انتساب : ايڊووڪيٽ عبدالمجيد کوسي جي نالي
ايڊووڪيٽ عبدالمجيد کوسو انهن مان هڪ آهي جنهن جي ڪهاڻي محنت ۽ ڪاميابيءَ جي آهي. هو ڪيئن ڳوٺ ۾ گاسليٽ جي ڏيئي تي ميٽرڪ ۽ انٽر ڪري ڪراچي پهتو ۽ اتي وڪالت پڙهيو ۽ LLB ۽ LLM ڊگريون حاصل ڪيائين. هن دل لڳائي وڪالت ۽ صحيح معنى ۾ علم حاصل ڪيو جنهن لاءِ اسان جي نانيءَ جو ڀاءُ جسٽس عبدالرحمان مرزا (جسٽس حامد علي مرزا جو والد) چوندو هو ته ”سٺو وڪيل ٿيڻ لاءِ لوهه جا چڻا ڄٻاڙڻا پون ٿا.“ ۽ آئون سمجھي سگھان ٿو ته ان قسم جي محنت عبدالمجيد ضرور ڪئي آهي.
اسان وٽ وڪيلن سان سڀني کي شڪايتون رهن ٿيون. سٺا ۽ هوشيار وڪيل ضرور آهن پر هنن کي انسان ذات سان گھٽ ئي همدردي آهي. هتي نالو نٿو لکان پر هن نوجوان وڪيل لاءِ اهو ٻُڌي حيرت ۽ خوشي ٿي جڏهن هڪ اعلى جج وڪالت جي دنيا جون ڳالهيون ٻڌائيندي عبدالمجيد کوسي جي دل سان تعريف ڪئي. ”وڪيل ته چوڌاري گھڻائي آهن.“ ۽ پوءِ هن جيڪي ٽي چار هوشيار، ايماندار ۽ همدرد وڪيلن جا نالا کنيا انهن ۾ عبدالمجيد کوسو جو پهريون نالو هو.
عبدالمجيد کوسو وڪيل جو تعلق ڦلجي تعلقي سان آهي. ڦلجي مون ڏٺو ناهي پر ٻڌو ضرور آهي، خاص ڪري اڄ کان ڏهه سال اڳ ممبئي يونيورسٽي جي سنڌي ڊپارٽمينٽ ۾ ليڪچر دوران جڏهن هڪ ذهين شاگردياڻيءَ (ذهين ان ڪري جو هن جي پڇيل سوالن مان مون کي هوءَ سڀني ۾ هوشيار لڳي رهي هئي) کان جڏهن پڇيم ته هن جا وڏا سنڌ جي ڪهڙي شهر کان هتي لڏي آيا هئا؟ پڪ شڪارپور جا ئي هوندا ڇو جو ڏور اوڀر ۽ ڏکڻ اوڀر ايشيا جي ملڪن ۾ مون کي شڪارپور، ڪوٽڙي ۽ حيدرآباد جا ئي هندو سڀ ۾ هوشيار لڳا آهن.
منهنجي حيرت جي انتها نه رهي جڏهن هن چيو ته، ”مونکي چڱي طرح ياد نه آهي..... لڳي ٿو هو فجيءَ کان لڏي هتي آيا.“
”محترما فجي ته سائوٿ پئسفڪ سمنڊ جو هڪ ٻيٽ آهي.... سنڌ ۾ ڪوبه فجي نالي شهر ناهي.“
مون چيو: ”نه بابا امان ٻڌائيندي آهي ته اسان جو ڏاڏو فجي مان لڏي هتي آيو.“
هن چيو.
ڊپارٽمينٽ جي هيڊ ڊاڪٽر ٻلديو مٽلاڻي بعد ۾ چيو ته، ”آئون هن ڇوڪريءَ جي ڏاڏي کي سڃاڻان، هو دادو ضلعي جي شهر ڦلجيءَ کان لڏي هتي آيا هئا.“
ان قسم جا ڪيترائي مثال ٿيندا رهن ٿا جو سنڌ کان لڏي آيلن جي ٽي ٽهينءَ مان ڪيترن کي اها خبر ناهي ته هنن جا وڏا ڪهڙن شهرن کان آيا. تڏهن ته پروفيسر جگديش لڇاڻيءَ کي به هڪ اسٽوڊنٽ پنهنجن وڏن جو شهر ”ٽلٽي“ بدران ”اٽلي“ ٻڌايو. بهرحال ان بعد مون کي خبر پئي ته هندن جي لڏي وڃڻ بعد سنڌ جا ڪيترائي قابل ماڻهو ڦلجيءَ سان واسطو رکن ٿا. اسان جي اديب، ڪالم نگار ۽ بيورو ڪريٽ عمر قاضيءَ کان پوليس جي نيڪ آفيسر آفتاب پٺاڻ جو واسطو ڦلجيءَ سان آهي.
اسان جو نوجوان وڪيل عبدالمجيد کوسو ڦلجي جي ڀرسان هڪ تمام Remote ۽ ننڍڙي ڳوٺ ”حافظ عرض محمد کوسو ڳوٺ“ ۾ 5 اپريل 1980ع ۾ ڄائو.
ميٽرڪ پيارو ڳوٺ هاءِ اسڪول مان ڪرڻ بعد هن انٽر ڊگري ڪاليج دادوءَ مان ڪئي. ان بعد ڪراچي ۾ اچي هن LLB ۽ LLM ايس ايم لا ڪاليج مان ڪئي. وڪالت جي پريڪٽس هن مرحوم عزيزالله شيخ سان ڪئي. اڄ ڪلهه هو هاءِ ڪورٽ جو وڪيل آهي ۽ گھڻو ڪري ڪرمنل قسم جا ڪيس کڻي ٿو. گذريل ڇنڇر تي سٽي ڪورٽ ۾ منهنجي هن سان ملاقات ٿي ۽ هن ڪجھه پيئڻ لاءِ چيو ته مون هائوڪار ڪندي چيومانس ته ”ڊسمبر جو مهينو آهي، ٿڌي هوا لڳي رهي آهي چانهه جو آسرو ٿي وڃي ته سٺو.“
چانهه لاءِ هڪ بهترين جاءِ آهي جتي آئون نه فقط غربت وارن ڏينهن ۾ پر اڄ به پيئندو آهيان. عبدالمجيد چيو ۽ اسان ڪورٽ جي پوئين در وٽان نڪري بئڪ سائيڊ واري گلي ۾ طيب علي اسڪول وٽ هڪ داٻي واري وٽ اچي ويٺاسين.
”مجيد پراڻا ڏينهن ياد ڏياري ڇڏئي“ مون چيو.
”اهو ڀلا ڪيئن؟“ مجيد پڇيو، ”پراڻا ته آئون پنهنجا ياد ڪرڻ لاءِ هتي ايندو آهيان.“
”منهنجي به پراڻن ڏينهن جو واسطو هن علائقي سان آهي.“ مون مجيد اڳيان راز فاش ڪيو. ”تون اڃا ڄائو به نه هئين... هيءَ 1968ع وارن سالن جي ڳالهه آهي جڏهن آئون جهاز تي جونيئر آفيسر هوس، پگھار گھٽ هو، ولايت ۾ ٻين شين جي خريداريءَ لاءِ پورو پنو پئسو هو، پوءِ گرم ڪپڙا وٺڻ لاءِ هميشه انهيءَ سامهون واري لنڊا بازار ۾ ايندو هوس. جيئن ئي ٻڌندو هوس ته جهاز تي سامان ناروي، سئيڊن، ڪئناڊا، جپان، ڪوريا يا ڪنهن ٻئي ٿڌي ملڪ لاءِ چڙهي رهيو آهي ته رڪشا ۾ چڙهي ڪياماڙيءَ کان هتي ايندو هوس ۽ ڪڏهن اوور ڪوٽ ته ڪڏهن مفلر، لانگ جونس، گرم ٽوپ يا ٻي ڪا کُٽل شيءِ خريد ڪندو هوس ۽ آئون ۽ جهاز تان آيل ٻيو ڪو دوست هتي ويهي چانهه پيئندا هئاسين.
الطاف شيخ
25 ڊسمبر 2018ع