باليءَ جي شهرَ جي بي ترتيب ڪهاڻي
سنڌ ۽ ڪنهن حد تائين ملڪي سياست ۾ پنهنجو حصو پتي رکندڙ شهر خيرپور جي ماڻهن تي به هيل ڊي پوليٽيسائيزڊ ٿي وڃڻ واري ڳالهه گهڻي گهڻي پوري لهي ٿي. ڇاڪاڻ جو هو هينئر به پنهنجين ڪچهرين ۾ ٿل ڪئنال جي تعمير کان وٺي ريفرنڊم تائين وارين مڙني ڳالهين کي ڇڏي، ريڊيو خيرپور پاران شروع ڪيل اسپيشل ٽرانسميشن ۾ نشر ٿيندڙ موسيقيءَ تي بحث ڪن ٿا. ”مان بنيادي طور تي ادب جو ماڻهو آهيان. وقت الائي ڪيئن مون کي سياست ڏانهن ڌڪي ڇڏيو“. ڪجهه هفتا اڳ سچل آڊيٽوريم خيرپور ۾ سنڌ جي قوم پرست اڳواڻ ۽ سحر انگيز نثر لکندڙ سڄاڻ ليکڪ جا لڳ ڀڳ ايئن ئي چيل لفظ الائي ڇو مون کي هر هر ياد اچي رهيا آهن!.
ريڊيو خيرپور کان وٺي لطيف يونيورسٽيءَ تائين ته تمام گهڻيون اهڙيون ڪهاڻيون پيون آهن، جن کي هن شهر جي بي تربيت ڪهاڻيءَ ۾ شامل ڪري سگهجي ٿو. پر بهتر ائين آهي ته انهن کي الڳ ڪالمن لاءِ بچائي رکجي. هِتي انهن خوابن جو ذڪر به ڪري ڇڏجي. جيڪي مختلف ”خيرپورين“ جي اکين ۾ ٻَري، اجھامي ۽ اجھامي ٻري رهيا آهن.
ڪنڌ ۾ ڪلي لڳل ڪامورن کي آڪسفورڊين انگلش ۾ ڇنڊَ پٽيندڙ ۽ پڙهيل ڳڙهيل حلقن ۾ ”انٽيليڪچوئل ڪم پاليٽيشن“ طور سڃاڻپ رکندڙ هِتان جي ضلعي ناظمه جي سياست ڏانهن ائپروچ ڀلي ته روايتي نه هجي ۽ هن الائي ڇا ڇا ڪري ڇڏڻ جا خواب به ڏٺا هجن. پر خواب ته خواب ئي هوندا آهن؛ ۽ سياست وري نئين لغت ۾ ”ڪوئلن جو ڪاروبار“ آهي، جنهن ۾ نه چاهيندي به هٿ ڪارا ٿي وڃن ٿا. خواب ته هِتان جو انتهائي باصلاحيت ۽ نوجوان ڪلاسيڪل راڳي هڪ ميوزڪ اڪيڊمي جو بنياد رکڻ جا به ڏسي ٿو ۽ ان خواب جو ذڪر هو ضلعي ناظمن کان وٺي هِتان جي اديبن توڻي فنڪارن سان ڪندو رهي ٿو. پر آئون ڪجهه گهڙين لاءِ ان خواب تي سوچيان ٿو، جيڪو ان ملنگ صفت مزاحيه شاعر ۽ اسٽيج آرٽسٽ جي اکين ۾ سالن کان سانڍيل آهي ۽ اهو خواب آهي سندس شاعريءَ جي ڪِتاب جي ڇپجڻ جو. اهو ڪِتاب جنهن جو مسودو سالن کان اعلانن جي اونداهه ۾ گم ٿي ويو آهي ۽ هڪ ٻي اوندهه جيڪا سندس آس جي ڏيئي ڏانهن وڌي ٿي، اها اڃان به گهري ٿيندي ٿي وڃي.
کجين جي شهر خيرپور ۾ فائيلن ۾ بند اين جي اوز جو تعداد ته وڌندو ئي رهي ٿو پر جي گهٽجي ٿو ته انتظاميه جو ڌيان ڦول باغ ۽ دلشاد پارڪ جهڙن عوامي تفريحي ماڳن تان. جِتان جي ويراني ڪنهن کي به پاڻ ڏانهن ڪو نه ٿي سڏي. خيرپور ڪراچي ته نه آهي، جِتي هزارين رپين جي عيوض مختلف ڪلبس جوائن ڪري خلق انوکيون تفريحون ماڻي وٺي. هِتي ته جيم خاني جي ميمبر شپ ماڻڻ به جهڙي تهڙي جي وس ۾ نه آهي. خيرپور جو مشهور پنج گولو به ته هاڻي اهو پنج گولو ناهي رهيو، جنهن جي مختلف منظرن تي ڊاڪٽر تنوير عباسيءَ ”پنج گولي جا هائيڪو“ لکيا. پوءِ به پنج گولي تي موجود سچل ٽاور جي بيهجي ويل گهڙيال جا خاموش ڪانٽا هفتي جي هڪ شام انهن شاعرن کي ضرور ڏسن ٿا، جيڪي سامهون ئي ريسٽورنٽ جي اوپن ايئر ڇت تي گڏ ٿين ٿا ۽ چانهه جي پياليءَ سان گڏ هڪٻئي کي ڊگها بحث به پيارين ٿا. ادبي سنگت خيرپور جي گڏجاڻين جي ڀيٽ توڻي جو رمپا پلازه ۾ فقير محمد لاشاريءَ واري دؤر ۾ ٿيندڙ گڏجاڻين سان نه ٿي ڪري سگهجي. پر پوءِ به امداد حُسينيءَ جي ”ڪجهه نه ڪجهه، ڪجهه نه ڪجهه ڪريون يارو!“ واري سٽ کي هِتان جا دوست چڱيءُ طرح سان هنڊايون ضرور ٿا اچن.
ناز هاءِ اسڪول جي تاريخي ”ڪرنل شاهه هاسٽل“ ۾ پاڪ ـــ ترڪ جوائنٽ وينچر تحت شروع ڪيل اسڪول کان وٺي، ”سرمد جو گهر“ ۾ لطيف يونيورسٽيءَ پاران هلندڙ وومين چيئر تائين تبديليءَ جو احساس ته ڏيارين ٿا، پر شهر جو اهو اصل حسن ڳوليو ڪم نه ٿو لڀي. هر سال رمضان مهيني جي وچ ڌاري سچل آڊيٽوريم ۾ ٿيندڙ سچل ادبي ڪانفرنس جو مشاعرو هِتان جي ”شرير شاعرن“ جي هوٽنگ جي ڪري بدنام ته آهي ئي آهي، پر استاد عطا محمد حاميءَ جي انهيءَ هوٽنگ کي ڪٿي ڳولجي، جيڪا هو مشاعرن ۾ بندوق بردار باڊي گارڊن جي موجودگيءَ ۾ صدارت ڪندڙ ۽ پاڻ کي ”سنڌ جو غالب“ سڏائيندڙ فيض بخشاپوريءَ تي به ڪري وٺندو هو. ڳولڻ ته سنڌي ٻوليءَ جي وڏن ڪهاڻيڪارن شيخ حفيظ ۽ نسيم کرل جي انهن ٽهڪن کي به گهرجي، جيڪي اتي ئي آس پاس خيرپور جي هوائن ۾ رليا مليا پيا آهن ۽ ڳولڻ ته ان شاعر جي درد کي به گهرجي، جيڪو زندگيءَ کان مليل سمورين تلخين کي پنهنجن قطعن ۾ اوتي ڇڏيندو هو يا وري انهن گارين ۾، جيڪي هو ڳڻي ڳڻي سندس لفظن ۾ ”نام نهاد“ اديبن کي ڏيندو هو ۽ جنهن جي سنڌ جي ڪنهن به شاعر تي اک ئي نه ٻڏندي هُئي.
سينٽرل جيل خيرپور کان وٺي سول هاسپيٽل جي ٻوساٽيل ڪاريڊورز تائين، ڪنهن آرٽ فلم ۾ ڏيکاري ويندڙ ريلوي اسٽيشن جهڙي هِتان جي ريلوي اسٽيشن کان وٺي هن شهر جي اڌ روشن گهٽين تائين بي انت ۽ بي ترتيب ڪهاڻيون پوءِ به بچي ٿيون پون.
(16 اپريل 2002ع)