شناختي ڪارڊ
هن جڏهن کان هوش سنڀاليو، پنهنجي گهر کي وقت سر پورت ڪندڙ محسوس ڪيائين، گهر ۾ ڪڏهن به اهڙو ويلو نه آيو جڏهن لنگهڻ سمهڻو پيو هجي، پيءُ ماءُ ذات ۾ چڱا خاصا ڄاڻ سڃاڻ وارا هئا، سندن ٻني ٻارو ڪم هوندو هئس. لڇمڻ به ماءُ پيءُ جو اڪيلو پٽ هئو، ڪجهه وڏو ٿيو ۽ بازن ۾ طاقت آيس ته ماءُ وفات ڪري وئي، سندن سڄي گهر جو بار پيءُ تي آيو، لڇمڻ جي ماءُ جيئن پالنا ڪيائين. جڏهن اچي جوان ٿيو ته لڇمڻ جي شادي پئسن تي سنڱ وٺي ڪرايائين، شادي به ڌام ڌوم سان ٿي، خوب ڏانڊئي تي مٽڪو، ناچ ۽ راسوڙا ڳايا ويا، ڀت به ڪاڪي ڪرشن گهوگهٽ ڪيو، الله جو ڏنو سڀ ڪجهه گهر ۾ هيو، لڇمڻ جنهن ڳالهه جي ڪمي محسوس ڪيائين اها هئي هڪ ڀيڻ ۽ ڀاءُ جي جيڪي نه هئا پر گهر ۾ سڀ ڪجهه هئو، ساوتري پرڻجي آئي ته گهر جو ڪم ٿورن ڏينهن ۾ سنڀالي ورتائين، گهر جون ڀتيون، چونئرا، لانڍيون وغيره سڀ ڇڻي جي ڳاري سان راڳيائين، گهر کي صاف سٿرو چمڪائي ڇڏيائين، لڇمڻ کي ايڏو پيار ۽ چاهه ڏنائين جو سندس پريت جو متوالو ٿي ويو، ڪاڪو ڪرشن چوندو هو ته “ساوتري ماري بوائري (نهن) نا ڏڪري (ڌي) سي ڏڪري”
جڏهن چار چڱا ڪچهري ۾ ويهندا هئا ته ڪرشن کي چوندا هئا “ڪرشن تهارو گهر بوئاري سڌاري سڏيو، جهڙي صورت سهڻي اوهڙي ڪم ري چتر” ساوتري غريب گهراڻي جي ته هئي پر سونهن سوڀيا ۾ پنهنجو مٽ پاڻ هئي، گول مهانڊي تي ڊگهو ڪنڍو نڪ، سهڻن، سنهن چپن وارو منهن، مرگهه نيڻ، ٽڪو نرڙ تي هوندو هئس، وار ڪنن تائين گونٿيل جنهن ۾ ست اٺ پنون مختلف رنگن جون ائين هونديون هون ڄڻ آسمان تي ٺهيل انڊلٺ جا رنگ....!
ٿوري گهڻي ڏينهن ڪاڪو ڪرشن به پنهنجي مقام ڏانهن راهي ٿيو، پويان لڇمڻ ماني به زبردست ڪيائين، البت اونهارو هيو پر ماڻهو چڱا خاصا آيا ۽ سڀ ڪنهن ماني کي واکاڻيو، مٿان مهيني اندر برسات به پئي، ٻين سان گڏ لڇمڻ به ٻني پوکڻ ويو ٽي چار ڏينهن اندر ٻني پوکي ورتائون. جڏهن شام جو گهر پئي آيا تڏهن هي مين رستو مٽي گهرن ڏي آيا ته شهر ڏانهن ويندڙ فوجين جون ٻه گاڏيون ڀر مان گذريون، گاڏين ۾ ويٺل فوجين ڪرڙين اکين سان انهن ڏانهن نهاريو. لڇمڻ ۽ ساوتري کي کٽڪو ٿيو ته هي مئا ڪيڏانهن ٿا وڃن، ٻئي ڏينهن لڇمڻ ٻني مان هر کڻي گهر آيو، پوءِ هر روز هي ٻڌندا هئا ته فوجي شهر ۾ اچي ويا آهن، ڪارڊن جون پڇائون ٿا ڪن.
هڪ ڏينهن بازار مان سامان وٺڻ ويو، تڏهن سيٺ ليکراج کان پڇيائين ته “سيٺ فوجي ڇا جي لاءِ آيا آهن، جنگ لڳندي ڇا؟”
“هي سنڌ ۾ امن ڪرڻ آيا آهن، ڌاڙيلن کي ختم ڪندا ۽ پاڻ کي تحفظ ڏيندا” سيٺ جواب ڏنو
“پر سيٺ هنن واگهي کي چنبا ڇو هنيا؟” لڇمڻ پڇيو
“ابا واگهي وٽ شناختي ڪارڊ ڪونه هو، هاڻي شهر اچو ته ڪارڊ کڻي اچجو، متان اسان کي به ٻڌرايو” سيٺ نصيحتي طريقي چيو
“پر سيٺ ڪارڊ ته مون وٽ بنهه ڪونهي، پر سال پاڻ واري پٽيل سو رپيا ورتا هئا پر ڪارڊ ڪونه ٺهرائي ڏنو، اڃان ٿو چوي ته ٺهرائي ڏيندس”
“ٻيو ته ٺهيو هينئر سامان وٺي ڀڄ متان ٿوٿا اچي نه وڃن” سيٺ چيو
هن جلدي جلدي سامان ٽوال ۾ ٻڌو ۽ ٻانڀڻن واري گهٽي ورتائين سامهون ٻه فوجي پاڻ ۾ ڳالهيون ڪندي پئي آيا، هي اک جهلي سيٺ بصر مل جي ڪپڙي جي دڪان ۾ ڍري ويو “سيٺ وائلا ڪو سٺا ڏيکار” هي جلدي هيٺ ويٺو پگهر جا قطرا هن جي نرڙ تي تري آيا، فوجين جي آڏي ٻولي هن جي ڪنن تي پئي، جيڪا هن کي سمجهه ۾ نه آئي، سيٺ هن جي اڳيان ٻه تاڪا ڪپڙي جا اڇلايا، هي ڪپڙي کي اٿلائي نهارڻ لڳو، ايستائين فوجين جي پيرن جا آواز هن محسوس ڪيا، هنن جو آواز هن کان پري ٿيندو ٿي ويو “ڇينٽ ڪونهي ڇا” لڇمڻ پڇيو
“نه ڇينٽ اوهان جي ويس جي ڪونهي، هي فليٽ سٺي آهي” سيٺ هٿ سان تاڪي ڏانهن اشارو ڪيو، نه اها نه هن اٿندي ٽوال جي گنڍ ڪلهي تي رکي وري ساڳي گهٽي ۾ اڳتي ويو، سيٺ پويان الائي ڇا چوندو رهيو، پر هن هڪ به نه ٻڌي. هوا جو جهوٽو هن جي پگهريل جسم ۾ گم ٿي ويو، پگهر ٽوال سان اگهندي وڏيون ٻرانگهون کڻندي شهر کان ٻاهر وڃڻ لڳو.
انهي ڏينهن کان پوءِ ڪيترائي واقعا ٻڌا ته اڄ مڙهي ۾ وسند ڀيل کي فوجين ڪٽيو، جنهن وٽ ڪارڊ ڪونه هو، هو گڏهن کي ويو هو، پارو ميگهواڙ کي فوجين ڪٽيو جيڪو ٻڪرين ۾ هو ۽ انهي جي کيسي ۾ بليڊ هو، اڄ مجيد هنگوري کي فوجين ڪٽيو جيڪو ڪهاڙي کڻي ڍڳيون وارڻ ويو هو
مطلب روز فوجي ڪنهن نه ڪنهن ماڻهو کي مار ڏيندا هئا ۽ اهو تحفظ ڏئي رهيا هئا، هر هنڌ خبر هئي ته فوجين امن ڪيو آهي.
ڪجهه ڏينهن رکي لڇمڻ ٻني ويو، ٻاجهر ۾ گاهه مٿي چڙهي آيو هو، گهر اچي ساوتري سان ڳالهه ڪيائين اڄ گهر ۾ سامان به ڪونه هيو، نيٺ هن خيال ڪيو ته شهر سامان وغيره لاءِ سندن چاچي جي پٽ سوائي کي موڪلندا، ڇو ته شهر ۾ ٻارن جو نالو ڪير نه وٺندو آهي ۽ هي ٻئي زال مڙس سج اڀرڻ کان پهرين ٻني ويندا ۽ سج لهڻ کان پوءِ واپس گهر ايندا، ڏينهن جي ماني ٻني ۾ ڪندا، هاڻي انهن اهو معمول بنائي ڇڏيو هو، اڄ جو ڏينهن نڀاڳو ڏينهن هو، گهڻن ڏينهن بعد ساوتري رات سنان ڪيو هو ۽ ڪپڙا بدلايا هئا، راتوڪي تيل ڦليلن جي خوشبو اڃان انهي جي بدن ۾ هئي، معمول مطابق سوير ٻني ويا هليا هئا، سج جي سهڻن ڪرڻن تي هن جي سونهن جرڪي رهي هئي، انهن اڃان ڪجهه گاهه مس ڪڍيو ته ٽي فوجي مور اڏائيندا اچي ٻني ۾ پيا انهن کي خبر تڏهن پئي جڏهن انهن پاڻ ۾ کلندي ٽهڪ ڏنو، انهن کان ڇرڪ نڪري ويو، لڇمڻ جي نظر انهي تي پوڻ سان هيٺيون ساهه هيٺ ۽ مٿيون ساهه مٿي رهجي ويو
“اوئي ايدهر آئو” هڪڙي فوجي هن کي اشارو ڪيو، هي مرندي جهرندي فوجين ڏانهن هلڻ لڳو
“اس ڪو بهي بُلا” ٻئي فوجي ساوتري ڏانهن اشارو ڪيو، لڇمڻ ڪنڌ ورائي ساوتري کي ڪنڌ لوڏي سڏ ڪيو، هن جو هر قدم ڳرو ٿي ويو هو، هن چاهيو ٿي ته زمين جڳهه ڏي هي اندر هليو وڃي.
هن جي آهسته هلڻ تي هڪ فوجي هن کي ٿڦڙ وهائي ڪڍي “چل نهين سڪتا هي تو، ڪارڊ دکائو” فوجي چيو، هن ڪنڌ لوڏي انڪار ڪئي، ٻي ٿڦڙ هن جي منهن تي لڳي، انهي بعد ساوتري ڏي اشارو ڪندي چيائين “اس ڪا” انهي وري ناڪار ۾ جواب ڏنو، انهي سان هڪڙي منهن تي ٿڦڙ هنئي ۽ ٻئي لت وهائي ڪڍي، جنهن سان هي ساڻو ٿي پيٽ تي هٿ ڏئي ويهي رهيو، ائين هي ٽئي ڄڻا ساوتري ڏي وڌيا، ساوتري سمجهي وئي ته هي بدبخت عزت لٽڻ آيا آهن، انهي
ڪري هي پوئتي هٽي ته ٻئي هٿ ۾ جهلي ورتو “ڇڏو” هن احتجاج ڪيو، مرندي جهرندي به لڇمڻ مٿي اٿيو ۽ مداخلت ڪيائين، انهي تي ٻه فوجي هن ڏانهن وريا هڪڙي ٿڦڙ هنئي ٻئي لت هڻي ڪڍي “ چپ هو جا” ايتري ۾ ساوتري ٽئي جي هٿ ۾ چڪ هڻي پاڻ ڇڏائي ڀڳي، هي ٽئي ساوتري جي پويان لڳا، هي ٿر جي نياڻي ڊيل جيان ڀڄڻ لڳي ٻني ڇڏي سامهين ڀٽ جي ور ۾ هي بي هوش ٿي ڪري پئي، هي ٽئي بدبخت ڳجهن جيان انهي جي وجود تي وري پيا، هن جي وجود جو ٻيرو ٻيرو ڪري گوشت پٽڻ لڳا، هن غريب جي ڪير به عزت بچائڻ وارو ڪونه هو، جڏهن هي بدبخت پنهنجي حوس جي آڳ اجهائي اتان پرتي ويا، ته لڇمڻ به اتي پهتو، هن جو وجود وکريل هو، ڪو به لٽو هن جي جسم تي صحيح نه هو، لڇمڻ هن جي ڪپڙن کي هن جي بدن تي ڍاري ڇڏيو ۽ پاڻ ٻنهي هٿن ۾ منهن لڪائي روئڻ لڳو، ساوتري کي جڏهن هوش آيو، بدن جي سور کان نيست ٿيل هئي پر ڪپڙا صحيح ڪندي ڊوڙي سامهين ڀٽ تي چڙهي، لڇمڻ گهڻا ئي سڏ ڪيا، مگر ساوتري هڪ به نه ٻڌو، انهي پل هي ساوتري کي پويان لڳو، هڪ ته هن کي ڪک جي ڌڪن ساڻو ڪري ڇڏيو هو، ٻيو گاهه ۾ ساوتري جو ڪو به پيرو نه مليو ته ڪيڏانهن وئي.
ٽن ڏينهن کان هي ساوتري کي هر مڙهي، ڀٽ، ڀٽ تي ڳوليندو رهيو، اڄ جڏهن هي هرجي جي ٻني ۾ واٽ وٺيو پئي آيو ته هرجي جي ٻني واري ڪنڊ تان هن کي ڊوڙيندڙ ماڻهو جهڙا پير مليا، هي پير کڻي سڌو هرجي جي ٻني واري کوهه تي پهتو، هن جي دل ساري ورتو ساوتري کوهه ۾ ويئي هوندي پر دل ۾ ڪئي وسوسا ٿي آيا، ته ٿي سگهي ٻئي ڪنهن جو پير هجي، پر کوهه جي ڀر ۾ وارياسي ٽڪر تي پيرن جا واضح نشانن تي هي چڪرائجي ويو، پاڻ کي زمين ۾ ويندي محسوس ڪيائين، پوءِ گهر الائي ڪيئن پهتو، گاج جي زوردار ٺڪاءُ هن کي ماضي جي يادن مان واپس آندو، اتر کان اڳ ۾ طوفان هو ۽ پويان برسات پنهنجا منڊل مچائي رهي هئي، طوفان جيئن جيئن وڌندو ٿي ويو، نيٺ وڻن جي سوساٽن ۽ ڌڌڙ ۾ ڪجهه به نظر نه ٿي آيو، هي گهٽي کان ٻاهر نڪتو ۽ ڪنهن به طرف ڪنهن به مقام جي ڄا ڻ نه هوندي طوفان ۾ ڌوڪيندو ٿي ويو، اڃان اڳتي، پاتارن کان پولارن ڏي، اڃان اڳتي اڃان اڳتي....!!!