هڪ عوامي اديب
حقيقت ۾ ’پٿر‘ جون همدرديون ۽ وفاداريون انهن سڀني طبقن ۽ ماڻهن سان رهيون آهن، جيڪي پنهنجي مدد پاڻ ڪن ٿا ۽ پنهنجن حقن لاءِ وڙهن ٿا، هارين مزدورن ۽ شاگردن کانسواءِ ’پٿر‘ وچولي توڙي اُسرندڙ سرمائيدار طبقن جي حمايت پڻ ڪري ٿو. جن جا قومي حق کسيا ويا آهن، يا وري هو قومي حقن حاصل ڪرڻ جي جدوجهد ۾ سرگرم آهن.
هن ڪتاب ۾ آيل ننڍين وڏين آکاڻين توري هڪ اڌ ڊرامي ۾، اسان کي هر هنڌ اهو ساڳيو هاري ورڪر، سنڌي ادبي سنگت جو ليکڪ، ترقي پسند اديب، پورهيتن جو انقلابي ساٿي، آزاد خيال ۽ روشن دل، ميرپور بٺوري وارو قاسم پٿر، نظر ايندو.
”بدمعاش ڪير؟“ جي شروعات اجهو هيئن ٿو ڪري:
”افسانا ڪهڙا لکون! ماڻهن کي ڪهڙا سور ٻڌايون، پنهنجا ٻڌايون يا ٻين جا لکون، هلندي ڦرندي، سفر ڪندي سڄو وطن سور آهي، ڪي ڪردار گهڻو متاثر ڪن ٿا ڪي ٿورو، ڪن جي لاءِ لڙڪ ڀرجيو اچن، ڪن لاءِ ڪريو پون، ڪن کان نفرت ٿئي ٿي ته ڪن لاءِ همدردي!“
پٿر پنهنجي ليکي هڪ عوامي ماڻهو آهي ۽ نظرياتي طور پڻ پورهيتن، ملڪي ماروئڙن ۽ سنڌ جي سانگيئڙن سان دليون جانيئون ٻڌل آهن، عام ماڻهن سان ويجهو هجڻ سبب پٿر جي ٻولي به سولي ۽ عام طرح ڪتب ايندڙ آهي، هو نهايت آسان لفظن ۾ پنهنجي اندر جو حال اوري ٿو ۽ ڪم جي ڳالهه ڪري ٿو. هونءَ به ’پٿر‘ ڪو اعليٰ تعليم يافته يا علامه ڪونه آهي، جو اصل مقصد کان وڌيڪ ڏکين عربي فارسي لفظن ۽ محاورن تي زور ڏئي ۽ ٻاهرين خارجي حالتن بجاءِ اندروني يا ذهني مونجهارن جو بيان ڪندي پاڻ سان گڏ پڙهندڙن کي به منجهائي ڇڏي.
’پٿر‘ جون لکيتون هڪ لحاظ کان گذريل اٽڪل ٽيهن سالن جي سياسي اقتصادي ۽ سماجي زندگي جو عڪس آهن. انهيءَ سڄي دور ۾ جو ڪجهه وهيو واپريو آهي ۽ جيڪي سياسي سماجي ڦيرا آيا آهن، انهن جو عام ماڻهن، هارين، مزدورن شاگردن توڙي ٻين سياسي ڪارڪنن جي سوچ ۽ سمجهه تي ڪهڙو اثر ٿيل آهي، اهو سڀ اسان جي سجاڳ ۽ سڄاڻ ليکڪ ڪهڙي طرح پنهنجي قلم جي نوڪ تي آندو، سو هن ڪتاب پڙهڻ سان چڱي طرح معلوم ٿيندو.
فن جي لحاظ کان ’پٿر‘، جون لکڻيون شاهڪار آهن، ۽ نه وري پٿر ڪو آفاقي يا عظيم فنڪار جي دعويٰ ئي ڪري ٿو. پٿر ڇاڪاڻ ته بنيادي طور هڪ عوامي اديب ۽ ”ادب – ادب لاءِ“ نه پر ”ادب – زندگي لاءِ“ جي اصول جو حامي ۽ طرفدار آهي، تنهنڪري اسان کي سندس ادبي سادگيءَ ۾ ئي هن جي هڪ سچي ۽ سٺي اديب هجڻ جا اهڃاڻ ملن ٿا.
اميد ته پٿر جا پڙهندڙ نا اميد نه ٿيندا ۽ پٿر اڳتي به ادب ۾ عوامي ترجماني جا حق ادا ڪندو رهندو.
نور الدين سرڪي