ترقي پسند سياست ۾
1990ع جي شروع ۾ منهنجي سياسي سرگرمي قومپرست طور شروع ٿي. سنڌ يونيورسٽي ۾ جيئي سنڌ ترقي پسند ونگ جي شاگرد ونگ جستاف سان سرگرمين جو آغار ٿيو. اپريل جي شروع ۾ ڳوٺ وڃڻ ٿيو، اُتي ساٿين ٻڌايو ته هر سال جيان هن ڀيري به پنجاب جا شاگرد هتي امتحان ڏيڻ آيا آهن. اسڪول ۽ ڪاليجن جا استاد انتظاميا ڳرين رشوتن عيوض کين غيرقانوني ۽ سنڌ دشمن عمل ۾ ساڻن گڏ هئا. مقامي چوڌري رينجرز ۽ پوليس کاتو به انهن جي سهڪار ۾ هئا. بنيادي طرح سان ڪافي سالن اڳ پنجاب جا شاگرد سنڌ مان مئٽرڪ امتحان پاس ڪري سنڌ جو ڊوميسائيل ٺهرائي سنڌ جي ڪوٽا تي وڏيون نوڪريون ۽ ڪميشن امتحانن ۾ سنڌين جي حقن تي راتاها هڻندا رهيا آهن. اسين ڪجهه نوجوان گڏجي انهن جي مدد ڪندڙ ڌرين سان ڳالهائڻ وياسين ته جهيڙو ٿي پيو، فائرنگ سبب هڪ همراهه مارجي ويو. اُها ايف آءِ آر چوڌرين نالي سان مون خلاف ڪٽرائي. ردعمل ۾ پنجابي ۽ پناهگيرن گڏجي شهر ۾ هنگامو ڪيو منهنجي گهر مٿان فائرنگ ڪئي. منهنجي چاچي۽ وڏي ڀاءُ کي لاڪپ ڪيو ويو. مان حيدرآباد پهتس جتي منهنجي ملاقات ڊاڪٽر قادر مگسي سان عاقل پلازا ۾ ٿي کوڙ سارا ساٿي آيا ۽ ويا ٿي ڪچهريون پئي هليون ڊاڪٽر مونکي چيو ته ڇا اوهان پنهنجي والد جو پلاند ورتو آهي. ڇاڪاڻ جو جيڪو مري ويوهو سو بلوچ سڏائيندو هو. مون وراڻيون نه هي پناهگير آهن ۽ پاڻ کي راجپوت بلوچ سڏائيندا آهن. غالباً اپريل مهيني جي پڇاڙيءَ ۾ ڊاڪٽر قادر مگسي سان ٻي ملاقات سنڌ يونيورسٽي جي هڪ اُجڙيل بنگلي۾ ٿي جنهن ۾ مان نثار ابڙو هاڻي فنڪشنل ليگ ۾ آهي. گلزار سومرو ۽ جاني چنا هئاسين ڪافي ڪچهري ٿي، مون کي ۽ نثار ابڙو کي اتر سنڌ جو دورو ڪرڻ لاءِ چيوويو. اسين جيئن ئي گمبٽ پهتاسين ته خبر ملي ته ڊاڪٽر قادر مگسي گرفتار ٿي ويو آهي.
ڊاڪٽر دودي ٽن ڏينهن جي هڙتال جو اعلان ڪيو. سڄي سنڌ سراپا احتجاج بڻجي وئي. پ پ جي سرڪار هئي اعتزار احسن هوم منسٽر هو، تنهن عوام جي دٻاءَ ۽ پنجاب جا رستا بند هئڻ ڪري ڊاڪٽر جي گرفتاري ظاهر ڪئي. کيس جيل موڪليو ويو. ڊاڪٽر قادر مگسي ڊاڪٽر همايون قاضي گلسان سجاد مان گڏ گرفتار ٿيا. سندن چوڻ موجب رينجرز گرفتار ڪري ڪينٽومينٽ ۾ آندو ويو. مٿن تشدد ٿيو، منهنجي ڄاڻ موجب هي پهريون ڪيس آهي جيڪو اڍائي سئو ماڻهن جي قتل ۾ روپوش ۽ حيدرآباد ۾ اُن وقت ۾ وڙهندڙ شخص ٽن ڏينهن اندر جيل حوالي ٿيو. عوام جي سگهه هئي يا ڪو ٻيو سبب! ڪجهه عرصي کانپءِ کيس وري سي آءِ سينٽر ڪراچي ۾ کڻي آيا. سنڌ ۾ ڌماڪا ٿيا. ريل گاڏين ۾ شهرن ۾ ۽ وري جلد کيس جيل پهچايو ويو. هوڏانهن منهنجن مائٽن کي غيرقانوني طور لاڪپ ۾ رکڻ خلاف منهنجي گهرواري نازنين گهر جون ٻيون عورتون عورت ڪارڪن پارٽي ورڪرن جو وڏو انگ ٿاڻي جو گهيرو ڪري ويهي رهيا، ڪجهه ڪلاڪن کانپوءِ همراهن کي آزاد ڪيو ويو.
1990ع آڪٽوبر مهيني ۾ پ پ جي حڪومت ڊهي چُڪي جيڪا صرف 20 مهينا هلي. 11 سال ضياءُالحق جي مارشل لا ۽ جبر کانپوءِ چونڊون ٿيون هيون. پ پ اقتدار ماڻيو. نوازشريف ۽ صدر اسحاق جيڪو بيوروڪريٽ رهيو هو. اسٽيبلشمينٽ جي چوڻ تي چونڊي حڪومت ختم ڪري نين چونڊن جو اعلان ڪيو ويو. ان دوران ٻاهر رهيل ساٿي ڊاڪٽر دودو مهيري، حسين بخش ٿيٻو، ڊاڪٽر رحيم سولنگي ۽ ٻين جو خيال هو ته پارٽي جوڙجي ڊاڪٽر سان خطن ذريعي ۽ ملاقاتن ذريعي صلاح مشوري کانپوءِ جيئي سنڌ ترقي پسند پارٽي جو بنياد پيو.
پارٽي طئي ڪيو ته چونڊن ۾ حصو وٺڻو آهي، ڪجهه ساٿين جيل مان فارم ڀريا جيئن ڊاڪٽر حميد ميمڻ ۽ ٻين مان پڻ پنهنجي ڳوٺ واري تڪ تي بيٺو هوس. منهنجي مقابلي ۾ پ پ جي هاڻوڪي کٽيل سليم جلباڻي جو چاچو. احمد علي جلباڻي نوازشريف جو نمائندو هو ۽ کيس وڏي سرڪار کٽرايو هو. مزي جي ڳالهه اهو همراهه اُن کانپوءِ ٻه ڀيرا وري به پ پ جو ايم پي اي ٿيو. هاڻي سندس ڀائٽيو ايم پي اي آهي. وسيلن جي کوٽ سبب ۽ عوام ۾ رسائي نه هجڻ ڪري کٽي ته نه گهيس صرف 2800 ووٽ کنيم. ياد رهي ته صرف 30 سيڪڙو علائقي ۾ ورڪ ڪري سگهيس.
ان کان اڳ ۾ چونڊن ۾ بيهڻ جو موقعو وٺي سيشن ڪورٽ مان علي احمد ڏاهري وڪيل ضمانت ڪرائي هئي جيڪو ڪجه عرصو اڳ پنهنجي معصوم پوٽي سميت ذاتي دشمنن هٿان ماريو ويو. ڏاهري صاحب انتهائي لائق، محبتي ۽ مددگار شخص هو. اهو ٻڌائيندو هلان ته مونکان هڪ رپيو به فيس نه ورتائين پر جڏهن ڪيس ختم ٿيڻو هو جج تيزيءَ سان ڪيس جا شاهد اُڪلائي رهيو هو ته هڪ مرحلي تي مونکي پنج هزار گهربل هئا. ڊاڪٽر صاحب آزاد ٿي چڪو هو. ڊاڪٽر سومار خزانچي کي مونکي پنج هزار ڏيڻ لاءِ چيو مان پارٽي جو ڪُل وقتي ڪارڪن هوس. اڍائي هزار مهيني ۾ ملندا هئا، جنهن مان گهر به هلندو هو صرف اڍائي هزار وڌيڪ ٿي گهريم، سج لهي ويو ڊاڪٽر سومار ٽي هزار ڏنا مون چيومانس ته يار ضرورت آهي. ڊاڪٽر صاحب به چيو اٿوَ ٺپ جواب ڏنائين منهنجي انا جاڳي پئي ناانصافي ٿي سمجهيم بي عزتي برداشت نه ٿي، سوچيم ته پئسا ته پارٽي جا آهن هي پنهنجي گهران ته نه پيو ڏئي. پوءِ سمجهيم ته سنڌ جي ڪُل وقتي ڪارڪنن سان ايئن ٿيندو آهي، مون کيس ٽي هزار واپس ڪيا ۽ اُن ڏينهن کان آخر تائين پارٽيءَ کان پئسا نه ورتم.
اهو به ٻڌائيندو هلان ته ڊاڪٽر صاحب جيل مان سينٽرل ڪميٽي کي خطن ذريعي چوندو رهيو ته اوهين نوڪريون ڇڏيو ڪُل وقتي ڪم ڪريو پارٽي مدد ڪندي. اُن وقت دلشاد ڀٽو سينيئر، استاد الهه رکيو خاصخيلي، پير جلال، سحر رضوي، هوت خان گاڏهي ۽ ٻيا دوست نوڪرين ۾ هئا پر ڪنهن به همت نه ڪئي ۽ ڊاڪٽر جي راءِ کي اهميت نه ڏني. اڄ انهن جي اڪثريت پارٽي ۾ ناهي ۽ خوش آهن ته تباهه ٿي وڃون ها جيڪر نوڪري ڇڏيون ها.