ڪالم / مضمون

اداس شهر جي لُٽيل تاريخ

هن ڪتاب ۾ گڏ ڪيل مضمونن جي ليکڪ همير چانڊئي جا مضمون تمام جا تمام پنهنجي شهر ۽ ضلعي شڪارپور تي لکيل آهن. هن ڪتاب ۾ شامل شڪارپور لاءِ مضمونن ۾ شهر جي خوبصورت ماضي ۽ بُري حال جو بار بار ذڪر ڪيو آهي پر هُن بدتر حال ۽ حالتن جو ذميوار عام ماڻهن کي گهٽ، بُري حڪمراني کي ذميوار وڌيڪ سمجهي ٿو ۽ هن ڪرپشن تي تنقيد ڪئي آهي. همير رڳو ليکڪ ناهي، هُو انقلابي سياست جو نظريو رکندڙ ۽ عملي سياسي جاکوڙي انسان آهي.
Title Cover of book اداس شهر جي  لُٽيل تاريخ

  ڇا شڪارپور مان امن جو پکي اڏامي ويو آ؟

ويندي ويندي شڪارپور ۾ ٻه ڀيرا رهندڙ ايس.ايس.پي هڪ اهڙو سچ چئي ويو جيڪو هونءَ ته عام فهم رکندڙ ماڻهو به سمجهي ٿو ۽ پنهنجي ذاتي ڪچهرين ۾ بي ڌڙڪ اظهار به ڪري ٿو پر جڏهن اهو سچ هڪ ذميوار آفيسر اظهاري ٿو ته ان مٿان تصديق جي مُهُرَ لڳي وڃي ٿي ته شڪارپور ۾ جيڪڏهن لاقانونيت کي ختم ڪرڻو آهي ۽ امن کي قائم رکڻو آهي ته پنجن بنگلن جي مداخلت ختم ڪرايو!!. اهي پرده نشين ڪير آهن جيڪي امن جي جهنڊي کي ساڙي ۽ امن جي ڪبوتر کي ڪهي کائي ڇڏيو آهي؟ اهي ڪي ٻاهريون قوتون ناهن جيڪي اسان جي امن جي سرسبز کيتي کي بيابان ۾ تبديل پيون ڪن! هي ڪو وڏو فلسفو ناهي جنهن کي عام فهم رکندڙ ذهن سمجهي نه سگهن!؟ يا وري ڪو سوشيالاجي ۾ ماهر ماڻهو هجي جيڪو هن سماجي ڏوهن تي تحقيق ڪري اسان کي سمجهائيندو ته ڏوهه ڇو پيا ٿين ۽ ڪهڙيون محرڪ قوتون آهن جيڪي پس پردي شهر جي بربادي لاءِ ڪم ڪن ٿيون؟ هيءَ هڪ انتهائي سادي ڳالهه آهي ته شهر ۾ وڌندڙ لاقانونيت جو ذميوار ڪير آهي؟ ۽ هي قبيلائي جهيڙا ڪير پيو ڪرائي؟ ٿاڻن تي صوبيدار جي مقرري کان ضلعي تي ايس.ايس.پي ڪنهن جي چوڻ تي مقرر ٿيندا آهن ۽ ڪنهن جي ناراضگي تي بدلي ٿيندا آهن!؟. هر عام آفيسر جي واتان ٻڌڻ ۾ ايندو آهي ته ڀوتارن جي بنگلن جي مداخلت ختم ڪرايو امن ڏيڻ اسان جي ذميواري آهي!! اڄ شڪارپور ڏوهارين جي آماجگاهه بڻجي وئي آهي. هڪ رات ۾ ڏهه کان وڌيڪ وارداتون ٿي وڃن ٿيون ۽ ضلعي جا روڊ رات شروع ٿيڻ کان اڳ ۾ بند ٿي وڃن ٿا ڏوهاري ٽولا بنا ڪنهن روڪ ٽوڪ جي شهر م گهمندا وتن ٿا انتظامي سطح تي ڪابه مزاحمت نظر نه ٿي اچي. شڪارپور شهر جو ماڻهو برداشت ڪيو يا شهر ڇڏي وڃو جي پاليسي هيٺ زندگي گهاري ٿو. ايس.ايس.پي جي بنگلن جي مداخلت جي حوالي سان ڪيل ڳالهه جو ٿورو جائزو وٺون ته ان ۾ ڪيتري حقيقت آهي!؟ ڪجهه ڏينهن اڳ جي ڳالهه آهي شڪارپور شهر مان هڪ هندو کي اغوا ڪيو ويو هو جنهن جي بازيابي جا پندرهن لک پنچائت ڪيئن ڀريا اهي حساب ئي اڃا نه ڪيائون ته وري هڪ ٻي هندو نوجوان کي وچ شهر مان اغوا ڪيو ويو آهي ان جي بازيابي ڪڏهن ۽ ڪيئن ٿيندي اهو انتظامي ڦڙتيءَ مان ئي محسوس ڪري سگهجي ٿو. باقي ڪنهن بنگلي جي خاص مهرباني ۽ پنچائت! ترت بازيابي جو سبب ضرور بڻجي سگهي ٿي!!. اغوا ته اٺ مهينا اڳ لکي غلام شاهه ڪاليج جو هندو پرنسپال به ٿيو هو جنهن کي هڪ ڀوتار ٻي ڀوتار جي سياسي ساک خراب ڪرڻ لاءِ اغوا ڪرايو هو تڏهوڪي ايس.ايس.پي کي جڏهن حقيقت معلوم ٿي ته پنهنجي ڪرسي بچائڻ کي عزت سمجهي خاموش رهيو.... خاموش ته ڪراچي مان اغوا ٿيل غير سنڌي سيٺ به آهي جنهن جي بازيابي جي ڊيل ٻن صوبيدارن جي معرفت هڪ ڪروڙ وٺي ڀوتار ڪرائي هئي ۽ اهي صوبيدار بعد ۾ ڊسمس ان ۾ ٿيا ته ڊيل جي چوٿائي پتي بالا عملدار کي ڇونه ملي؟ خاموش اهي لهڙي نه رهيا جن پنهنجي سلطان ڪوٽ ڀرسان اغوا ٿيل ماڻهوءَ کي موٽرائڻ لاءِ ڪيمپ قائم ڪري ويهي رهيا ۽ ڀوتار ڏي نياپو چوائي موڪليو ته اگر اسان جو ماڻهو نه موٽيو ته پوءِ ڀوتار ڪوئٽيا جي بنگلي تان هٿ به کڻي ۽ اڳتي حساب به ٿيندو....رُنو ته اهو باغائي به آفيسرن آڏو تمام گهڻو هو جنهن جي ابي ڏاڏي جي باغ تي قبضو ٿيو هو وري به ان صورت ۾ جند ڇٽس ته باغ جو صدقو ڪڍڻو پيس ۽ اهو قبضي خور گذريل اليڪشن ۾ شهر جي گڙٻڙ وارين پولنگن تي ڀوتار سان پنهنجي همراهن ۽ هٿيارن سان گڏ هو....جڏهن ڀوتار کي پاڙي جي ووٽرن دانهن ڏني ته اسان جي ملڪيتن تي قبضا پيا ٿين ته ان نيم ڀوتار اهو چئي ماڻهن کي خاموش ڪرايو ته اهي اسان کان ڏاڍا مڙس آهن انهن سان ڪجهه ساز باز ڪيو ۽ پنهنجي جند آجي ڪرايو . چيچلائن ته شڪارپور جا اهي واپاري به ٿا جيڪي ڪمائي جو خاصو حصو ڀوتارن جي پاليل ڏوهارين کي ڏين ٿا. عيد جي موقعن تي مٺائي جي ڊٻن ۾ بنگلن تي مٺائيءَ جا خاص ڊٻا ڪيئن پهچن ٿا....اها ڳالهه شهر واسين کان لڪل ڪونهي. خوف جي فضا شڪارپور جي ماڻهن کي بنگلن ڏانهن ڌڪي رهي آهي شهر جو ماڻهو عدم تحفظ جي احساس هيٺ بنگلن کي پنهنجي لاءِ نجات جو رستو سمجهي ٿو. پٽيوالي جي ڀرتي کان بدلي جا اختيار ڪنهن کي آهن؟ گهر جي گهٽي ۽ ڪراس ٽي.ايم.اي نه پر ڀوتار جي بنگلي جي ليٽر پيڊ جا محتاج آهن. شڪارپور ضلعي جي وڏي گادي سان تعلق رکندڙ اڳوڻي ٽي.ايم.اي ڀرتي جي نالي پيسا وٺي جيڪي ماڻهو مقرر ڪيا اهي ته رليا ئي پر ڪيئن هو هر مهيني شهر جي ترقي کي پيسن مان ٽيهه لک ڀوتار جي بنگلي تي موڪليندو هو ۽ ايترا پاڻ به ڪمائيندو هو. ڀلا شڪارپور شاهي باغ ۾ ڀرتي ٿيل 160 ماڻهو ڪيڏو نه مزي ۾ هوندا جو پگهار جي چوٿائي ٽي.ايم.او جي اڪائونٽ ۾ باقي گهر ويٺي بيروزگار الائونس سمجهي کڻن ٿا. ٻيڙو ته شهر جو نساسڪ به ٻوڙيو آهي شهر جي گند پيٽين کان وڌيڪ گند شهر جي چونڪن ۽ ڳلين ۾ پيو آهي ڪيئن لکين روپين ۾ آيل مشينري رڳو ان لاءِ خراب ڪئي وڃي ٿي ته ان جي مرمت لاءِ آيل رقم ڪيئن کائجي؟ ۽ شهر جو شايد ڪو پاڙو گندي پاڻي کان بچيل هجي ڇو ته تيل مشينن ۾ وڃڻ بجاءِ کيسن ۾ ويندو ته رستن تي پاڻي نه بيهندو ته ٻيو ڇا هوندو ؟ شهر جي گٽرن جا ڍڪڻ اجگر نانگ وانگر وات ڦاڙيون پيا آهن ۽ انهن اجگر نانگن ڪيترون معصون جانيون ڳهي ورتيون آهن پر ڪوئي انهن کي بند ڪرڻ جي ذميواري کڻڻ لاءِ تيار نه آهي. شڪارپور شهر جو ماڻهو پنهنجي مسئلن جي حل لاءِ حسب روايت بنگلن ڏي واجهائي پيو امن کان ويندي ترقي تائين سياسي ڌاڙيلن کي مدد لاءِ سڏي پيو ان ماليخوليا مان هن شهر جو ماڻهو ڪڏهن نڪرندو ۽ پنهنجي مسئلن کي پنهنجي مدد پاڻ تحت حل ڪرڻ جي سوچ هيٺ ڪم ڪندو. شهر جو ماڻهو ڪيستائين خوف جي چادر اوڙهي سمهي پوندو مسئلن جي حل جي چاٻي سنڌ سجاڳي ۽ جدوجهد جي ذهن ۾ موجود آهي. هي شهر ڪيترو ڏوهارين جي ڏهڪاءَ هيٺ رهندو ۽ ڪيتري بنگلن جي غلامي برداشت ڪندو؟ امن خيرات ۾ نه ملندو ان کي حاصل ڪرڻ لاءِ هڪ ڀرپور قسم جي شهر جي ماڻهن کي جنگ وڙهڻي پوندي. ماڻهن جون اغوائون، ڦرون، چوريون، سينا زوريون، روڊن جي گندو پاڻي ۽ گهٽين ۾ گندگي هن شهر جي ماڻهن جو مقدر ناهي؟ دهشت جي پاڇي هيٺ شهر ڪهڙي ترقي ڪندو؟ پوليس جي ڀڳل گاڏي پاڻ سان گڏ چار گولين وارو هٿيار کڻي هلندڙ پوليس وارو پنهنجو ئي تحفظ نه ٿو ڪري سگهي اهو عوا م کي ڪهڙي سلامتي ڏيندو؟ اخلاقي بيماري ۾ مبتلا ۽ بنگلن جي نياپن تي مقرر ٿيل آفيسر علائقي ۾ ڪيترو امن ڪرائيندو ۽ ڏوهارين خلاف ڪهڙو رڻ ٻاريندو؟ اهو ايئن آهي جيئن ڪنهن انڌي جي هٿ ۾ لٺ ڏئي کيس چئجي ته هاڻي پنهنجي به حفاظت ۽ اسان جو به محافظ ٿي!!. دهشت جو وهندڙ واهه سرسبز آباد فصلن کي ٻوڙي ناس ڪري رهيو آهي لاقانونيت کي ختم ڪرڻ ۾ ئي هن شهرين جي وجود جو بچاءُ آهي . بنگلن جي هٿ ۾ ڏنل شهر جي مسئلن جو رموٽ ڪنٽرول اڃا ڪيترن ئي بيمارين کي جنم ڏيندو. اڄ شڪارپور جا 12 ماڻهو اغوا ٿيل آهن سڀاڻي انهن جو انگ ٽيڻو به ٿي سگهي ٿو؟ ڊٿل گاڏي، سفارشي صوبيدار ۽ نااهل عملو شهر کي ڪهڙو امن ڏئي سگهي ٿو؟ ڪنهن ڀوتار مان امن جي آس لڳائي رکڻ اٻوجهائپ کان سواءِ ڪجهه ناهي. هن شهر کي بچائڻو آهي ته شهر واسي دل ۾ دکندڙ درد کي جدوجهد جي شڪل ڏين ۽ امن کي ڪٺل پکي کي ٻيهر جيئارڻو پوندو نه ته هي شهر تباهي جي نئين تاريخ رقم ڪندو. باقي ايس.ايس.پي جيڪو ڪڙو سچ چئي ويو اهو ڀلي پنهنجي بدلي جو بنگلن کان انتقام جو اظهار هجي پر هن شهر جي اندر ٿيندڙ ڏوهن جا پيرا ڪنهن نه ڪنهن حوالي بنگلن تي ئي کٽن ٿا.