ڪارو
انهيءَ کان پوءِ ڪارو ۽ آئون گهرا يار ٿي وياسين، هن بيگر ڇڏي، ٻني تان لڏڻ ڇڏيو، زميندار ۽ پير کي نمي هٿ ڏيڻ ڇڏيو، هن سان به ڪئين زيادتيون ٿيون، ٿاڻن تان مارون کاڌائين، ڏنڊا ٻيڙيون لڳس، ڪچو پڪو قيدي رهيو، پر مڙس مڙيو نه، آئون ساڳيو نه رهيس، ڪيترن قسمن جا دوست ٿيا. موٽرون آيون، سٺين اوطاقن جا چڪر هنياسين، منهنجو رت جيڪو ٽهڪندو هو، اُنهيءَ جسم مان پگهر نڪرڻ بند ٿيو، وڏيون ڊگهيون ڳالهيون، اُبتا سُبتا پلٽا، جن ڳالهين يا سرن جي خبر نه هجي، اُنهيءَ تي بحث، هوٽلون، بنگلا، اوطاقون، ميٽنگون، جلسا، سال گذري ويا، ڪجهه به نه وريو، دوست پيا بدلبا هئا، ڪڏهن هڪڙا نيڪي ڪندا هئا، ڪڏهن ڪي علقمند سمجهندا هئا، ته ٻيا بيوقوف، ڪو به هڏ ڏوکي ساٿي نه رهيو، آءٌ به ڪنهن جو يار نه رهيس، اڪيلو تنهائي کائڻ لڳي، سڀ روز ملڻ وارا يار پريشان، سڪون اُڏي ويو، سڄو ڏينهن وائڙا، ڪير به پڇي ته هڪ ٻئي کي ٻڌيو پيا کائون، تڏهن وري ڪارو يار آيو، ڪاري چيو ته: ”بس يار اسان جو ٻيڙي چاڙهي ڦرهو ڪڍيو، عمرين کانپوءِ اٿيا هئاسين، آس هئي ته هاڻ ڌرتيءَ ڏانهن پير نه ٽٽندا، پر اسان کي اُٿاري وري اوهان وڃي انهن ۾ ويساهه ڪيو، جيڪي اسان جا دشمن هئا، اسان سان هلندو به ڪير، اسان وٽ آهي به ڇا، ڪنهن کي ڏيئي به ڪجهه ڪونه ٿا سگهون، اوهان پنهنجا تجربا ڪيا، اڳتي پوئتي ٿيا، ڏي وٺ ڪيو، پنهنجا پير پختا ڪيو، اسان اتيئي رهياسين، اهي گهر، اهي پير اُگهاڙا، اهي گاريون، اهي ٿاڻا، ويندي حياتي گذري، اوهان به گذاري ويندا، فرق اهو آهي ته اڳي سمجهه نه هئي، ته، سڀ الله جي قدرت سمجهندا هئاسين، هاڻي ائين نٿا سمجهون، ته اهي هارين سان ظلم، ڪيئن جند ڇڏايون، اها به ڪجهه ڳالهه سمجهي اٿئون ته پاڻ ۾ ٻڌي ڪريون، باقي وڏيرن ورڪرن مان ورندو ڪجهه به ڪين، سڀڪو پنهنجي پيٽ تي ڦيڻا پيو وجهي.“ هن ڳالهين ڪندي، اهڙيون چماٽون وهائي ڪڍيون جو مون محسوس ڪيو ته منهنجو منهن ڳاڙهو ٿي ويو، مون وٽ ڪوبه جواب نه هو، منهنجيون چيل ڳالهيون منهنجي اڳيان رکي رهيو هو، مون ڪنڌ هيٺ ڪري ڇڏيو، سوچيم ته جتي باهه ٻرندي آهي، اتي گرمي هوندي آهي.
اسان پيا ملندا هئاسين، اهي رهاڻيون موٽي آيون، ساڳيا پراڻا ڀڏا، ٻيلن جا پاسا، واهن جا ڪنارا، نمبرن جون مٿاهيون، مال جا وٿاڻ، کرن جون ڪچهريون، جيلن ۾ ٿاڻن جا چڪر، جنگ موٽي آئي، زندگي جو ساڳيو وهڪرو ڏينهون ڏينهن اڳتي، ڪئين الزام، ڪئين گلائون، ڪاري ۽ مون کي ٽوڙڻ جون ڪيتريون سازشون، وڏيراڻا حربا، ڏنگيون ڦڏيون، ور وڪڙن واريون لائينون، ادبي بحث، جنگ جون ڏاهپون، ٻٽيون ڪاميابيون، دشمن ڀڄي ويندو، سڀ هڪ نعرو هڻو، پوءِ ٻيون وزن واريون ڳالهيون، پر منهنجي اڳيان جڏهن ڪارو ڦرندو آهي ته سڀ بحث هن تان گهوري، هن ۾ ايمان رکندو آهيان، ته هن جنگ ۽ ڏکن ۾ آزاديءَ جو فقط هي هوچي منهه ٿي سگهي ٿو. ٻيو سڀ ڪوڙ آهي، هن جي ڪاري، لڪن جي ساڙيل شڪل، ٿلها ڦاٽل ڪپڙا، ڦاٿل سنڌي جوتو، مٿي تي پراڻي اجرڪ، موتي جهڙا اڇا ڏند، سهڻيون وڻندڙ مُڇيون، سدائين مرڪندڙ مهانڊو، ائين پيو چوندو آهي، ته ”متان ڀاڙي ٿيو آهين، اچي چڙهيا آهيون.“