ٻه اکر
سراج ادبي دنيا ۾ هڪ تخليقي فنڪار جي حيثيت ۾ قدم رکيو، هڪ ڪهاڻيڪار جي حيثيت ۾ پاڻ مڃايو، وقت جي اڪثر رسالن ۾ هڪ شاعر جي حيثيت ۾ شامل ٿيندو رهيو، هڪ مضمون نگار جي حيثيت ۾ ڪيترائي تخليقي مضمون ۽ تاثر لکيائين، ٻين ٻولين ۾ ڇپجندڙ تخليقي ادب کي ترجمو ڪري سنڌي ٻوليءَ جي دامن کي وسيع ڪيائين، تخليقي انداز ۾ تاريخي ناول لکيائين. ڪو وقت اهڙو به آيو، جو سنڌ ۽ سنڌي ٻوليءَ جي وجود، حيثيت ۽ رُتبي تي سوال ٿيا، تڏهن هن پنهنجي قلم جو رخ تحقيق ڏانهن موڙيو ۽ سنڌي ٻوليءَ جي قدامت، عظمت ۽ شاهوڪاري ثابت ڪرڻ لاءِ موهن جي دڙي جي مهرن کان وٺي، تاريخ جي مختلف دورن ۾ ان جي اوسر ۽ ارتقا جا پيرا کنيائين، مغربي دنيا ۾ ٻولين تي ٿيندڙ تحقيق جو مطالعو ڪري سنڌيءَ جي اعليٰ حيثيت ثابت ڪيائين ۽ پنهنجو هڪ نظريو قائم ڪري، اُن جي ثابتيءَ لاءِ مشرق ۽ مغرب جي محققن سان بحث مباحثا ڪري ثبوت ڪٺا ڪري پهرين مضمون، مقالا لکيائين ۽ پوءِ ’سنڌي ٻولي‘ جهڙو بهترين ڪتاب لکيائين، انگريزيءَ ۾ ڪتاب لکيائين، صحافت جي ميدان ۾ گهڙيو ته جديد سنڌي صحافت جو باني بنجي ويو، اُن ۾ نيون روايتون، نوان لاڙا متعارف ڪيائين، هزارين ايڊيٽوريل ۽ ڪالم لکيائين، جن ۾ هڪ طرف سنڌ جو ڪيس ڀرپور نموني وڙهيو ته ٻئي طرف صحافتي ٻوليءَ کي نوان رخ ڏنائين... انهن سمورين لکڻين جو تجزيو ڪري ڏسجي ته صاف نظر ايندو ته سندس خاص خوبي سندس ٻوليءَ جي انفراديت آهي. اها پنهنجي پاڻ ۾ اهڙي تخليقي سگهه رکي ٿي، جيڪا صرف هڪ تخليقي فنڪار جي تحرير ۾ ئي ممڪن ٿي سگهي ٿي. اها ٻوليءَ جي خوبي ۽ تخليقي سگهه سندس ترجمن ۾ پڻ قائم آهي.
سراج هڪ تخليقڪار، محقق ۽ صحافيءَ جي حيثيت ۾ سنڌي ٻوليءَ کي گهڻو ڪجهه ڏنو، پر اهو سمورو پورهيو ٽڙيل پکڙيل آهي، جنهن کي هڪ هنڌ گڏ ڪري شايع ڪرڻ جو هي سلسلو ’سراج انسٽيٽيوٽ‘ جي مقصدن مان هڪ مقصد جي پورائي ڪري ٿو.
هي ڪتاب سراج جي تخليقي لکڻين جو هڪ مجموعو آهي، جنهن ۾ سندس شاعري، منظوم ڊراما ۽ ترجما شامل آهن، اسان کي اميد آهي ته پڙهندڙ سراج جو هي نئون رخ پڻ ائين ئي پسند ڪندا جيئن هو اڳ ۾ ڪندا آيا آهن.
هن کان اڳ ۾ ’سراج انسٽيٽيوٽ آف سنڌ اسٽيڊيز‘ پاران ٽي ڪتاب ڇپايا ويا هئا ۽ هن وقت پڻ سندس ٽي ڪتاب گڏ ڇپجي رهيا آهن، جيڪي سمورا ڪتاب اينڊومنٽ فنڊ ٽرسٽ جي سهڪار سان ڇپيا آهن، جنهن لاءِ ادارو سندن ٿورائتو آهي، خاص ڪري ان جي سيڪريٽري محترم عبدالحميد آخوند جو، جنهن جي ذاتي دلچسپيءَ سبب هي ادارو قائم ٿيڻ ۽ هن جي ذريعي سنڌ، سنڌي ٻولي، ادب، تاريخ، سماج ۽ ثقافت جي موضوعن تي لکيل سراج صاحب جا ڪتاب منظر عام تي آڻڻ ممڪن ٿي سگهيو آهي، ٻين ڪتابن تي ڪم هلندڙ آهي، جيڪو پڻ اميد ته جلد منظر عام تي آڻينداسين.
ڊاڪٽر فهميده حسين
چيئرپرسن
سراج انسٽيٽيوٽ آف سنڌ اسٽيڊيز