بند اکين کانپوء
“ڌيءَ مومل پڻھين پنج درجا پڙھڻ ڏنا اٿئي اھو بہ شڪر ڪر” زيبو ڪپي سان چانھہ ديڳڙي مان ڪڍي ڪوپ ۾ وڌي “وڃ مومل چانھہ ماني کڻي ڀاڻين کي ڏي کائي اسڪول وڃي”
“امان بابي کي چئو نہ مون کي سڄڻ سان گڏ اسڪول ڇڏي مان انگريزي پڙھان”
“جي پڻھين سان ڳالھہ ڪيم تہ تون پاڻ سان گڏ مون کي بہ موچڙا کارائيندينءَ وڃ جلدي ڪر ڀاڻين کي دير پئي ٿئي اسڪول کان”
“امان” مومل نماڻ پائي مان چيو امان، امان لفظ ۾ ڪيئي التجايون ھيون اسڪول وڃڻ جون پر امان کي بڇان لڳي ” ڇوري اھڙو ٿي موچڙو ھڻانءِ ان ضد تي۔ اصل ڪتي وارو ضد اٿئي اٿ وڃ ماني ڏي ڀاءُ کي ”
مومل اٿي ڀاءُ کي ماني ڏيڻ لاءِ وئي. ماڻھس ڀڻڪڻ لڳي مون واري وڏي ڌي رحمت کي بہ پڙھڻ جو ڪيڏو شوق ھو. وس ڪيم
“اڙي! پڙھاءِ نياڻي کي، چار اکر پڙھندي، متان ماستر رفيق جي ڌيءَ رابيل وانگر ماستري نوڪري ملي پويس. پنھنجي پگهار ٿيندس، زندگي ڀر ڪنھن جي محتاج نہ ٿيندي،. پر ھن کي اھا ڳالھہ ڄڻ گار لڳي نياڻي جو ٻار پڙھائيندس تہ ماڻھو ڇا چوندا. غيرت کي للڪار پئي اچيس. منھنجي ضد تي ڇا وريو. ھن جي بند اکين اڳيان. وريو بہ اھو ٻہ جوتا ڇوري کي ھنيئي ۽ ٻہ مون کي ھڻي ماٺ ڪرايائين. اھا تہ وئي پرڻجي ھاڻ ساڳيو ضد ھن ڪيو آهي.
زيبو چلھہ تي چانھہ سان ماني کائڻ ۾ شروع ٿي وئي. مومل ڀاءُ جي پويان اسڪول وڃڻ لڳي. زيبو، مومل کي در جي ٻاھرين چانئٺ ٽپندي ڏسي رڙ ڪئي “مومل” پر مومل ڀاءُ جي پويان کڻي آ ڪئي۔
منجهند ڌاري مومل جو پيءُ رکيل گهر آيو. رکيل قد جو ڊگهو منھن ويڪرو ويڪري منھن تي وڏا شھپر۔ اکيون وڏيون. رنگ جو پڪو، ٿلھي آواز سان رعبدار ھو. ماني کائڻ لاءِ کٽ تي ويٺو جوڻس زيبو ماني اڳيان رکي کٽ جي سيرانديءَ کان پاسيري ٿي ويٺس۔ زيبو جي مٿان بہ رکيل حاوي ھيو. دڙڪو ڏيندو ھيس تہ ساھ مٺيء ۾ اچي پوندو ھيس.
اسڪول کان سڄڻ ۽ مومل موٽي گهر جو در ٽپي اندر داخل ٿيا رکيل مومل کي سڄڻ سان اسڪول کان گڏ موٽندي ڏسي لال ٿي ويو. زيبو رکيل جو رنگ بدلجندي ڏسي چپن تي خشڪي اچي ويس.رنگ ھيڊو ٿي ويس.
رکيل پنھنجي ڳوري آواز ۾ چيو “پنج درجا پڙھڻ کانپوءِ مومل اسڪول ڪيئن وئي؟”
” او اھو.۔۔۔۔ اھو زبيو خوف مان جملو بہ اڃا صحي نہ ڪڍي سگهي تہ رکيل چپ رھڻ جو چيس. زيبو ماٺ کڻي ڪئي.
رکيل مومل سان مخاطب ٿيو “اسڪول ڇو وئي ھئينءَ”
“بابا مون کي انگريزي پڙھڻ جو شوق آھي مان پڙھي ماستريا۔۔۔۔۔ڻي....” مومل جو ايترو چوڻ رکيل جي زوردار چماٽ ڪياڙي واري لڳس ڀر ڪري وڃي زمين تي ڪري. رکيل ڪاوڙ مان کٽ تان اٿيو زيبو تي دوڏا ڦولاري چيس “وري جي مومل اسڪول وئي آ تہ توسان بہ سٺي نہ ٿيندي” ائين چئي ڪاوڙ مان ٻاھر ويو ھليو۔
مومل چماٽ لڳڻ تي ڏاڍو رني ايترو جيترا ٻار رانديڪا ڀڃڻ تي روئندا آھن. مومل پنھنجي اسڪول وڃڻ جا ارمان ٽٽل رانديڪڙن وانگر پاڻ وٽ سانڍي رکي انگريزي پڙھڻ جا خواب پنھنجي ذھن تان ميساري ڇڏيا. ھاڻ مومل پنھنجي ڀاءُ سڄڻ جي پويان ڊوڙ پائي اسڪول ن ويندي آھي.
رکيل جي وڏي ڌي رحمت جنھن کي بہ رکيل پڙھڻ نہ ڏنو ھو. شادي کانپوءِ ان کي چار ٻار آھن مڙس سرن جي بٺي تي مزدوري ڪندو آھي روزي ايتري مڙئي پيٽ گذر.
رکيل بہ زمين جو ھارپو ڪري گهر جي گاڏي کي پيو ڌڪيندو آھي۔پنھنجي غربت کي ڏسي رکيل چاھيندو ھو تہ پٽ سڄڻ کي ڪھڙي بہ حال ۾ پڙھائيندس جيئن ڪا نوڪري وٺي مون وانگر غريبي حال ۾ زندگي نہ گذاري. اھڙيون سوچون ذھن ۾ ويڙهائي رھيو هو تہ زور سان ٻاھريون در کڙڪيو کڙڪي سان تيز آواز آيو رکيل او او رکيل. کڙڪي ۽ تيز آواز تي رکيل جلدي آواز ڏئي “آيو آيو” چئي ٻاھر در تي آيو۔ در تي چار ڳوٺاڻا موجود ھئا رکيل جي در تي پھچڻ سان ئي ٻڌايو ” تو وارو نياڻو بٺي ۾ سرون وجهي رھيو هو پير نڪري ويس ٻرندڙ بٺي ۾ اندر ھليو ويو خاڪ سان خاڪ ٿي ويو. رکيل پنھنجي نياڻي جي مڙس جو مرڻ جو دردناڪ واقعو ٻڌي رکيل جا تاڪ لڳي ويا۔ جيڏو مضبوط مڙس ھو اوترو ذرا ذرا ٿي پيو سانحو ناقابل برداشت ھو. پر رکيل ان سانحي تي روئڻ کان سواءِ ڪري بہ ڇا پئي سگهيو. نياڻو بہ ويو تہ نياڻي جو گهر بہ. رکيل لاءِ زندگي ڀر جو وڏو صدمو ھو جيڪو ھن کي پنھنجي ڪلھن تي تاحياتي کڻڻو پيو.
۔ نياڻي عدت کانپوءِ ماءُ پيءُ جي گهر رھائش پذير ٿي. ڇو جو نياڻو اڪيلي سر ھو. پويان ڪٽنب مان گهر واري اولاد کانسواءِ ٻيو ڪو بہ ڪونہ ھئس۔.
رکيل ھڪ غربت جي ور چڙھيل ھو. وري مٿان وڏي نياڻي ۽ ان جي چار ٻارن جي کاڌ خوراڪ لٽي ڪپڙي پريشان ڪري رکيس.
ھيڏو قداور شخص ھاڻ ڏوڙو ٿي پيو ھو.اڪيلي سر ايڏو وزن ڪيئن کڻي. ٻڏ تر ۾ ھيو تہ زيبو جون ڳالھيون اڳيان پيس “اڙي پڙھاءِ نياڻي کي، چار اکر پڙھندي، متان ماستر رفيق جي ڌيءَ رابيل وانگر ماستري نوڪري ملي پويس. پنھنجي پگهار ٿيندس زندگي ڀر ڪنھن جي محتاج نہ ٿيندي. زال جون تکيون مٺيون ڳالھيون اڳيان اينديون ويس ۽ پنھنجي ڳالھين تي پڇتاءُ ٿي رھيو ھيس. اگر جي وڏي ڌي رحمت کي پڙھايان ھا تہ ماستر رفيق جي ڌي رابيل وانگر نوڪري ماڻي وٺي ھا تہ شايد نہ منھنجي مٿان بوجهہ ھجي ھا. نہ ئي ھن کي مڙس مرڻ کانپوءِ زندگي گذارڻ ۾ دشواريون پيش اچن ھا. سوچن جي جنجهوڙ کانپوءِ رکيل اٿيو زيبو وٽ آيو ۽ چيائينس
“ڪجهہ پئسا اٿئي؟”
“اڻھوند ۾ مڙئي سڙئي خرچ مان بچائي ڀانڊاري ۾ وجهندي ويندي آهيان”
“مون کي ڀانڊارو آڻي ڏي”
“ڇا ڪندين پئسا؟”
زيبو جي سوال تي رکيل جي اکين ۾ پاڻي اچي ويو روئڻھارڪي آواز ۾ چيو “مومل کي اسڪول ۾ داخلا وٺي ڏيندس” ائين چئي روئي پيو.
زيبوءَ جي اکين ۾ بہ پاڻي اچي ويو۔ زيبو اکين جو پاڻي ھٿ جي تري سان اگهي ڀانڊارو کڻي اچي رکيل کي ڏنو. رکيل ڀانڊارو ڀڃي پيسا ميڙي مومل کي ساڻ ڪري اسڪول طرف روانو ٿيو.