڪسي هلائيندڙ ڪامريڊ ان وقت حيات آباد جي پوش علائقي ۾ بنگلي جو مالڪ بڻجي ويو. ان سڄي صورتحال کان پارٽي کي بي خبر رکيو ويو. مختيار باچا به گهڻو وقت ڪابل ۾ رهڻ ڪري ڊاڪٽر اعزاز نذير سيڪريٽري بڻيو.
افغان انقلاب جي اثرن ڪري صوبي سرحد جي ڪامريڊن محسوس ٿي ڪيو ته هاڻي اسان وٽ جلد انقلاب اچڻو آهي. ان ڪري عوامي سطح جي قومي جمهوري پارٽي ٺاهجي ۽ هنن اُن تي زور ڏنو.
ڪابل مان موٽندي امتياز عالم هاڻوڪي سينيئر صحافي ۽ لطيف آفريدي هاڻوڪو اي اين پي اڳواڻ گرفتار ٿيا هئا ۽ پوءِ آزاد ٿيڻ کانپوءِ ۽ ڪابل ۾ پارٽي جي سينٽرل ڪميٽي جي اجلاس ۾ جيڪو امام علي نازش جي صدارت ۾ ٿيو، کين سينٽرل ڪميٽي جو ميمبر بڻايو ويو. هوڏانهن جمال نقوي وارا به آزاد ٿيا.
ان زماني ۾ مان ماسڪو ڪنهن ڪانفرنس لاءِ وڃي رهيو هوس ته ڪولمبو ۾ رهڻ ٿيو جتي ابو يوسف جو مهمان ٿيس هو نهايت شاندار ماڻهو هو. هُن مونکي هوٽل ۾ ترسائڻ بجاءِ پنهنجي گهر ۾ رهايو هو. بينظير ڀٽو جي حڪومت ٺهي چُڪي هئي ابو يوسف جو سهرو ديوبندي هو ۽ عورت جي حڪمراني جو سخت مخالف هو. سريلنڪا ۾ تاملن جو معاملو هلي رهيو هو. ڪميونسٽ پارٽي تاملن جي هڪ تنظيم EPRLF، جي حمايت ٿي ڪئي انهن چونڊن ۾ حصو ورتو هو ۽ هو کٽي آيا هئا. فائيو اسٽار هوٽل ۾ مستقبل جي وڏي وزير ۽ ٻين وزيرن سان ملاقات ڪرايائين. سمندرا هوٽل ۾ ڪجهه گهڙيون رهيس پڇومانس ته هي ڇا معاملو آهي جو تامل صوبي جا ماڻهو هتي پهري ۾ آهن، چيائين ته پرڀارڪرن جي پارٽي سگهاري آهي، مڙئي نالي جون چونڊون ٿيون آهن.
هن وڌيڪ چيو ته ڪامريڊ مختيار باچا به ته هتي رهندو آهي، جڏهن ماسڪو يا ڪابل ويندو آهي ته مان حيران رهجي ويس. غريبن ۽ پورهيتن جي پارٽي ڪيئن ايڏن وڏن هوٽلن ۾ رهي سگهي ٿي.
بهرحال جمال نقوي جي آزاد ٿيڻ کانپوءِ سينٽرل ڪميٽي جي گڏجاڻي لاهور ۾ ٿي جتي پارٽي ۾ ٻه ڊاڪومينٽ لاٿا ويا. جمال نقوي جي موقف کي اڪثريت سپورٽ ڪئي. جڏهن ته امتياز عالم جي کليل ڊاڪيومينٽ کي اقليت جي حمايت ملي ۽ اهڙي طرح سان پارٽي اندر اڪثريت ۽ اقليت ۾ ورهائجي وئي.
اڪثريت ۾ جمال نقوي، ڄام ساقي، ڊاڪٽر اعزاز نذير، حسن رفيق، جاويد شڪور، ڪامريڊ رمضان ميمڻ مان پڻ اُن جو حصو ٿيس. جڏهن ته اقليت ۾ امتياز عالم، افراسياب خٽڪ، مير ٿيٻو امداد چانڊيو.
سنڌ مان ۽ سرحد جي نوجوانن جو وڏو انگ اقليت سان هليو ويو. واضح ٻه رُجحان پيدا ٿيا.
سوويت يونين ۾ گورباچوف جي صدر ٿيڻ کانپوءِ پروسترائيڪا ۽ گلاسنوسٽ جون پاليسيون متعارف ڪرايون ۽ اقليت قومپرستي واري رجحان سبب پاپولر ٿيا. جڏهن ته جمال نقوي واري نقطي نظر کي بنياد پرست سمجهيو پئي ويو. ان سڄي صورتحال ۾ شعوري ورهاست سان گڏ غيرشعوري جذباتي ۽ لاڳاپن به اثر ڏيکاريو.