• جوڙي سلامت رهي
پڙهڻ لکڻ سان دلچسپي، قلم جو هٿيار ڪڏهن به ڦٽو نه ڪيائين. تمام ننڍيءَ عمر ۾ ڪمپيوٽر ڪورس ڪري نوڪري ڪرڻ لڳي. ادب سندس ذوق رهيو. ريڊيو پاڪستان ڪراچيءَ تي مشهور پروگرام سرتين سينگار، نوجوانن لاءِ روشن راهون، پڙهو ۽ پرايو، موتين مالها وغيره يادگار پروگرام اٿس. ريڊيو پاڪستان ڪراچيءَ جا پروگرام ڪندي هئي. ريڊيو پاڪستان ڪراچيءَ جا پروگرام ڪندي ڪمال ڄامڙي سان واقفيت ٿيس، جيڪو هن وقت خود ادب، ڪلچر، تهذيب ۽ ثقافت ۾ نالو پيدا ڪري چڪو آهي.
ريڊيو پاڪستان جي آواز جي لهرن سان گڏ سندس جيون جي رشتي جا پڙاڏا اسان جي ڪنن تائين پهتا ۽ موتين مالها پروگرام ڪندڙ زندگيءَ جي مالها ۾ پوئجي ويا. سندس خون جو رشتو ته نه هو پر ذهني هم آهنگيءَ جي پيچري اڻاگين تڪليفن کي پار ڪندي روشن راهون پيدا ڪيون. نوڪريءَ سان گڏ هڪ تڙپ ٻي به هئس. سندس قلم آڱرين ۾ پيو گهمندو ڦرندو هو ۽ آخر سنڌي اخبار عوامي آواز جي عورتن واري صفحي سورميءَ جي انچارج ٿي پنهنجي شوق کي پورو ڪيائين. سورمي پڙهڻ وٽان هو. عابده جي دلچسپيءَ جو اندازو ان وقت محسوس ٿيو جو مان هن سان گڏ سندس ٻار جي پيدائش تي اسپتال ۾ رهيل هئس. سرڪاري اسپتال، آپريشن ٿيل، رهائش جو ڪو خاص انتظام نه هو. مايون ٻار پيدا ڪري مڙس سان نخرا ڪنديون آهن پر هن ڪمال کي چيو ته واپسيءَ تي عوامي آواز مان سورميءَ جو مواد کڻي اچجانءِ ته ايڊٽ ڪري وقت سر اماڻيان. اهڙيءَ طرح ٻار کي کير پياري پاسي ۾ سمهاري ٻن وهاڻن جي ٽيڪ سان پيٽ جي پٽيءَ کي پنن سان ڍڪي قلم جي نوڪ سان سورميءَ جي سيج کي سبندي سبندي مواد کي ترتيب ڏئي آڻ نه مڃيائين. آپريشن کانپوءِ ايڏيءَ تڪليف جي باوجود پنهنجو فرض پورو ڪيائين. سورميءَ ۾ قلم جي سگهڙائپ سان گڏ گهر جي سگهڙائپ ۾ به گهٽ نه رهي.
سندس چار ٻار، سٺي تعليم، هوشيار، سٺو لباس، ادب آداب ۾ ڪنهن به حوالي سان گهٽ نه آهن. سرهاڻ، مهراڻ، رهاڻ، سهائيءَ سان ڪچهري ڪرڻ وقت پيءُ ماءُ جو عڪس ٻارن ۾ به نظر ايندو.
ڪمال سان سندس ساٿ، ڪمال جو عابده سان ساٿ ٻنهي جي ادبي زندگيءَ جي اولڙي ۾ محسوس ٿئي ٿو. هيءَ عام رواجي عورتن وانگر ناهي سوچيندي. سندس (ڪمال جي امڙ) گذاري وڃڻ کانپوءِ نڻانن ۽ ڏيرن تي شفقت جو پاڇو قائم آهي. بلڪه ڪجهه وقت اڳ سندس نڻان جي شادي هئي مين بازار ۾ خريداري پيا ڪريون، مونکي ائين پئي محسوس ٿيو ڄڻ ڪا سندس ڌيءُ هجي. هن پنهنجي وس وت آهر هر شئي پئي خريد ڪئي. روزانو بازار جا چڪر، گهرجي ذميداري ۽ نوڪري ٽنهي کي پئي نڀايائين. ڪمال کي به مٿس گهڻو ڀروسو هو، جو شام جو جڏهن سامان ڏيکاريندي هئس ته هي شيون آنديون آهن ته سندس چهري جي اطمينان سان جواب ڏيندي چوندو هو ته ها بس ٺيڪ آهي. هنن ٻنهي جي سٺي ساٿ جي ڪري ٻنهي جو رويو پنهنجن پنهنجن ساهرن سان سٺو آهي. مان ڪمال کي ادب جو ٽوٻو چوندي آهيان پر عابده کي ادب جي مڇي چونديس. جيئن پاڻيءَ بنا مڇيءَ جو زنده رهڻ محال آ تيئن عابده جو ڪتابن جي وهڪري کان وانجهيل زنده رهڻ اڻپورو آ. هميشه ڪاميابيءَ لاءِ ڪوششون ڪندڙ عابده کي مان ڪڏهن ناڪام نه چونديس. پر نراڙ تي لڳل نظر جي ٽڪي وانگر ڪڏهن ڪنهن امتحان ۾ گهٽ نمبر کنيائين ته مان کيس چوندي آهيان تون تمام گهڻي ڪامياب آهين ڇاڪاڻ جو تون آڻ نٿي مڃين. راتين جون راتيون جاڳي پي ايڇ. ڊي. ٿيسز مڪمل ڪرڻ ۾ مصروف آهي. هن ۾ جيتري صلاحيت آهي ته هيءُ ڪتاب گهڻو اڳ اچڻ گُهرجي هان اها سندس سستي آهي يا ٻيو ڪجهه ان جو هوءَ پاڻ جواب ڏيندي. اميد آهي ته سندس ادبي سفر جاري ساري رهندو. ڇاڪاڻ جو ادبي مالها ۾ سندس عورتن جي هر پهلوءَ، بهادري، زيادتي، ظلم، مظلوميت کان وٺي حوصلي ڏيڻ لاءِ رڌ پچاءَ جا ٽوٽڪا وغيره وغيره سورميءَ جي زينت رهيا. ٻاراڻن ٻولن تي به لکيو اٿس. دراصل عابده اها حساس عورت آهي، جيڪا هر منظر جي عڪاسي ڪري ٿي. دُعا آهي ته عابده جي قلم جي سگهه اڳ کان اڳري رهي.
حميده گهانگهرو
چيئرپرسن، شهيد نظير عباسي فائونڊيشن